Rijkstrajecten in de energieketen
De verduurzaming van het energiesysteem is een grote opgave. De Rijksoverheid werkt met diverse trajecten aan deze opgave. Deze focussen zich onder andere op visievorming voor de lange termijn en de realisatie van energie-infrastructuurprojecten en de ruimtelijke inpassing ervan. Dit overzicht geeft weer in welke landelijke trajecten binnen het ministerie van Klimaat en Groene Groei (KGG) wordt gewerkt aan de realisatie van een duurzaam energiesysteem.
Animatie realisatie energietransitie
(Een animatie. Voice-over:)
VOICE OVER: In Nederland neemt de vraag naar energie al jaren flink toe.
Tegelijkertijd willen we af van fossiele brandstoffen,
zoals aardgas, kolen en olie.
Door deze transitie hebben we in de toekomst veel meer duurzame energie nodig.
Maar ons huidige energiesysteem is nog niet klaar voor die groei.
Daarom passen we het systeem aan en breiden we onze infrastructuur uit,
op land, en op zee.
Dit betekent dat de komende jaren overal in Nederland de schop in de grond gaat.
We leggen nieuwe kabels en buisleidingen aan,
en bouwen hoogspanningsverbindingen en elektriciteitsstations bij.
De uitvoering van deze projecten heeft veel impact.
Alleen al in de woonwijken moet een op de drie straten worden opengebroken,
een grote verbouwing dus.
We gaan hier dan ook allemaal wat van merken.
Het gaat om grote projecten, die niet zomaar zijn afgerond.
Daardoor blijft het voorlopig druk op het elektriciteitsnet.
Gelukkig levert de grote verbouwing ons ook veel op.
Dankzij het uitbreiden van onze infrastructuur
is er straks veel meer duurzame energie beschikbaar.
Zo zullen we op zee doorgroeien naar 70 gigawatt aan windenergie.
En ook op land groeit het aandeel wind- en zonne-energie door.
Met die duurzame energie verlichten we straks onze woningen,
rijden we elektrisch en kunnen we onze bedrijven verduurzamen.
Daarnaast helpt het om onze energie betaalbaar te houden
en om minder afhankelijk te zijn van andere landen.
Maar, hoe ziet ons toekomstige energiesysteem er dan uit?
We gaan gebruikmaken van veel verschillende duurzame energiebronnen,
met wind- en zonne-energie als de ruggengraat van ons nieuwe systeem.
Veel van onze energie gaan we opwekken op de Noordzee.
Die energie transporteren we naar land in de vorm van elektriciteit,
en later ook waterstof.
Al deze windenergie komt zo veel mogelijk in de buurt
van clusters van industrie en bedrijven aan land.
Wel zo handig, want zo kan de energie direct worden gebruikt
op de plekken waar de vraag het hoogst is.
Op land plaatsen we extra zonnepanelen en windturbines.
Dat gebeurt zo veel mogelijk op geschikte plekken,
zoals langs snelwegen en op gebouwen.
Zo benutten we de ruimte optimaal.
Omdat de wind niet altijd waait en de zon niet altijd schijnt,
zetten we ook in op het opwekken van elektriciteit via kernenergie.
Daarmee zorgen we voor een stabielere energievoorziening.
De opgewekte energie vervoeren we over land
met nieuwe hoogspanningsverbindingen en elektriciteitsstations.
Ook bouwen we met bestaande en nieuwe buisleidingen
een landelijk netwerk voor waterstof.
Verder leggen we nieuwe warmteleidingen aan
en zorgen we voor mogelijkheden om energie op te slaan,
bijvoorbeeld met grote batterijen.
Daarmee is de duurzame energiemix compleet.
Overheden realiseren deze energieprojecten samen met alle betrokken partijen,
zoals netbeheerders, bedrijven, omwonenden en maatschappelijke organisaties.
Daarbij kijken al deze partijen met elkaar naar keuzes
zoals de locatie en volgorde van projecten.
Die keuzes zijn niet eenvoudig, want de ruimte is schaars
en er is ook grond nodig voor woningen, bedrijven, natuur en recreatie.
De meest geschikte plekken, met oog voor de natuur
en het beste moment voor elk project, bepalen we daarom met elkaar.
Zo bouwen we samen aan een toekomst met volledig duurzame energie.
RUSTIGE MUZIEK
(Beeldtekst: Meer informatie? Ga naar rijksoverheid.nl/duurzame-energie)
Strategie
Programma Energie Hoofdstructuur (PEH)
Dit programma laat zien welke nieuwe nationale energie-infrastructuur nodig is richting 2050, welke ruimte deze vraagt en wat een slimme plaatsing is, zodat ook onder andere natuur, cultureel erfgoed en leefbaarheid ruimte krijgen.
Nationaal Plan Energiesysteem (NPE)
Dit plan geeft een langetermijnvisie op het energiesysteem in 2050, welk soort energiebronnen we dan inzetten en hoe we daar komen.
Programma Duurzaam Gebruik Diepe Ondergrond (DGDO)
In het programma DGDO wordt een ruimtelijke visie en afwegingskader opgenomen voor toekomstig gebruik van de diepe ondergrond op land.
Windenergie Infrastructuurplan Noordzee (WIN)
Dit plan gaat over de aanleg van infrastructuur op zee die nodig is om de energie die door windparken geproduceerd wordt naar land te transporteren.
Realisatie
Wind op zee
Voor de realisatie van de windparken bereidt het Rijk belangrijke stappen voor: het aanwijzen van nieuwe windenergiegebieden en kavels, het uitzetten van tenders om vergunningen voor de bouw en exploitatie uit te geven en te beheren, en het uitvoeren van wind-, water-, bodem- en ecologisch onderzoek voor nieuwe wind op zee-kavels. Daarnaast onderzoekt het Rijk de ecologische effecten van windparken op zee om maatregelen op te kunnen nemen in de tendervoorwaarden.
Programma Verbindingen Aanlanding Wind op Zee (VAWOZ)
Dit programma brengt – samen met de omgeving – kansrijke locaties in beeld om windenergie van toekomstige windenergiegebieden in de Noordzee aan land te brengen.
Programma Aansluiting Wind op Zee – Eemshaven (PAWOZ-Eemshaven)
Dit programma onderzocht de mogelijkheden voor kabel- en leidingroutes vanaf de windenergiegebieden Doordewind en Ten noorden van de Waddeneilanden, alsmede toekomstige aanlandingen naar Eemshaven. Dit jaar is het programma opgeleverd.
Kernenergie
De Rijksoverheid wil kernenergie in Nederland behouden en verder uitbreiden. Door het langer openhouden van de huidige kerncentrale in Borssele, het bouwen van vier nieuwe kerncentrales en de mogelijkheden van kleine modulaire reactoren (SMR’s/ Small Modular Reactors) te verkennen. Voor de eerste twee nieuwe kerncentrales lopen al onderzoeken naar een geschikte locatie.
Meerjarenprogramma Infrastructuur Energie en Klimaat (MIEK)
Grote energieprojecten vragen zorgvuldige planning en inzet van schaarse middelen. Het Meerjarenprogramma Infrastructuur Energie en Klimaat (MIEK) helpt hierbij door ver vooruit te plannen, beter te prioriteren en knelpunten op te lossen.
Realisatie van energie-infrastructuur op land
Het Rijk is bevoegd gezag voor nationale energie-infrastructuurprojecten die verspreid over het hele land worden gerealiseerd. Het gaat daarbij om de realisatie van nieuwe hoogspanningsverbindingen of -stations, grote windparken, LNG-terminals en energiecentrales, buisleidingen en locaties voor aardgas, waterstof of CO2-transport. Het Rijk voorziet daarin de ruimtelijke inpassing en coördinatie van vergunningen. Dit verloopt via de Projectprocedure.
Opwek van Energie op Rijksvastgoed (OER)
In dit programma verkent de Rijksoverheid waar en hoe we met steun van de omgeving grootschalig energie kunnen opwekken op rijksgronden.
Onderzoek naar diepe aanlandingen voor wind op zee
Het ministerie van KGG, in samenwerking met TenneT, Rijkswaterstaat en de betrokken provincies, doet onderzoek naar nieuwe mogelijkheden voor zogenaamde 'diepe aanlandingen' van windenergie van zee. Dit zijn aanlandingen die niet aan de kust, maar dieper landinwaarts komen.
Diepe ondergrond en mijnbouw
In het programma DGDO wordt een ruimtelijke visie en afwegingskader opgenomen voor toekomstig gebruik van de diepe ondergrond op land.
Winning uit de diepe ondergrond
Met de sector is in 2025 gewerkt aan afspraken over onder meer gaswinning uit kleine velden op land. Daar waar het veilig en verantwoord gewonnen kan worden heeft gas uit eigen bodem de voorkeur boven import. Ook de verlenging van zoutwinning bij Zuidwending tot 2035 draagt bij aan continuïteit en versterkt onze energieonafhankelijkheid. Afgelopen jaar is gestart met de aanzet tot sectorafspraken over geothermie. Hierin worden de randvoorwaarden, ontwikkelstrategie en acties beschreven die nodig zijn om tijdig te kunnen voorzien in de toekomstige behoefte.
- Ministerie van Klimaat en Groene Groei
