GF3 - Vervang T5-fluorescentiebuizen door ledbuizen

Led staat voor Licht Emitterende Diodes. Ledlampen geven even veel licht als andere soorten verlichting, maar doen dat bij een lager vermogen. Daardoor verlicht u een ruimte met minder elektriciteit. Ook geeft de lamp minder warmte af aan de ruimte.

Ledlampen hebben ook andere voordelen in vergelijking met normale verlichting, zoals:

• Ledlampen gaan langer mee dan andere lampen.
• Ledlampen zijn onderhoudsarm.
• Wanneer u een ledlamp aanzet, gaat deze gelijk zonder te knipperen aan.
• Als een ledlamp kapotgaat, schakelt deze direct uit en verbruikt dus niet onnodig stroom.
• Ledlampen kunnen goed tegen trillingen en schokken.

Huidige situatie

Er zijn armaturen met TL5-buizen aanwezig.

Herkenning

Tl-buizen (type T12 en T8) zijn te herkennen aan het knipperend opstarten als de lampen nog koud zijn. Ook knipperen of flitsen ze als een lamp kapot is. Verder worden T8 en T12-lampen warm als deze een poosje zijn ingeschakeld.

Ledbuizen hebben vaak een melkwit laagje op het glas van de lamp, waardoor deze buizen er behoorlijk hetzelfde uit kunnen zien als tl-verlichting. Bij de productinformatie op de lampvoet of de verpakking is aangegeven om welk type lamp het gaat. Conventionele tl-verlichting wordt op de lampvoet ook wel weergegeven als 'TL-D'.

Tl-buis type T5 is een hoogfrequente en energiezuinigere variant van tl-verlichting. T5-buizen zijn een stuk dunner dan T8 en T12 en hebben minder last van knipperen. Ook op deze buizen is de productinformatie meestal op de lampvoet te vinden. Omdat T5 energiezuiniger is dan T12 en T8, is vervanging van T5 door ledbuizen alleen bij grootschalige vervanging of bij een groot aantal branduren binnen 5 jaar terug te verdienen.

Bij nieuwere ledlampen zijn de lamp en het armatuur vaak samengevoegd. De lampen zijn dan los niet meer vervangbaar en dus moet bij een kapotte lamp de gehele armatuur vervangen worden. Omdat deze lampen lang meegaan is dit niet vaak nodig.

Uitvoering

Let bij het vervangen van tl-buizen door ledbuizen (in de bestaande armaturen) op de lichtopbrengst op het werkvlak. Ledlampen stralen alleen naar onderen uit, tl-buizen rondom. Het armatuur en de reflector in het armatuur zijn hierop ingericht. Ook de technische staat van de bestaande armaturen moet volgens de installateur voldoende zijn. Dit is belangrijk omdat de installateur controleert of de armaturen geschikt zijn voor ombouw en of de armaturen nog lang genoeg meegaan om ombouw rendabel te maken.

Voor het gebruik van ledbuizen in tl-armaturen is het verder belangrijk om te letten op de CE-markering van de armatuur. Bij aanpassingen aan de bedrading van het armatuur vervalt de CE-markering en daarmee ook het kwaliteitskeurmerk dat door verzekeraars wordt geëist. De makkelijkste wijze van vervangen is om alleen de lamp inclusief starter te vervangen en andere technische onderdelen, zoals het voorschakelapparaat (VSA), te laten zitten. Hierdoor blijft de bestaande CE-markering van de leverancier van de armaturen gelden.

In sommige gevallen heeft de leverancier van de bestaande armaturen zelf een ombouwset beschikbaar waarmee de huidige CE-markering blijft gelden. Moet het voorschakelapparaat (VSA) worden verwijderd? Dan vervalt de CE-keuring van het armatuur. De armatuur moet dan opnieuw worden gekeurd en de aansprakelijkheid komt dan bij de installateur te liggen die de ombouw uitvoert.

Uiteraard is het ook een optie om de verlichting inclusief armaturen te vervangen.

Relevante regelgeving

Er is een Europese Ecodesign richtlijn (EU 2019/2022) voor verlichting. Hierin staan eisen over de energie-efficiëntie. Daarnaast gelden er ook beperkingen vanuit de RoHS-richtlijn (EU 2011/65) die het gebruik van kwik in verlichtingsproducten zoals tl-buizen reguleert.

Naast gloeilampen worden ook halogeenlampen en fluorescentielampen zoals spaarlamp, pl-lamp en tl-buis uitgefaseerd. Vanaf 24 augustus 2023 mogen er in de Europese Unie geen tl-buizen van het type T5, T8, T12 T meer geproduceerd of op de markt gebracht worden. Dit geldt ook voor pl-lampen. Voor type T9 en 'food' tl-buizen geldt dit vanaf februari 2025. Voor gloeilampen geldt het verbod al sinds 2012, voor halogeenlampen (voor verschillende lamptypen) vanaf 2016 en voor spaarlampen vanaf 2021. Bestaande voorraden mogen nog wel verkocht worden.

Deze lamptypen voldoen niet meer aan de minimale efficiëntie-eisen. Ledverlichting doet dat wel en is daarom een logisch alternatief.

Doelmatig beheer en onderhoud

Zorg voor een doelmatig gebruik van ruimte- en buitenverlichting:

• Controleer jaarlijks armaturen, lampen, reflectoren en bijhorende schakelingen en regelingen. Vervang bij niet-correcte werking de armaturen (of onderdelen ervan).
• Maak jaarlijks de armaturen, lampen, reflectoren en eventuele sensoren schoon.
• Vervang defecte lampen.

Economische randvoorwaarde

Zelfstandig moment: Bij meer dan 6.100 branduren per jaar.

Technische randvoorwaarde

De bestaande armaturen zijn geschikt voor de toepassing van ledbuizen.

Direct uitvoerbaar (zelfstandig moment)

Ja

Alternatieve maatregel

Vervang de armaturen door armaturen met ledlampen. In plaats van het vervangen van alleen de lamp kan ook de complete armatuur vervangen worden.