Wat is bodemenergie en aardwarmte?

RVO stimuleert het gebruik van ondiepe bodemenergie en aardwarmte in opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat. Bodemenergie en aardwarmte zijn onmisbare bronnen bij de transitie naar een duurzame energievoorziening. Het CBS houdt bij hoeveel Peta joule ondiepe bodemenergie en aardwarmte bijdragen aan de energievoorziening.

Ondiepe bodemenergie (tot 500 meter diep)

Ondiepe bodemenergie is lage temperatuur warmte (15-20°C) en koude (6-10°C) uit de bodem. De warmte en koude worden gewonnen uit en opgeslagen in aquifers. Dit zijn watervoerende lagen in de ondergrond, zoals bijvoorbeeld zand. De warmte is de bron voor een warmtepomp of kan ook direct gebruikt worden, bijvoorbeeld bij een luchtvoorverwarmer. De koude kan direct worden gebruikt of met een warmtepomp voor koeling van gebouwen of processen.

Er zijn verschillende uitvoeringsvormen van ondiepe bodemenergie, de belangrijkste hoofdverdeling is:

• Open en gesloten systemen die ieder weer verschillende uitvoeringsvormen hebben.
  De wet- en regelgeving voor open en gesloten systemen verschilt.
• Ondiepe bodemenergie wordt al vanaf circa 1990 in Nederland toegepast in de gebouwde omgeving, glastuinbouw, landbouwbedrijven en industrie. De warmte uit ondiepe bodemenergie is erkend als hernieuwbare energie in de Europese Richtlijn Hernieuwbare Energie. Koude uit ondiepe bodemenergie is nog niet erkend als vorm van hernieuwbare energie.

Aardwarmte (dieper dan 500 meter)

Aardwarmte (geothermie) uit dieper gelegen aardlagen, wordt in Nederland gebruikt sinds 2007. De diepte van de putten varieert tussen de 3.000 - 5.000 meter. Heet water wordt hierbij omhoog gepompt. Dit water is, afhankelijk van de diepte, tussen de 40-120°C. Er worden twee putten geboord: één pompt warm water omhoog en één pompt het afgekoelde water weer terug in de grond. Door de diepte van de putten zijn er meer risico’s dan bij ondiepe bodemenergie.

Zeer diepe geothermie (dieper dan 4000 meter)

Zeer diepe geothermie komt van dieper dan 4000 meter en levert warmte van meer dan 120°C, zodat ook stoomproductie mogelijk is. Hiermee kunnen industriële processen (zoals papierproductie en chemie) voorzien worden. Er zijn in Nederland nog geen toepassingen van deze techniek. Wel wordt er actief onderzoek naar gedaan.

Middeldiepe geothermie (middeldiepte 1500-4000 meter)

Aardwarmte van dieptes tussen 1500-4000 meter wordt op dit moment het meest toegepast. Tot nu toe vooral voor het verwarmen van kassen. Ook de verwarming van woningen is mogelijk. De temperatuur is, afhankelijk van de lokale situatie, 70 tot 90°C.

Ondiepe geothermie (500-1500 meter)

Ondiepe geothermie biedt kansen voor lage-temperatuurverwarming van woningen en kassen (ongeveer 40 C). Door de geringere diepte blijven de kosten lager.

Geologisch onderzoek

Voor een succesvol geothermieproject is een gedegen studie van de ondergrond belangrijk. Ook het vergunningstraject van de Mijnbouwwet is relevant. De Geologische Dienst Nederland van TNO brengt de informatie  bij elkaar in opdracht van de Nederlandse overheid.

• vergunningen, seismische lijnen, boringen, logs, metingen;
• uitgevoerd geologisch onderzoek voor de Garantieregeling Geothermie is terug te vinden bij de betreffende projecten in de projectencatalogus.