Plein Oost #Top 15 scholen Haarlem, Noord-Holland

Het is in Haarlem gelukt om een eerste energieneutrale school binnen de gemeente te realiseren. Dit ondanks een aantal beperkende stedenbouwkundige voorwaarden.

Projectsamenvatting
In augustus 2014 is schoolgebouw Plein Oost opgeleverd. De school is energieneutraal gebouwd volgens de Trias Energetica. Het gebouw huisvest twee scholen met buitenruimte en gymzaal, een peuterspeelzaal en een buitenschoolse opvang. In totaal heeft het gebouw een bruto vloeroppervlak van circa 3.100 m². De duurzaamheid van het project vertaalt zich in een uitstekende luchtdichtheid en hoge isolatiewaarden voor de gevels en het dak. Er is een WKO installatie gerealiseerd in combinatie met een warmtepomp die tevens kan koelen bij warm weer. Er is circa 780 m² aan zonnepanelen geïnstalleerd. Een zonneboiler verwarmt het water voor de douches in de gymzaal.

Energieneutraal
Een optimale oriëntatie ten opzichte van de zon en de best mogelijke isolatie van de gebouwschil beperkt de energievraag van het gebouw. De architect besteedde veel aandacht aan een optimale daglichttoetreding. In het gebouw worden CO₂-gestuurde ventilatie en verlichtingsregeling toegepast. De zonnepanelen zijn aangelegd met een oost-west oriëntatie onder een hoek van 10 graden. Hierdoor wordt de benodigde hoeveelheid energieopbrengst gehaald om energieneutraal te zijn.

Meerkosten en toezicht
Het schoolbestuur sloot bij aanvang van het proces een overeenkomst met de gemeente om de extra investering die resteerde na de NESK-subsidie, voor te financieren. Het schoolbestuur verdient deze terug via lagere energie- en onderhoudskosten.
Een duurzaamheidsauditor zag er tijdens het project op toe dat de vereiste duurzaamheidsprestaties werden geborgd. Ook hield de auditor in de gaten dat na realisatie in de eerste twee jaar de afgesproken energieprestaties werden behaald.

Monitoring
Adviesbureau Enerdeco voerde in 2015 een monitoring uit. Hieruit bleek dat:

·       Bijna alle doelstellingen voor de nieuwbouw van Plein Oost zijn gehaald. Het gebouw en de meeste installatieonderdelen functioneren naar verwachting.

·       Het werkelijke energieverbruik lag in 2014/2015 iets lager dan op grond van de EPC-berekening was verwacht. Vooral het energieverbruik voor ventilatie valt lager uit dan berekend.

·       Op twee onderdelen is verbetering mogelijk. Zo is het aandeel van de HR107-ketel ten behoeve van warmtapwater significant hoger dan verwacht. Door het gebruik van verkeerde relais bleken de zonnecollectoren regelmatig overbelast.

·       Een tweede aandachtspunt is dat het schuiven met tafels en stoelen storend contactgeluid veroorzaakt in het lokaal en in naastliggende lokalen. Het marmoleum is behandeld met een harde toplaag, maar deukt door toedoen van de stoelen. Ook is bij het lopen van een enkel persoon het trillen van de vloer op meerdere meters afstand waarneembaar.
 

Succesfactoren en aanbevelingen
• Voer een haalbaarheidsstudie uit. Dit biedt zicht op eventuele stimulerende of beperkende randvoorwaarden, maar ook de zekerheid dat alle ambities gerealiseerd kunnen worden.
• Om een energieneutrale school te bouwen met een optimaal leerklimaat, is voldoende procesmatige, technische, en financiële kennis bij de opdrachtgever gewenst.
• Organiseer de financiering al in de initiatieffase en houd rekening met extra beheers- en onderhoudsactiviteiten en/of – kosten.
• Controleer in de realisatie- en gebruiksfase of de afgesproken prestaties worden geleverd.
• Energieneutraal bouwen vergt een aanzienlijke inspanning van alle betrokken partijen. Deel de verantwoordelijkheid voor het uitwerken van energieneutraliteit.
• Betrek zo nodig ook de afdeling stedenbouw van de gemeente, zodat het project past binnen de beeldkwaliteit die wordt verwacht.
• Er kunnen strijdende bepalingen ontstaan bij het maken van een vertaalslag van de verschillende ambities naar een ontwerp. Zoek vanuit de uitgangspunten continu naar het optimum.

NESK project
Plein Oost is een voorbeeldproject voor het Unieke Kansen Programma 'Naar Energiezuinige Scholen en Kantoren' (UKP NESK), een subsidieregeling. Deze overheidssubsidie is in 2010 aan projecten gegeven die zich onderscheiden door energiezuinigheid, duurzaamheid en organisatorische innovaties in de bouwkolom. De projecten zijn bovendien een voorbeeld en inspiratiebron voor andere partijen in de markt.