Dordrecht combineert sectorale opgaven in nieuw stadspark

Gepubliceerd op:

2 oktober 2020

In Dordrecht doorsnijdt de Dordwijkzone de stad van noord naar zuid. In deze zone liggen sportparken en groene gebieden waar het College graag een groots stadspark van maakt. Niet alleen om te sporten en recreëren maar ook voor biodiversiteit en het veranderende klimaat. Hoe u al die opgaven verenigt? Dordrecht schakelde het gebiedsatelier van RVO in om met belanghebbenden een harmonieuze, integrale en verleidende gebiedsvisie te ontwerpen.

"Dordrecht is een eiland", zegt wethouder Marco Stam (Beter voor Dordt) van Sport, Wonen en Openbare Ruimte. "Een eiland dat in bevolkingsaantal groeit. We staan voor de opgave om 10.000 woningen te bouwen. Om het buitengebied te behouden willen we de kleine, binnenstedelijke bouwlocaties benutten. Maar juist in zo'n verdichtende stad is er behoefte aan een groot robuust groengebied. De Dordwijkzone willen we omvormen tot Stadspark XL. Een park waar iedere Dordtenaar elke week zou willen zijn."

Toegankelijk, leefbaar, biodivers en klimaatbestendig

De zone, het vroegere grensgebied tussen Dordrecht en Dubbeldam, wordt nu niet optimaal gebruikt. Zo liggen de sportparken en de parkeerterreinen er overdag meestal verlaten bij. Het gebied is versnipperd, niet goed toegankelijk en vormt een barrière tussen oost en west. Voor fietsers is het gewoon eng om er ’s avonds heen te gaan voor een training.

"We kunnen de Dordwijkzone zo veel beter benutten en ontsluiten", meent Ellen Kelder, opgavemanager Groenblauwe stad. "We willen onze inwoners hier niet alleen een gezonde leefomgeving bieden. Door de deelgebieden met doorlopende lijnen te verbinden kunnen we ook de biodiversiteit versterken. En het gebied moet als waterbuffer dienen en verkoeling bieden vanwege het veranderende klimaat."

Gebiedsvisie voor multifunctioneel stadspark

Een betere ontsluiting en oost-westverbinding, een zone die aanvoelt als één uitnodigend park, een groene loper van en naar de Biesbos, opleving van natuur en een bufferzone voor het water. Met daarbij nog de wens om meer te doen met de aanwezige sportverenigingen. Zo’n lijst met verschillende opgaven vroeg om een integrale gebiedsvisie.

In oktober 2019 vroeg Stam RVO om als tijdelijke samenwerkingspartner met een groep direct betrokkenen op en rond de Dordwijkzone in gesprek te gaan om hun wensen en ideeën rondom een Stadspark op te tekenen. "Het moet uiteindelijk echt een park worden voor de inwoners", zegt Stam. "Dus is het logisch dat je hen, sportverenigingen en andere betrokkenen mee laat denken over gewenste activiteiten en inrichting."

Waarden van groen en blauw in de stad

Vanuit een andere hoek kwam de Dordwijkzone ook al in belangstelling te staan. Dordrecht werd partner in de zogeheten city deal ‘Waarden van groen en blauw in de stad’. Doel is om in de praktijk te onderzoeken hoe we groen en water economisch kunnen waarderen. “De Dordwijkzone leent zich daar goed voor”, zegt Kelder. “Vanwege die city deal kwamen we in contact met RVO. In gesprek met hen over onze plannen voor het Stadspark XL adviseerden ze een zeer toepasselijk interventie-instrument: het gebiedsatelier of de schetsschuit, dat we met de uitvoerders daarvan, Teddy Buningh en Jeroen Heijmerink van RVO, in gang hebben gezet.”

Schetsend een match zoeken

De gebiedsontwikkeling in Dordrecht is een goed voorbeeld van hoe men vanuit sectoraal georganiseerde opgaven tot een integraal plan kan komen. Het idee van het gebiedsatelier is dat we al schetsend een match maken tussen de verschillende opgaven en belangen in een gebied.

Elkaars dromen delen

In een gebiedsatelier brengt RVO ideeën van alle betrokkenen en combinatiekansen bij elkaar in een gezamenlijke toekomstvisie. Essentieel voor een goed resultaat is dat Dordrecht als opdrachtgever de ambitie en de daadkracht heeft zo’n ruimtelijk plan ook werkelijk in stappen met de andere partijen uit te voeren. De samenwerking tussen Dordrecht en RVO was heel erg goed. Het gebiedsatelier bestond uit 2 dagen.

Op de eerste dag in november 2019 kwamen 50 deelnemers bijeen. Onder leiding van landschapsontwerpers kreeg iedereen aan thematische tafels de kans om zijn dromen en visies op dat thema te uiten. “Alle deelnemers leren elkaars wensen en gedachten kennen en je bent ook bereid met elkaar naar oplossingen te zoeken”, zegt Kelder. “Dan blijkt veel meer te kunnen dan verwacht.” In de volgende ronde kwam een nieuwe tafelschikking waarbij niet de thema’s maar de deelgebieden onderwerp voor ontwerp waren. Nu was de vraag hoe je de verschillende thema’s integraal een plek kon geven.

Meer dan sport alleen

In december, volgde de tweede bijeenkomst. "Toen waren alle wensen al in een conceptontwerp opgetekend", zegt Kelder. "De aanwezigen konden dit verder uitwerken, waarbij we ook vooruit keken naar de processtappen om het plan te realiseren." Een centrale rol in de planvorming spelen de aanwezige sportverenigingen. De dag begon dan ook met een groot vel om daarop alle mogelijke, sociale activiteiten te noteren die bij de vereniging plaats zouden kunnen vinden. Stam: "We gingen na hoe je die terreinen op meerdere manieren kunt benutten."

Onpartijdige organisatie

"Wat heel goed werkte, was om je dromen en ook je pijn met elkaar te delen", vindt Kelder. "Zo voelt iedereen zich gehoord. En het uur eten met elkaar zorgde daarna voor verdere ontdooiing." Dat was volgens Stam hard nodig, want tussen de gemeente en de sportverenigingen was in de loop der jaren argwaan ontstaan. “Zij zagen in de eerdere plannen van de gemeente een bedreiging.

Met het gebiedsatelier Stadspark XL hebben we die stemming doorbroken. Het gebiedsatelier visualiseerde namelijk heel mooi dat hun plannen en onze goed verenigbaar zijn. Heel belangrijk was ook dat een onpartijdige organisatie als RVO het gebiedsatelier uitvoert. Een rijksorganisatie die echt ‘onafhankelijk’ is van de partijen. Hierdoor konden wij als gemeente gelijkwaardig met andere stakeholders meedoen in het gebiedsatelier. Als we een marktpartij hadden ingeschakeld, was dat nooit gelukt, omdat die dan toch gelieerd zou zijn aan ons."

Nieuw elan

De opbrengst van het gebiedsatelier is duidelijk. Een mooi, inspirerend ontwerp dat aangeeft wat een integrale gebiedsvisie voor Stadspark XL kan worden. Winst is ook wat aan het papier ontstijgt: een nieuw elan dat in de stad is ontstaan. Stam: "Zowel in het College als bij de betrokken partijen is er enthousiasme ontstaan rond de kansen die Dordwijkzone biedt voor een Stadspark XL." Vanaf oktober 2020 organiseert de gemeente nog meer consultatiemomenten met bewoners en ondernemers om tot een breed gedragen gebiedsvisie te komen.