Octrooiblog: Stem jij voor een kleiner stembiljet of een stemmachine?
Om het stemmen bij de Europese Parlementsverkiezing op 6 juni makkelijker te maken, kunnen kiezers in 5 gemeenten proefdraaien met een kleiner stembiljet. Geen overbodige luxe, want het gewone stembiljet heeft meer weg van een behangrol. Wordt het niet eens tijd om het rode potlood vaarwel te zeggen en een onhackbare stemmachine in te zetten? Want die bestaat al een tijdje. Ik ben Dynion Bakker, octrooiadviseur bij Octrooicentrum Nederland en ik vertel je graag meer over deze innovatie – uit 1897.
Tekening van het octrooi van de stemmachine uit 1897.
De stemmachine van de toekomst werd ruim 120 jaar geleden uitgevonden. Hij stamt uit een tijd dat elektronica nog niet bestond, laat staan internet, bluetooth, wifi of ondoorgrondelijke software. Het octrooi uit 1897 heet ‘An Improved Method of and Means for Facilitating the Operation of Recording Secretly and Counting Ballot and other Votes.’ Op de octrooitekening is te zien dat het om een indrukwekkende machine gaat met hendels en wielen. Het apparaat werkt met kaarten waarop de naam van de kandidaat wordt afgedrukt, afgeschermd van vreemde blikken.
Proef in Rotterdam
De stem-innovatie uit de VS roept ook hier enthousiasme op. Daarom wordt in 1902 een proef gehouden bij de gemeenteraadsverkiezingen van Rotterdam. Die levert alleen niet op wat men ervan verwachtte. De stemmachine geeft namelijk andere totalen dan de stembiljetten. En zo verdwijnt de stemmachine uit beeld. Maar dan wordt de wereld digitaal en komen er stemcomputers. Weg met het rode potlood! In Nederland worden de SDU Newvote en Nedap ES3A aangeschaft. Ideaal want snel en nauwkeurig. Helaas. De stemmachines blijken op afstand uit te lezen. Op 16 mei 2008 besluit de minister daarom dat stemmen voortaan weer met het rode potlood moet.
Streep door ontwikkeling
Daarmee komt voorlopig een einde aan een jarenlange ontwikkeling. Een van de producenten van stemcomputers, Nedap, vraagt al in 1987 octrooi aan. Er volgt nog een tiental octrooien. In de titel van het laatste octrooi, uit 2010 – dus na het verbod op digitaal stemmen – is de frustratie bijna hoorbaar: ‘VERKIEZINGSSYSTEEM MET DE MOGELIJKHEID VAN KIEZEN IN EEN STEMBUREAU MET EEN PAPIEREN BEWIJS VAN DE UITGEBRACHTE STEM EN BEHOUD VAN HET STEMGEHEIM’. Dat klinkt bekend! Het apparaat werkt met prints waarop de kiezer de leesbare naam ziet van de uitgebrachte stem terwijl de telmachine een bijbehorende code kan lezen.
Gebruikmaken van eerdere uitvindingen
Hackbaar of niet: alle octrooien op stemmachines zijn terug te vinden in octrooidatabanken. Bijvoorbeeld in Espacenet. Net als de octrooien op alle mogelijke andere uitvindingen. Octrooidatabanken zijn gratis toegankelijk zodat iedereen kan bekijken wat er allemaal al is uitgevonden. En als de octrooirechten op een uitvinding zijn afgelopen, dan mag iedereen de kennis vrijelijk gebruiken. Nieuwsgierig geworden? Alle octrooien op stemtoestellen vind je onder de classificatie G07C13 (een paar duizend!). De mechanische versies, bijna 200 stuks, vind je onder G07C13/005.
Zelf octrooien zoeken?
Wil jij handig gebruikmaken van wat er allemaal al is uitgevonden op jouw vakgebied? Volg dan een workshop bij Octrooicentrum Nederland en leer zelf zoeken in octrooidatabanken.
- Ministerie van Economische Zaken
