"Coördinatie van noodhulp in de buurlanden van Oekraïne is van levensbelang"
Door de oorlog in Oekraïne zijn miljoenen mensen op de vlucht geslagen. Veel vluchtelingen zijn de grens met Polen overgestoken, anderen zijn gevlucht naar Slowakije, Litouwen of Hongarije. In deze landen is noodhulp nodig. Anna Goloktionova, zelf gevlucht uit Kiev, zorgt ervoor dat de psychosociale steun voor Oekraïners op de juiste manier wordt gecoördineerd.
Er staan heel veel organisaties en individuen klaar om vluchtelingen uit Oekraïne te helpen. Als deze organisaties niet goed samenwerken, bestaat de kans op versplintering. "Door de noodhulp goed te coördineren, zorgen we ervoor dat wat we doen ook echt waardevol is," vertelt Anna. Zij is expert in geestelijke gezondheidszorg en psychosociale steun (MHPSS).
Anna legt uit: "Vluchtelingen zijn erg kwetsbaar. Veel mensen willen hen helpen, maar als je niet weet wat je doet kun je het probleem onopzettelijk alleen maar groter maken. Ongecoördineerde noodhulp is niet alleen inefficiënt, maar kan ook schadelijk zijn".
Dutch Surge Support (DSS) levert niet alleen experts op het gebied van MHPSS, maar ook op het gebied van water, sanitaire voorzieningen en hygiëne (WASH). Meerdere experts zijn ingezet in Oekraïne of buurlanden van het land. Vanuit daar ondersteunen ze de humanitaire hulp. Anna Goloktionova werkt als MHPSS-expert in Polen, haar collega's Murat Can Birand Apaydin en Maura Reap in Hongarije en Litouwen. Helen Salvestrin en Alex Velzeboer werken als WASH-expert in Oekraïne.
Verantwoordelijkheid
Op de eerste dag van de oorlog vluchtte Anna uit Kiev, samen met haar kinderen en hond. Na ruim een week reizen en wachten bij de grens kwam ze aan in Polen. Een paar weken later begon haar eerste opdracht bij DSS MHPSS. Ze ondersteunt UNHCR bij de noodhulp in Polen. "Ik ben aan het begin van de oorlog gevlucht. Het was moeilijk om 7 dagen in de auto te leven, maar ik heb geluk gehad. Ik hoorde de beschietingen en zag de rook van de explosies, maar vanaf een veilige afstand."
Anne voelde zich bevoorrecht omdat ze een auto had, terwijl anderen in de vrieskou te voet moesten vluchten. Aan het begin was dat moeilijk, zegt ze. "Ik voelde me schuldig omdat ik ben gevlucht. Maar ik merkte al snel dat ik - eenmaal bijgekomen van mijn eigen ervaringen - een bijdrage kon leveren aan de noodhulp. Door mijn ervaring weet ik wat de vluchtelingen nu nodig hebben."
Begin klein
De krantenkoppen gaan vaak over trauma, maar Anna gelooft dat de meeste Oekraïense vluchtelingen daar geen specifieke therapie voor nodig hebben. In eerste instantie moeten deze mensen zich vooral veilig voelen. Anna legt uit: "Het begint met kleine dingen, zoals respect voor menselijke waardigheid. Zorg ervoor dat mensen een dak boven hun hoofd hebben, dat ze kunnen eten en dat er sanitaire voorzieningen zijn."
Daarna hebben ze volgens Anna informatie nodig om hun weg te vinden in een nieuw land. Hoe vind je bijvoorbeeld een woning, en waar kan je kind naar school? "Dat levert altijd stress op, maar na verloop van tijd wordt dat minder." De uitdaging voor professionals is dat ze niet weten of ze een patiënt na een sessie weer zien. "Het is mijn taak om ervoor te zorgen dat één sessie al waardevol is, en om de veerkracht van de mensen te versterken."
Luister
Om van waarde te zijn moet noodhulp rekening houden met de behoeften van vluchtelingen. Anna heeft een belangrijke boodschap voor andere experts die werken in crisissituaties: "Laat je vooroordelen gaan en luister. Open je ogen en oren en praat met de lokale gemeenschap en de vluchtelingen zelf. Pas de noodhulp daarop aan." Murat voegt toe: "Ik heb ervaren dat mensen overal anders omgaan met mentale gezondheid. We moeten de inzet op het gebied van MHPSS onderbouwen met feiten, en aanpassen aan de lokale cultuur."
In Polen wisselt Anna kennis uit met lokale professionals op het gebied van geestelijke gezondheid. "Natuurlijk hebben sommige vluchtelingen meer zorg nodig dan anderen. De mensen met bestaande psychische klachten worden vaak vergeten. Het is belangrijk dat zij snel toegang krijgen tot de juiste zorg - waar ze zich ook bevinden."
Meld je aan voor de expert-pool
DSS verleent op verzoek van internationale humanitaire organisaties snel passende noodhulp in de hele wereld. "Doordat de opdrachten uiteenlopend zijn kun je ervaring opdoen in verschillende situaties," zegt Helen. Murat is al meerdere keren uitgezonden door DSS MHPSS: "Om de doelen van een opdracht te behalen heb je specifieke vaardigheden nodig. Door de goede ondersteuning vanuit DSS en de ontvangende organisatie kan ik me volledig focussen op die doelen."
Heb je kennis op het gebied van WASH of MHPSS en wil je deze kennis inzetten in noodsituaties? Meld je dan aan voor onze expert-pool.
