Zet standaardprocedures in bij noodhulp voor vluchtelingen in Litouwen

Maura Reap is klinisch psycholoog . Zij heeft in meer dan 12 landen gewerkt aan capaciteitsopbouw en MHPSS-coördinatie in noodsituaties. Via het DSS Waterprogramma werkte ze 5 maanden in Litouwen. Reap startte daar in het voorjaar van 2022 en ondersteunde de World Health Organization (WHO) in hun aanpak van de vluchtelingencrisis van 2021. "Toen reisden veel vluchtelingen uit het Midden-Oosten en Afrika via Litouwen naar andere landen in Europa", legt Reap uit.

Coördinatie en capaciteitsopbouw

In Litouwen worden 'irreguliere' migranten en vluchtelingen – dat zijn mensen zonder geldige reisdocumenten – opgevangen in 5 kampen. Deze staan onder toezicht ​​van 2 verschillende ministeries. "In die tijd werkten deze kampen allemaal anders, zonder veel standaardisatie", zegt Reap.

Haar rol was om de coördinatie tussen verschillende personen en organisaties te versterken. Zij bracht ze samen, om te praten over de geestelijke gezondheid in de kampen". Het doel was ervoor te zorgen dat het volledige spectrum van MHPSS-diensten beschikbaar en toegankelijk was voor de vluchtelingen. Ook moest worden voldaan aan de voorwaarden voor het bieden van kwalitatief goede geestelijke gezondheidszorg.

Reap begon met het in kaart brengen van de dienstverlening: wie deed wat, en waar. Pas daarna keek ze naar de totale capaciteit. Vervolgens keek ze waar er een tekort was aan kennis en kunde. Op dat gebied gaf ze dan training en begeleiding aan kampbeheerders en het personeel dat er werkte.

Standaard procedures

Litouwen is een hoogontwikkeld land en lid van de Europese Unie (EU). Toch is er ruimte voor verbetering. Reap benadrukt het belang van de ontwikkeling van standaardprocedures en -beleid. Zo onderstreepte ze het belang van beleid ter voorkoming van seksuele uitbuiting en misbruik. Daarnaast was haar doel om ervoor te zorgen dat de kampen aan internationale normen voldoen. En dat ze MHPSS-diensten toepassen die aantoonbaar effectief zijn gebleken.

Reap vertelt dat het Inter-Agency Standing Committee (IASC) richtlijnen heeft ontwikkeld voor MHPSS in noodsituaties. Deze richtlijnen bevatten ook een handleiding voor het opzetten en toepassen van MHPSS-diensten in vluchtelingenkampen. Reap: "Er zijn duidelijke stappen te zetten om de waardigheid en privacy te respecteren. Het niet naleven van deze standaarden kan ernstige gevolgen hebben voor de geestelijke gezondheid van de kampbewoners."

Obstakels overwinnen

Een van de grootste uitdagingen waarmee Reap werd geconfronteerd was de verschillende actoren zover te krijgen dat ze openstonden voor haar advies, coördinatie-inspanningen en training. "Als buitenstaander helpt het niet om openlijk kritiek te leveren op wat mensen doen", zegt ze.

Reap moest mensen eerst ervan overtuigen dat ze niet kwam om zich met hun werk te bemoeien, maar om hen daarbij te ondersteunen. "Ik ben ervan overtuigd dat de kampmanagers en het personeel goede bedoelingen hadden. Sommigen wisten echter gewoon niet wat wel en niet helpt voor vluchtelingen in de kampen. Ik hoop dat ik heb geholpen om de ondersteuning van vluchtelingen te verbeteren."

Reap vindt een niet-oordelende samenwerking de beste benadering van het werk, ongeacht het land of de context. "Want het zorgt ervoor dat je mensen meekrijgt." Het duurde even voordat Reap het vertrouwen kreeg en geaccepteerd werd door de professionals waarmee ze werkte. Maar in de coördinatiebijeenkomsten en workshops vond ze uiteindelijk een kerngroep die zich echt inzette voor het verbeteren van de omstandigheden voor vluchtelingen in de kampen.
"De professionals waren zeer gemotiveerd. Ik was heel blij met hun betrokkenheid. Want als je in noodsituaties mensen moet opsluiten, is het van cruciaal belang om de IASC-standaarden te volgen. Alleen dan kan geestelijke gezondheidsproblemen op een goede manier aanpakken. Anders riskeer je niet alleen verslechtering van de geestelijke gezondheid en het welzijn van de vluchtelingen. Het schendt ook de fundamentele mensenrechten."

Werken als coördinator voor DSS Water

"Ik heb echt genoten van mijn werk in Litouwen als MHPSS-coördinator", besluit Reap. "DSS Water biedt uitstekende ondersteuning en je hebt de mogelijkheid om daadwerkelijk een grote impact te maken."

Wilt u uw expertise ook inzetten voor DRR-Team of DSS Water - MHPSS? Sluit u dan aan bij de pool van experts.