“De diepe ondergrond vormt een belangrijk onderdeel van een toekomstbestendig energiesysteem”

Transitie naar duurzame energievoorziening 

“Wij houden ons bezig met alles wat in de diepe ondergrond gebeurt. Diep houdt in: meer dan 100 meter onder grond voor olie en gas, en meer dan 500 meter voor aardwarmte. Daar geven we vergunningen voor af én maken we beleid voor”, vertelt Luc. “Mensen denken bij diepe ondergrond vooral aan olie en gas. We winnen nog uit kleine velden om in die behoefte te voorzien. Maar we zitten midden in de transitie naar duurzame energie. Die transitie zit in CO₂- en waterstofopslag, zoutwinning en aardwarmte als warmtebron en netcongestieverzachter.” Nicole vervolgt: “We gaan ook een periode fossiele en duurzamere activiteiten naast elkaar zien.” “Transitie zit niet voor niets in de directienaam, we werken aan een overgang van oud naar nieuw” voegt Luc toe. Zo draagt de directie onder meer bij aan energieleveringszekerheid door winning en opslag, CO₂-reductie, betaalbare energie en een sterke economie. 

Belang gebruik diepe ondergrond 

Het doel is om helemaal te stoppen met de winning en het gebruik van aardgas. Maar er is nog niet voldoende duurzame energie beschikbaar om nu al zonder te kunnen. Veel huizen worden verwarmd met aardgas en ook de industrie kan nog niet zonder. “De transitie is in gang, maar de afbouw van fossiel duurt lang” geeft Luc aan. 

“Onderweg naar klimaatneutraal vangen we CO₂ af van de industrie en die CO₂ slaan we op in lege gasvelden onder de Noordzee. Bovendien winnen we aardwarmte uit de diepe ondergrond” vervolgt Luc. “Voor de momenten waarop de zon niet schijnt of de wind niet waait, is het belangrijk dat we toch duurzame energie beschikbaar hebben. Dat kan door duurzaam opgewekte energie om te zetten in waterstof en dat vervolgens op te slaan. Dat gaat ondergronds in lege zoutcavernes gebeuren. In de diepe ondergrond heb je ruimte die je gelet op de benodigde hoeveelheden bovengronds niet hebt. Daar is de ruimte ook nodig voor bijvoorbeeld woningbouw.” 

Programma Duurzaam Gebruik Diepe Ondergrond 

Een duurzaam, leefbaar en welvarend Nederland voor volgende generaties vraagt om duurzame energie- en grondstoffenwinning. De diepe ondergrond speelt daarin een belangrijke rol. Om meer inzicht te krijgen in de ruimtelijke opgave werkt de directie TDO aan een programma Duurzaam Gebruik Diepe Ondergrond (DGDO).

“We kijken in het programma door naar 2050, wanneer het energiesysteem klimaatneutraal moet zijn. TNO heeft een ruimtelijke verkenning uitgevoerd om de nationale opgave inzichtelijk te maken” vertelt Nicole. De toepassingen van de diepe ondergrond moeten namelijk ook een plek in de fysieke leefomgeving bovengronds krijgen. “Alles wat onder de grond gebeurt, heeft invloed op de bovengrond, bijvoorbeeld omdat er een buisleiding wordt aangelegd of een tijdelijke boortoren geplaatst” voegt Luc toe. “Zo zal je steeds meer geothermie in en bij de stad zien. Juist in stedelijk gebied heeft dat echt ruimtelijke impact. Het programma moet duidelijk maken: wat kan waar, wanneer en onder welke randvoorwaarden”. Nicole vervolgt: “Het programma DGDO gaat dan ook hand in hand met de herziening van de Mijnbouwwet om te zorgen voor de benodigde doorwerking van bepaalde voorkeursvolgordes, keuzes in ruimtegebruik en randvoorwaarden.”

Betrekken omgeving 

“We willen omwonenden duidelijkheid en perspectief bieden. Eén van de lessen die we uit Groningen hebben geleerd, is dat de belangen van de omgeving beter moeten worden meegenomen in de ontwikkeling van beleid. Luisteren naar wat er in de omgeving leeft” geeft Nicole aan. 
In het voorjaar van 2025 is een online onderzoek onder inwoners van heel Nederland uitgevoerd. Dit leverde inzichten hoe Nederlanders staan tegenover het gebruik van de diepe ondergrond en welke randvoorwaarden zij belangrijk vinden. 

“We kijken in het programma ook hoe een activiteit past in de regionale opgave, bijvoorbeeld woningbouwopgave en landschappelijke inrichting in een gebied” benadrukt Nicole. “In het najaar zijn we met verschillende regionale overheden in gesprek geweest. Daar hebben we nationale opgaven in samenhang met regionale opgaven in beeld gebracht. Zo hebben we een beter begrip gekregen waar mogelijke knelpunten zitten en wat men belangrijk vindt. We moeten met de decentrale overheden de ruimtelijke puzzel gaan leggen.” 

“We blijven de ondergrond intensief gebruiken, en dat willen we op een verstandige en goede manier doen” zegt Nicole, waarop Luc afsluit met: “Het is toch iets wat onder de voeten van mensen gebeurt.”