Zakendoen in Afrika: 7 tips over zakencultuur

RVO helpt ondernemers op verschillende manieren bij het zakendoen in Afrika. Alwin Quispel en Renate Douwes denken als Business Development Coaches mee met ondernemers die willen zakendoen in Afrika. Francine Punt beantwoordt als Klantadviseur Internationaal Ondernemen, vragen van ondernemers over zakendoen in Afrika. Ze geven alle drie vaak adviezen aan ondernemers over de cultuurverschillen in Afrika.

Alwin Quispel, Renate Douwes en Francine Punt

1. Realiseer je dat het zakendoen een stuk persoonlijker is in Afrika

Klantadviseur Francine Punt, zelf opgegroeid in Burundi, vertelt dat je je als Europeaan echt anders moet opstellen in Afrika. "Ik zeg altijd: Houd rekening met de zakencultuur. Je kunt echt niet met je Europese mentaliteit aankomen en denken dat het daar gaat werken. Want dan kom je voor grote verrassingen te staan."

Het verschil met onze zakencultuur is dat je hier direct ter zake komt, legt ze uit. "In Europa is zakendoen zakendoen. Je hoeft niet te weten of de ander getrouwd is, of kinderen heeft. In Afrika komt dat over als bot. Persoonlijk contact is daar héél belangrijk. Probeer om een band op te bouwen met je zakenpartners, respect te tonen voor hun familie: dat vinden ze belangrijk."

Francine vertelt dat in Afrika zakenpartners elkaar in het weekend uitnodigen voor een barbecue, om de familie te ontmoeten. "Als ze dat doen, accepteer dan de uitnodiging. Schrik ook niet als je op een bruiloft wordt uitgenodigd. Voor hen ben je óók een vriend!"

2. Neem de tijd voor het ontwikkelen van een zakenrelatie

Alwin geeft aan dat het loont om de tijd te nemen voor de relatie. Hij legt uit dat steeds meer Afrikanen willen investeren in kwaliteit. "Dan is de relatie extra belangrijk. Nederland is misschien wat duurder dan gemiddeld, maar juist in relaties kunnen we ons goed onderscheiden."

Francine voegt daaraan toe dat je het niveau van je Afrikaanse zakenrelatie niet moet onderschatten: "Soms denken Europeanen dat Afrikanen laaggeschoold zijn. Maar opleiding is heel belangrijk in Afrika en de meeste zakenmensen hebben een goede opleiding gedaan. Zeker in grote steden waar veel zaken worden gedaan."

3. Houd rekening met de verschillende talen

Renate geeft aan dat het helemaal van het land afhangt of je er terecht kunt met Engels. Ze noemt als voorbeeld Senegal en vertelt dat Frans spreken daar echt een must is. "Als je geen Frans kunt en je komt in Senegal, dan is het wel heel lastig voor het zakendoen."

In Marokko en Egypte spreken wel meer mensen Engels, zegt Renate. "Maar het is altijd handig om dat vooraf te controleren. Spreek je de taal niet? Neem dan een tolk mee. Tolken worden nog veel gebruikt bij belangrijke internationale meetings."

4. Betaal je personeel iets meer dan gemiddeld

Francine geeft starters in Afrika altijd de tip om een goed loon te betalen aan je werknemers. "Als je iets meer geeft, verdien je misschien ietsje minder, maar dan krijg je ook vertrouwen van je werknemers. Op lange termijn kan dat ook een succesfactor zijn voor ondernemers."

Alwin vertelt over zijn eigen ervaringen als ondernemer in Ethiopië: "Het loont om, naast een goed salaris, ook te kijken naar goede secundaire arbeidsvoorwaarden. Zoals bijvoorbeeld een opleiding of gratis lunch. Nu, jaren later, werken de meeste mensen nog steeds bij ons. Het is een pakket van verschillende factoren dat maakt dat mensen loyaal aan je zijn. Die relatie is erg belangrijk."

5. Denk aan de invloed van religie op het zakendoen

Renate helpt ondernemers die zakendoen in Noord-Afrika. Ze legt uit dat de cultuur in deze landen wel echt anders is dan in veel andere Afrikaanse landen, omdat de islam meer invloed heeft op de zakencultuur aldaar.

"Is het product bijvoorbeeld haram (dus onrein) of niet? Zo mag je bijvoorbeeld in Marokko water niet hergebruiken om je gewas mee te besproeien. Dit soort dingen kun je tegenkomen tijdens het zakendoen in Noord-Afrikaanse landen, houd daar dus als ondernemer rekening mee."

6. Houd rekening met logistieke uitdagingen

Afrika is een enorm continent met veel wilde natuur, en logistiek gezien soms nog een grote uitdaging.

Renate vertelt dat het door logistieke drempels niet zo makkelijk is om in Noord-Afrika van het ene land naar het andere te gaan, zoals van Marokko naar Egypte, of van Egypte naar Senegal. "Dat zorgt ervoor dat de zakencultuur per land nog best op zichzelf staat. Hierdoor moet je dus als ondernemer per land een nieuwe strategie maken en weer nieuwe contacten opdoen."

Francine: "Als je op Google Maps een route vindt en je denkt: dat is 20 minuten, dan kan dat met de staat van de wegen binnen de wijken wel langer duren. Mijn dochter zegt: ‘Ik vind alles leuk aan Afrika… behalve de wegen!’"

7. Ga niet in op corruptieverzoeken

Francine legt uit dat corruptie vaak voortkomt uit armoede. "Mijn advies: ga er niet in mee. Je kunt er wel wat tegen doen. Als Europese ondernemers meer salaris betalen, hoeven minder mensen te proberen om via slinkse wegen meer geld te krijgen."

Alwin nuanceert ook vaak in gesprekken het beeld van een continent waar iedereen arm is en vluchteling. "Afrikanen willen het liefste in Afrika blijven en niet weggaan. Alleen door omstandigheden worden ze daartoe gedwongen. Soms mist men het totaalplaatje en wij helpen graag om dat duidelijker te maken."

Meer weten?

• Bekijk onze nieuwe pagina Zakendoen in Afrika.
• Lees ook ons eerste artikel Zakendoen in Afrika: Hoe doe je dat? voor tips bij het zakendoen op de Afrikaanse markt.
• Bekijk de Subsidiewijzer of er regelingen zijn die u kunnen helpen bij het zakendoen in Afrika.
• Lees het artikel van de KVK: Zakendoen met landen in Afrika: kansen, tips en uitdagingen.