Uitdagend maar de moeite waard: MHPSS in Honduras

In 2020, aan het einde van de eerste coronagolf, werd Honduras getroffen door 2 orkanen. De impact was verwoestend. Honduras is heel kwetsbaar is voor klimaatverandering. Het land wordt geteisterd door georganiseerde misdaadbendes en de gevolgen van een migratiecrisis. De migrantenstroom brengt Hondurezen en vluchtelingen die onofficiële grenspassages oversteken in gevaar.

Daarnaast is Honduras politiek instabiel, wat een erg negatieve invloed heeft op het nationale gezondheidsbeleid en de gezondheidsstructuren. Onder deze omstandigheden proberen verschillende lokale en internationale humanitaire organisaties in Honduras de geestelijke gezondheidszorg te versterken en psychosociaal welzijn te verbeteren. Zij doen goed werk, zegt Guzmán. "Maar om goed te kunnen inspelen op noodsituaties zoals orkanen, moeten ze meer gecoördineerd aan de slag."

Noodhulp coördineren

Het MHPSS-programma biedt noodhulp in samenwerking met internationale humanitaire organisaties. Een van de organisaties die in Honduras werkt is UNICEF. Via hen betrekt Guzmán verschillende lokale spelers om de coördinatie tussen instanties te verbeteren. Hij geeft hen tools voor het plannen en coördineren van initiatieven. Ook geeft hij trainingen over de MHPSS-tools, en biedt hij handleidingen en methodieken die bewezen succesvol zijn. Zo kunnen instanties hun geestelijke gezondheidszorg op een effectievere manier aanbieden.

Volgens Guzmán is het belangrijk om te bepalen wie wat doet, wanneer en waar. Hij gebruikt hiervoor de eenvoudige maar krachtige 4W-tool van MHPSS. Hiermee kan het humanitaire netwerk bijvoorbeeld op tijd aansluitende ondersteuning regelen als een hulpproject stopt. Guzmán: "Want Honduras is zelf niet in staat om die psychosociale ondersteuning te bieden. Met de 4W-tool zorg je ervoor dat die hulp beschikbaar blijft."

Guzmán traint ook projectcoördinatoren, ontwikkelaars en teammanagers, om ervoor te zorgen dat deze:

• elkaar goed begrijpen;
• MHPSS-behoeften kunnen identificeren en nieuwe voorstellen kunnen maken;
• monitoring- en evaluatiesystemen kunnen toepassen;
• hun inspanningen goed kunnen rapporteren.

"Ik ben ook een soort vertaler," zegt hij. "Ik zorg ervoor dat iedereen dezelfde taal spreekt. Ik kom ze niet vertellen wat ze moeten doen, maar ik bied ondersteuning zodat ze hun eigen inzet kunnen versterken."

Voorkomen is beter…

De strategiecoördinatie, training en hulpmiddelen die Guzmán via het MHPSS-programma biedt, zijn vooral gericht op het voorkomen van problemen. "We moeten lokale veerkracht versterken, door te werken aan de preventie van geestelijke gezondheidsproblemen. Op die manier voorkomen we dat veel gevallen chronisch en ingewikkeld worden. Want dat zijn de gevallen die uiteindelijk de openbare gezondheidszorg overspoelen."

Honduras heeft een ernstig gebrek aan middelen: voor de 9,9 miljoen inwoners zijn er in het hele land slechts 56 psychologen in dienst van het volksgezondheidssysteem. Dus ook wat betreft klinische zorg is er werk aan de winkel. Maar door te focussen op preventie zullen minder mensen het punt bereiken waarop ze meer gespecialiseerde, duurdere zorg nodig hebben.

Werken in het DSS MHPSS-programma

Als coördinator biedt Guzmán zelf geen psychosociale ondersteuning. Maar hij ondersteunt diegenen die dat wel doen, zodat hun inzet effectiever wordt. "De professionals waar ik mee werk zijn leergierig en blij met de adviezen en tools die we ze aanreiken. In Latijns-Amerikaanse landen worden deze tools vaak als nieuw gezien, dus er is nog het nodige te doen."

Guzmán vindt het werk uitdagend: "Je kunt je in gevaarlijke lokale situaties bevinden. En je ontmoet mensen die diep getroffen zijn door trauma." Maar voor Guzmán is het ook echt de moeite waard, omdat het duidelijk maakt hoe belangrijk samenwerking en sociale verbondenheid zijn. "Het is het soort werk dat je nooit alleen doet. Je moet op je partners kunnen vertrouwen, het gaat om gezamenlijke coördinatie. Dat is de kern van het werk dat je doet als MHPSS-coördinator."