Maatschappelijk verantwoord ondernemen in de Golfstaten

De Gulf Cooperation Council (GCC)

Binnen de Gulf Cooperation Council (GCC) werken de Golfstaten samen. Ze doen dat op het gebied van economie, handel, invoerrechten, de financiële sector, onderwijs en cultuur. Het handelsblok werkt ook aan een douane-unie en heeft sinds 2008 een gemeenschappelijke economische markt.

In de afgelopen 30 jaar is er in de Golfstaten veel veranderd. Door hoge inkomsten uit de oliewinning heeft er een economische transformatie plaatsgevonden. De afgelopen jaren zijn olie-inkomsten ingezet voor uitbreiding van de infrastructuur en een meer diverse economie. Ook is ingezet op de creatie van werkgelegenheid en verbetering van sociale indicatoren.

Hierdoor is de Golfregio nu een belangrijk gebied voor productie, doorvoer en dienstverlening.

Internationaal maatschappelijk verantwoord ondernemen (IMVO)

Zakendoen in de Golfstaten biedt kansen, maar kent ook uitdagingen. Deze vragen om een goede voorbereiding. Let erop dat u op een maatschappelijk verantwoorde manier onderneemt in het buitenland.

De Nederlandse overheid verwacht dat u de risico's voor mens en milieu in uw eigen bedrijfsvoering en internationale waardeketen in kaart brengt, en dat u negatieve gevolgen voorkomt en aanpakt. Ook moet u hierover communiceren. Dit heet due diligence (gepaste zorgvuldigheid). Hierbij volgt u de OESO-richtlijnen voor multinationale ondernemingen over maatschappelijk verantwoord ondernemen.

Huidige MVO-situatie in de Golfstaten

Binnen de gehele Golfregio bestaat nog weinig wet- en regelgeving voor MVO-onderwerpen. Wet- en regelgeving op het gebied van MVO is minder uitgebreid en gedetailleerd dan in Nederland en verschilt per Golfstaat.

Er zijn wel een aantal ontwikkelingen. Overheden en het bedrijfsleven in de regio zijn zich steeds meer bewust van hun verantwoordelijkheden en het belang van MVO. Dat gaat om onderwerpen gerelateerd aan milieu en duurzaamheid. Neem bijvoorbeeld hernieuwbare energiebronnen, waterconservering, maar ook veiligheid.

Aandachtspunt in de regio blijven mensenrechten, waaronder vrijheid van meningsuiting en vrouwenrechten. Denk ook aan de omstandigheden voor arbeidsmigranten die werken als bijvoorbeeld huishoudelijk personeel of in de bouw. Tegelijkertijd vinden ook op het gebied van werknemersrechten in verschillende Golfstaten ontwikkelingen plaats. Wel verschillen de  omstandigheden voor iedere Golfstaat.

MVO-risico's en kansen in de Golfstaten

Hieronder volgt een overzicht van enkele belangrijke MVO-risico's en kansen. Risico's kunnen per sector, dienst en product verschillen. De risicochecker van MVO Nederland is een handige tool om mogelijke risico's in kaart te brengen. Hierdoor kunt u gericht een plan van aanpak maken.

Milieu en waterschaarste

De Arabische landen zijn kwetsbaar voor de gevolgen van klimaatverandering. In het bijzonder voor waterschaarste, zeespiegelstijging en landdegradatie.

De Golfstaten bezitten ruim 60% van alle olie, maar beschikken slechts over 0,5% van de hernieuwbare zoetwatervoorraden in de wereld. De eerder genoemde milieudbereigingen zijn met elkaar verbonden. Zo leidt zeer intensief gebruik van water in de landbouwsector tot nog extremere waterschaarste. Hoewel de regio 's werelds grootste ontziltingsinstallaties kent, staat waterbesparing hoog op overheidsagenda's in de Golfstaten.

Verder zorgt het dumpen van afval voor methaanemissies. Die dragen direct bij aan de opwarming van de aarde. Duurzamer omgaan met het milieu en hernieuwbare energie zijn belangrijke onderwerpen in de langetermijnvisies van de Golfstaten.

Corruptiebestrijding

Hechte banden met personen of families met autoriteit kunnen handig zijn voor uw onderneming. Het is belangrijk dat u uw relaties en uw reputatie niet laat schaden door corruptie. Corruptie is strafbaar volgens de Nederlandse wet, ook als dit in de Golfregio gebeurt. Ook in de Golfregio is corruptie strafbaar. De bestrijding daarvan is de afgelopen jaren een focuspunt geworden van lokaal overheidsbeleid.

De wereldwijde Corruption Perceptions Index van Transparency International geeft de mate aan waarin men corruptie ervaart in de publieke sector. U kunt in deze lijst ook de verschillen zien tussen de Golfstaten. Zoekt u tips over wat u kunt doen tegen corruptie? Lees dan de informatie 'anti corruption' op de website van de Verenigde Naties. Bekijk ook onze informatie over corruptie.

Werkgelegenheid en arbeidsverhoudingen

Overheden in de Golfregio geven prioriteit aan diversificatie van de economie en creatie van werkgelegenheid. Burgers uit de Golfregio hebben daarbij in veel sectoren een voorrangspositie vergeleken met andere nationaliteiten. Arbeidsomstandigheden voor expats en arbeidsmigranten verschillen binnen deze landen.

Enkele Golfstaten hebben niet lang geleden hervormingen doorgevoerd binnen de arbeidswetgeving. Hierdoor verandert langzaam de arbeidsverhouding tussen werkgever en (expat-)werknemer. Stapsgewijs gaat men over naar een systeem met arbeidscontracten in plaats van het zogenaamde kafala-systeem, waarbij de werkgever optreedt als sponsor.

Er blijven wel problemen bestaan bij de invoering van wet- en regelgeving. Bijvoorbeeld de behandeling van arbeidsmigranten op het gebied van arbeidsparticipatie, arbeidsomstandigheden en in sommige gevallen dwangarbeid. Het is belangrijk hier scherp op te letten bij de selectie van lokale partners en onderaannemers.

Breng risico's in kaart

De volgende bronnen geven een indruk van de IMVO-risico's in de Golfstaten. Het is belangrijk dat u de risico's ook verder onderzoekt, voordat u in dit land zakendoet. En dat u op de hoogte blijft van de lokale situatie en ontwikkelingen.

• MVO Risico Checker (MVO Nederland)
• Corruption Perceptions Index (Transparency International)
• Human Development Index (Verenigde Naties)
• Status van conflicten (Crisis Group)
• ThinkHazard (Wereldbank)
• Reisadvies (Ministerie van Buitenlandse Zaken)

Enkele tips voor verantwoord ondernemen in de Golfstaten

1. Doe goed onderzoek naar de juiste partners voordat u een contract of overeenkomst aangaat.
2. Neem ethiek, duurzaamheid en mensenrechten mee in uw bedrijfsuitvoering en kernstrategie.
3. Bekijk de do's-and-don'ts van het zakendoen in de Golfstaten voor tips over de zakencultuur.
4. Hoewel de economie van de Golfstaten ruimte biedt tot pionieren, stelt de markt zeer hoge eisen aan kwaliteit en inzet. Blijf dicht bij uw kernactiviteit wanneer u MVO integreert in uw onderneming in de Golfregio.
5. Zorg dat u bekend bent met de de OESO-richtlijnen voor multinationale ondernemingen over maatschappelijk verantwoord ondernemen. Stimuleer zakenpartners, leveranciers en onderaannemers om volgens internationale MVO-standaarden te handelen.
6. Als ondernemer is het belangrijk om te weten wat er in uw keten speelt en op welke manier u risico's minimaliseert. Heeft u bijvoorbeeld onvoldoende invloed op leveranciers? Dan kunt u collega-bedrijven, Europese brancheorganisaties, ngo's of lokale overheden inschakelen. Meer tips vindt u op de pagina Ketenverantwoordelijkheid: tips en tools.
7. Neem contact op met Nederlandse bedrijven die ervaring hebben met zakendoen in de Golfstaten. De Netherlands Business Council Dubai (NBC), de Benelux Business Council Abu Dhabi en de Dutch Business Council Qatar zijn netwerkorganisaties voor promotie van het Nederlandse bedrijfsleven, gevestigd in de VAE en Qatar.

Meer weten of hulp nodig?

• RVO biedt u informatie over internationaal maatschappelijk verantwoord ondernemen. De Nederlandse ambassade ondersteunt u met informatie en contacten.
• Het IMVO-steunpunt helpt u op weg met advies en informatie om maatschappelijk verantwoord ondernemen en due diligence toe te passen.
• Voor Saoedi-Arabië heeft RVO meer informatie op de pagina verantwoord ondernemen in Saoedi-Arabië.