Hoe maken we slim gebruik van de Noordzee?

• 

  MP4 Video

  MP4 document | 493.93 MB
• 

  Audio descriptie

  MPEG document | 6.3 MB

Onze Noordzee is een bijzondere zee. Ze is ondiep en voedselrijk en vormt een schakel tussen de grote rivieren en de Atlantische oceaan. Ooit was de Noordzee zelf droog rivierenland. Nu staat het waterpeil hoger, maar de Noordzee is nog steeds te beschouwen als een deel van de Rijn/Maasdelta. Een waardevol natuurlijk systeem waar we zorgvuldig mee om moeten gaan.

Nederland gebruikt haar deel van de Noordzee zeer intensief en dat gaat de komende tijd nog behoorlijk toenemen. Naast visserij zijn er in de Noordzee specifieke functiegebieden aangewezen zoals vaarroutes, zandwinningsgebieden en windparken.

Als je zo kijkt dan denk je: nou ruimte zat. Maar dat is eigenlijk niet het geval. De Noordzee is een van de meest intensief gebruikte zeeen ter wereld. Denk aan visserij, denk aan scheepvaart, denk aan natuur, het is een groot natuurgebied. Maar ook aan olie- en gaswinning, aan zandwinning, militaire oefengebieden, heel veel is er aan de hand. We gaan omschakelen naar duurzame energie in Nederland, daar hebben we heel veel windmolens voor nodig. En de uitdaging voor de komende tijd is: hoe gaan we dit allemaal met elkaar inpassen? Zodat we met zijn allen zeggen: ja, op deze manier klopt het allemaal.

Nieuwe windparken die voor een groot deel van de energievoorziening gaan zorgen, zullen een groter beslag op de ruimte op zee gaan leggen. Daarnaast zijn er plannen voor meer voedselteelt op zee en voor maatregelen die het Noordzee-ecosysteem gezonder en veerkrachtiger gaan maken. Daarin zoeken we een goede balans tussen natuur, voedsel en energie. Samen noemen we dat Duurzame Blauwe Economie of Sustainable Blue Economy.

Bij elkaar betekenen alle opgaven een grote vraag naar ruimte. Door ook op zee Meervoudig Ruimtegebruik toe te passen en functies slim te koppelen, kunnen we de ruimte efficient benutten en bovendien het Noordzee-ecosysteem als geheel versterken. Voor dit Meervoudig Ruimtegebruik zijn de windparken zeer geschikte gebieden. Er worden afspraken gemaakt over de mogelijkheden voor meervoudig gebruik op basis van de 3 grote transities die gaande zijn. Op gebied van Energie, van Voedsel en van Natuur.

Wat je eigenlijk van elkaar vraagt is om natuur inclusief te denken. Dat is een heel ingewikkeld woord, maar eigenlijk houdt het in dat datgene dat je gaat doen, dat je nadenkt over: wat zijn de consequenties voor natuur en hoe kan ik dat met mijn activiteit verminderen, eigenlijk mitigeren dan wel compenseren als dat nodig is. Je merkt dat het belangrijk is dat je daar als Rijk goed in samenwerkt, elkaars belangen onderkent, maar ook met elkaar probeert te verbinden. En vanuit dat beeld ook de samenleving uitdaagt om ook het goede te doen, want uiteindelijk is die zee van ons allemaal.

De energietransitie betekent dat we overschakelen van fossiele naar duurzame energie, voor een groot deel met windparken op de Noordzee. Binnen de parken zijn goede mogelijkheden voor veilig medegebruik.

Als Orsted zijn we al betrokken bij verschillende initiatieven. We onderzoeken welke vormen van meervoudig ruimtegebruik potentieel hebben en hoe je deze kunt combineren met het veilig en constant opereren van een offshore windpark. De eerste stap nemen we al in ons Borssele 1 en 2 project dat we gaan bouwen. Daar gaan we 4 kunstmatige riffen bouwen voor de Atlantische kabeljauw en andere vissoorten. En samen met de universiteit van Wageningen gaan we kijken naar wat de ecologische effecten daarvan zijn.

Voor voedsel willen we overschakelen naar duurzaam en meer lokaal geproduceerd voedsel. Vanuit de voedselrijke Noordzee gaat dit om zeewier, schaal- en schelpdieren en duurzaam gevangen vis. Dit voedsel is goed te produceren binnen de windparken. Wat betreft natuur moeten we vooral zorgvuldiger met de waardevolle Noordzee omgaan. Daarbij moeten we ons beseffen dat we met onze menselijke activiteiten het onderwater ecosysteem ook kunnen versterken. Binnen de windparken zijn hiervoor prima mogelijkheden.

Het groeiend aantal windparken in de Noordzee biedt een unieke mogelijkheid om meerdere activiteiten daar te gaan ontplooien. Zeewierteelt tussen de windturbines met oesterkooien daaronder. En ook rifblokken voor de verankering waar ook schelp- en schaaldieren kunnen groeien. Zeewier is de snelst groeiende biomassa op deze planeet. Dat betekent dat zeewier heel veel CO2 opneemt en heel snel. Dat betekent dat alle toepassingen van zeewier worst-case CO2 neutraal zijn. Dat levert natuurlijk ook een enorme bron op van duurzaam gekweekte grondstoffen.

Om dit meervoudig ruimtegebruik in beeld te brengen zoomen we in op de toekomstig windpark Borssele 1 als fictief voorbeeldgebied. En laten we mogelijke opbouw zien. Allereerst de windturbines, met de ruime veiligheidszone daaromheen. Dan de natuur inclusieve erosiebescherming. Een grid van ballastblokken voor mariene teelten, extra voorzieningen voor nieuwe oesterbanken met daarboven mosselteelt-netten. Een structuur van zeewierteelt-lijnen en lijnen van krabben- en kreeftenkooien.

Door een slimme ruimtelijke opzet blijft het windpark veilig en zitten de windparkbeheerder en de verschillende ondernemers elkaar niet in de weg. Zelfs efficientievoordelen als toezicht of gezamenlijk onderhoud zijn mogelijk. Ook andere functies zoals drijvende zonnepanelen, golfenergie of drijvende visteelt zijn goed in een windpark in te passen. Vooral onder water wordt de synergie en het voordeel voor het Noordzee-ecosysteem duidelijk. De erosiebescherming van de windturbines, het eco-grid van natuur inclusieve ballastblokken en de voorzieningen van de oesters vormen samen een waardevolle nieuwe structuur voor onderwaternatuur. Voor platte oesters en anemonen, Noordzee-krabben en kreeften, maar ook voor kabeljauw, haaien en roggen. Zelfs zeehonden en bruinvissen zijn hier te verwachten.

Deze nieuwe habitat is zodanig rijk dat zelfs passieve visserij op deze soorten economisch haalbaar kan worden. Meervoudig Ruimtegebruik in een natuurlijk, voedselrijk Noordzee-ecosysteem. Als waardevolle schakel tussen rivieren en oceaan. En als vitaal onderdeel van onze kwetsbare planeet Aarde.