Van Regel Naar Risico (RNR) (2023)

Samenvatting project

Aanleiding

De Safety Deal Verkenning Vernieuwend Toezicht (Verkenning vernieuwend toezicht (2018) (rvo.nl)) liet zien dat het huidige overheidstoezicht in het omgevingsdomein (vergunningverlening, toezicht en handhaving) voornamelijk uitgaat van dwang. Dit is ‘verticaal toezicht’ en minder rationeel vertrouwen, ook wel ‘horizontaal toezicht’ genoemd. Uit de verkenning bleek dat steeds meer bedrijven en toezichthoudende overheden graag toezichtstrategieën willen die beter werken. Het uitgangspunt hierbij is horizontaal toezicht waar het kan en verticaal toezicht alleen als het moet. Andere toezichtdomeinen hanteren dit al een tijd met succes. Voorbeelden zijn: de belastingdienst, medische zorg, voedselveiligheid en de douane. De horizontale aanpak is een meer klant- en doelgerichte aanpak. Dit kan het onderling vertrouwen in de toezichtrelatie op de lange termijn verbeteren. Dit leidt vervolgens tot betere prestaties bij bedrijven en instellingen.
 

Doel

Het versterken van de omgevingsveiligheid door verticaal toezicht uit te breiden met horizontaal toezicht. Dit houdt in dat de toezichtrelatie moet veranderen. De verandering van de toezichtrelatie begint al bij een ander soort vergunningaanvraag. Tijdens deze aanvraag kan een bedrijf proactief aangeven hoe het de eigen verantwoordelijkheid voor veiligheid invult en hoe het hierover verantwoording aflegt. Dit zorgt voor meer zekerheid aan de kant van de vergunningverlener. In plaats van middelvoorschriften zullen er bij dit type vergunningen vooral doelvoorschriften zijn. Deze soort vergunning wordt ook wel een ‘robuuste vergunning’ genoemd. 

Aanpak

Deze Safety Deal gaat samen met een aantal bedrijven in de regio Rijnmond aan de slag met een pilot.  Voor de ontwikkeling van een ‘robuuste vergunning’ wordt gebruikgemaakt van de (voorlopige) handreiking ‘Robuuste Vergunning’. Deze werd ontwikkeld in het programma ‘Altijd Actuele Digitale Vergunning’. De handreiking geeft de vergunningverlener tips om doelvoorschriften op te stellen. Daarnaast werken de projectdeelnemers een zogenaamd ‘control framework’ uit. Dit instrument kan zorgen voor een goede afstemming tussen een bedrijf en externe toezichthouders. Het legt bijvoorbeeld vast wat de te behalen doelen zijn, welke risico’s er spelen, welke beheersmaatregelen hierbij passen en hoe het bedrijf bewijst dat dit systeem werkt.

De Safety Deal RNR omvat zes fases: 

1. Kick-off 
   In de startbijeenkomst maken de deelnemers kennis met elkaar. Daarnaast wordt het uitvoeringsplan besproken, worden gezamenlijke uitgangspunten opgesteld en bepalen de partijen een gedetailleerde planning voor het uitvoeren van de pilot.
    
2. Voorbereiding pilot
   In deze fase vinden diverse voorbereidende activiteiten plaats die relevant zijn voor de uitvoering. Denk aan het selecteren van de wijzigingsaanvraag en de afstemming met de opstellers van de handreiking ‘Robuuste Vergunning’ en de wettelijke adviseurs.
    
3. Kennissessie deelnemers
   In een kennissessie krijgen de deelnemende bedrijven, hun externe adviseurs en de DCMR  tekst en uitleg over het instrument ‘control framework’. Het gaat dan vooral over hoe dit gebruikt kan worden bij het opstellen van een vergunningaanvraag en welke rollen de bedrijven en de DCMR hebben tijdens het vergunningverleningsproces.
    
4. Vergunningaanvraag nieuwe stijl
   In deze fase stellen de bedrijven en hun externe adviseurs de vergunningaanvraag op voor de bedrijfsactiviteiten die ze vergund willen krijgen. Er is daarnaast overleg met de vergunningverlener over de formulering van de doelvoorschriften.
    
5. Handreiking integratie horizontaal toezicht in de vergunningaanvraag
   Als de bestuurlijke en juridische houdbaarheidstoets positief is, volgt het opstellen van een handreiking. Deze is bedoeld om het ‘control framework’ in de aanvraag van een robuuste vergunning te integreren.
    
6. Evaluatie pilot
   In de evaluatie staat één vraag centraal: ‘Wat zijn de consequenties van het gebruik van het ‘control framework’ bij het opstellen van een vergunningsaanvraag?’ Verder beantwoorden deelnemers vragen als: ‘Is er voldoende kennis beschikbaar?’, ‘Hoeveel tijd kost dit proces het bedrijf en de externe toezichthouder?’ en ‘Is de invoering wenselijk en uitvoerbaar?’
   
   Met de antwoorden op deze vragen kunnen het bedrijf en de externe toezichthouder verantwoording afleggen over de vastgelegde zekerheden. De ‘vergunning nieuwe stijl’ maakt het dus mogelijk om niet alleen aandacht te geven aan risicobeheersing, maar ook aan verantwoordelijkheid. Deze Safety Deal levert daarnaast het volgende op:
   •    een handreiking voor de integratie van het instrument ‘control framework’ in de omgevings-vergunning;
   •    concrete voorbeelden van ingediende vergunningaanvragen waarin horizontaal toezicht is geïntegreerd. 

Algemene informatie project

Projectcode
SVO223018

Toegezegde subsidie
€ 249.747

Projectperiode
mei 2023 - oktober 2024

Samenwerkingsverband
Ketensamenwerkingsverband 

Projecttype
Milieustudie (C)  

Projectthema’s

• Veiligheidscultuur
• Transparante sector          

Penvoerder
Stantec B.V. 

Projectdeelnemers

• Renewi Support
• Indaver Nederland B.V.
• Lidl Nederland GmbH
• Stedin 
• DCMR

Contact
Contactpersoon

• Jaap Wijnker, E Jaap.Wijnker@Stantec.com, T 06-51291715     

De Subsidieregeling Versterking Omgevingsveiligheid ondersteunt Safety Deals. Dit zijn bovenwettelijke veiligheidsinitiatieven van industriële bedrijven die werken met gevaarlijke stoffen of risicovolle processen.