STOZ: Overzicht van digitale en hybride processen

Bij de digitale technologie voor beeldschermcontact geeft een zorg- of ondersteuningsmedewerker via een beeldscherm met camera een cliënt hulp op afstand bij algemene dagelijkse handelingen. Dit gebeurt via een tablet of computer van de cliënt of van de zorg- of ondersteuningsorganisatie. Dankzij het beeldscherm en de camera zien en spreken cliënten en zorg- of ondersteuningsverleners elkaar.

Behandeling via apps is steeds gebruikelijker en staat bekend als 'e-health' of 'm-health' (mobiele gezondheid). Deze aanpak maakt gebruik van mobiele applicaties om therapie, ondersteuning en monitoring op afstand te bieden. Als een aanbieder een app in het (zorg)proces wil inzetten, is het belangrijk vooraf te kunnen verantwoorden dat de app veilig gebruikt kan worden. Veilig gebruik van de app is de verantwoordelijkheid van de aanbieder. Het (laten) beoordelen van apps kan via Digizo.nu.

Digitale 'Eye Movement Desensitisation and Reprocessing' (EMDR) maakt gebruik van technologie, zoals videoconferentiesoftware of speciaal ontworpen apps, om EMDR-therapie op afstand mogelijk te maken. Het gebruik van digitale EMDR kan mensen helpen toegang te krijgen tot effectieve trauma-therapie, zelfs als ze niet persoonlijk naar een therapeutisch kantoor kunnen komen. Het is een flexibele en handige optie voor mensen die baat kunnen hebben bij EMDR-therapie, maar niet bij een traditionele face-to-face sessie aanwezig kunnen zijn.

Behandeling via e-health-platformen maakt gebruik van verschillende soorten therapieën, ondersteuning en monitoring op afstand. Bij gebruik van e-health-platformen kunnen zorgverleners behandeling op maat bieden, de toegang tot zorg verbeteren, en de continuïteit van de zorg bevorderen. Het kan ook mensen helpen om meer zeggenschap te krijgen over hun eigen gezondheidszorg en om een behandeling te krijgen op een manier die past bij hun levensstijl en voorkeuren.

Virtual reality (VR) kan worden gebruikt voor een veelheid aan stoornissen, zoals angst- en depressieve stoornissen, verslaving en pijn. Met een VR-bril komt iemand terecht in een digitale wereld waar verschillende situaties nagebootst kunnen worden. Zo kan iemand bijvoorbeeld een druk plein bezoeken of instappen in een vliegtuig. Het opzoeken van stimuli in de behandelkamer is vaak ingewikkeld, daarom is VR een mooie oplossing hiervoor. Een cliënt kan ook thuis met een VR-bril oefenen. De verwachting is dat via de inzet van VR de behandeling effectiever verloopt.

Digitale technologie voor dagstructuurondersteuning ondersteunt bij de persoonlijke dagplanning door herinneringen te geven voor dagelijkse handelingen en afspraken. Deze herinneringen kunnen op 3 manieren in de agenda komen te staan, die gekoppeld is aan de technologie: handmatig door een zorgmedewerker, handmatig door een mantelzorger, of automatisch via een verbinding tussen de technologie en het zorgdossier.

Digitale communicatieplatformen in de zorg maken digitale communicatie mogelijk tussen zorgverleners, cliënten en hun netwerk. Denk aan beeldbellen en het uitwisselen van bestanden, maar ook het sturen van chatberichten met vragen over het ziektebeeld, het aanvragen van herhaalrecepten, een foto sturen, of het ontvangen van testuitslagen.

Digitale consultatie, ook bekend als digitaal meekijkconsult of meedenkconsult, biedt de mogelijkheid eenvoudig en laagdrempelig om advies te vragen. Zo kan een huisarts bijvoorbeeld advies vragen aan een medisch specialist. Dit advies kan worden gebruikt voor het behandelplan. Dit voorkomt onnodige verwijzingen en verbetert de samenwerking en medische kennis tussen huisartsen en specialisten. Het meekijkconsult is beschikbaar via een beveiligde digitale module.

Via dagbesteding op afstand, met behulp van digitale middelen zoals een (zorg)tablet of computer, kan een cliënt thuis online activiteiten volgen. Dit kan naast of in plaats van fysieke dagbesteding, en kan eventueel op elk gewenst moment gevolgd worden. Het verwachte effect is een verhoging van het aantal cliënten zonder extra inzet van professionals.

Bij een digitale poli worden cliënten vanuit de veiligheid van hun eigen huis geholpen. Intake, behandeling en diagnostiek kunnen volledig digitaal plaatsvinden voor zowel eerste- als tweedelijns zorg.

Digitale triage en consultvoorbereiding helpen om consultaties efficiënter te plannen, wachttijden te verkorten, en ervoor te zorgen dat medewerkers in zorg en ondersteuning beter voorbereid en gerichter kunnen behandelen. Dit leidt tot snellere en persoonlijkere zorg, afgestemd op de specifieke behoeften van de cliënt.

Een digitale verwijzing naar het sociaal domein noemen we ook wel 'digitaal welzijn op recept'. Sommige huisartsen gebruiken dit al. Het zorgt voor een digitale verbinding tussen het medische en sociale domein voor mensen met psychosociale klachten zonder directe medische oorzaak.

Apps die een digitale interventie bieden gericht op patiënten met een medische klacht en die ingebed zijn in de burger, cliënt of patiënt reis en waar een professional naar kan verwijzen. Dit betreft vaak zelfzorg/zelfmanagement /zelfhulp met digitale ondersteuning. Ze leveren een bijdrage aan een stepped-care-behandeling waarbij de inzet van de app vaak de eerste stap is. Ze voorkomen daarmee verdere medicalisering en inzet van andere, duurdere zorg.

Expertise op afstand maakt het mogelijk dat een gespecialiseerde zorgverlener het herstel van een cliënt volgt via digitale beelden of foto’s. Beeldtechnologie, zoals een digitale applicatie voor smartphones, tablets, laptops of smart glasses, kan deze expertise op afstand ondersteunen. Hiermee kunnen beelden beveiligd worden bewaard en gedeeld met het zorgteam, de artsen, medisch specialisten en cliënten. Dit helpt bij het stellen van de diagnose.

Een glucosesensor geeft een cliënt, mantelzorger en/of zorgprofessional inzicht in de glucosewaarden en helpt bij het verbeteren van de diabetesregulatie voor cliënten die glucosewaarden niet meer zelfstandig kunnen meten. Hierdoor zijn er minder extra contactmomenten. Doordat het glucosepeil continu gemeten wordt, kan er op tijd worden ingegrepen, wat zorgmomenten en ziekenhuisbezoeken kan voorkomen. Daarnaast krijgt de behandelaar meer inzicht in het verloop van de aandoening bij de cliënt.

Een medicijndispenser is een apparaat waarin medicatierollen geplaatst kunnen worden. De dispenser geeft op gezette tijden een signaal wat door de cliënt herkend kan worden als 'ik moet mijn medicatie innemen'. Dan kan de cliënt op de knop drukken en komt er een zakje uit de dispenser. Het apparaat snijdt het zakje open, waarna de cliënt het medicatiezakje eruit kan halen. 

Ook registreert de medicijndispenser of de medicatie wel of niet gepakt is. Zijn de medicijnen niet gepakt? Dan gaat er een signaal af bij de zorgorganisatie, mantelzorger of zorgcentrale. Via een app of portaal kunnen zij zien op welke medicatiemomenten de medicatie niet uit de medicijndispenser is genomen. De medicijndispenser is een hybride manier van medicatie geven omdat het aanreiken, in de vorm van medicijnen in een zakje, wordt overgenomen door de dispenser. In het traditionele zorgproces zou dit worden gedaan door een zorgmedewerker die daarvoor op gezette tijden langskomt.

Het vervangen van incontinentiemateriaal bij cliënten is een arbeidsintensieve taak voor zorgverleners, die vaak zwaar fysiek werk met zich meebrengt. Bovendien gebeurt het verschonen vaak op vaste tijdstippen, waardoor er een gebrek aan inzicht is in wanneer cliënten daadwerkelijk urineren in het incontinentiemateriaal. Dit leidt tot het te vroeg of te laat vervangen van het materiaal. Dat is niet alleen inefficiënt, maar kan ook ongemak voor de cliënt en extra kosten voor de zorginstelling met zich meebrengen. Slim incontinentiemateriaal maakt gebruik van sensoren die zijn ingebouwd in het incontinentiemateriaal. Deze sensoren detecteren wanneer het materiaal verzadigd raakt en sturen vervolgens signalen naar een app.

Een leefcirkel is onder andere bedoeld voor mensen met dementie. Een bewoner draagt een tag die zijn bewegingsruimte op maat regelt. De grootte van deze leefruimte, of leefcirkel, is persoonsafhankelijk en kan worden aangepast. De leefcirkel kan zowel binnen (intern) als buiten (extern) het verzorgingstehuis worden ingesteld. Als een bewoner buiten de leefcirkel treedt of zich op een gevaarlijke locatie bevindt, gaat er een alarm af bij de verzorgende. Dit biedt de verzorgende overzicht en rust, terwijl de bewoners veilig en zelfstandig kunnen rondlopen.

Planning met AI-software (Artificial Intelligence) is een proces waarbij kunstmatige intelligentie wordt gebruikt om taken te plannen, schema's te maken en beslissingen te nemen op basis van vooraf gedefinieerde doelen, beperkingen en informatie. Deze software maakt gebruik van verschillende algoritmen en technieken, zoals zoekalgoritmen, optimalisatie, machine learning en neurale netwerken, om complexe planningsproblemen op te lossen.

Leefpatroonmonitoring geeft zorgmedewerkers en mantelzorgers inzicht in het leefpatroon van mensen die verblijven in, of onder toezicht staan van een zorgorganisatie. Sensoren in de woning, kamer en/of op de cliënt volgen de activiteiten van de bewoner. Hierdoor krijgen zorgprofessionals en mantelzorgers direct inzicht in het welbevinden van de bewoner. Opvallende veranderingen in gedrag zijn snel zichtbaar.

Bij spraakgestuurd rapporteren wordt gesproken informatie automatisch vastgelegd in een digitaal dossier in plaats van dat deze informatie handmatig wordt ingetypt. Spraakgestuurd rapporteren kan worden gebruikt in verschillende contexten, zoals een zakelijke rapportage of voor medische verslaglegging.

Technologie voor stressherkenning geeft de gebruiker (vaak de zorgmedewerker of begeleider) inzicht in de momenten waarop de cliënt, bij wie zij deze techniek inzet, stress ervaart. Stressmeting gebeurt aan de hand van verschillende fysiologische signalen zoals hartslag, huidgeleiding (EDA), beweging, of ademhaling. Bij techniek voor stressherkenning worden deze signalen verwerkt en de informatie die hieruit voortkomt, wordt doorgegeven aan de zorgmedewerker of begeleider.

Telemonitoring, een vorm van gezondheidszorg op afstand, maakt gebruik van technologische apparaten en communicatietechnologieën om cliënten op afstand te monitoren. Met deze meetapparaten kan de cliënt thuis fysiologische parameters meten, zoals het zuurstofgehalte in het bloed. Telemonitoring is onder andere in te zetten bij:

• COPD (Chronic Obstructive Pulmonary Disease - chronische longziekte);
• IBD (Inflammatory Bowel Disease - chronische darmontsteking)
• diabetes type 2 bij zelfmetingen; en
• hypertensie (hoge bloeddruk).

Hybride valbeschermingstoepassingen beschermen ouderen tijdens een valongeluk, waardoor botbreuken zoals heupfracturen worden voorkomen. Deze toepassingen detecteren een valincident direct en geven het door aan de hulpverlener. Dit zorgt voor snellere hulpverlening en verbetert de veiligheid en efficiëntie van de ouderenzorg.

Valpreventie bestaat uit verschillende processen die helpen om valongelukken bij ouderen te voorkomen, te verminderen en de gevolgen ervan te beperken. Dit gebeurt door risicofactoren te benoemen en waar mogelijk weg te nemen, met als doel de impact van een val te verkleinen en (zorg)kosten te verminderen. Vallen bestaat uit de volgende thema's:

• preventie
• signalering
• detectie
• bescherming