Versnelde Evolutie Rotterdams zero-emissie Transport bouwsector (2019)
Doel van de VERZET partners is om gezamenlijk voor 2025 te komen tot een praktisch te implementeren zero-emissie bouwlogistiek concept voor zware materiaalstromen voor iedere Nederlandse binnenstad.
Doel
In Nederland is geen showcase voorhanden die een integrale bouw logistieke ketenoplossing biedt die voor zowel binnenstedelijk transport als voor de langere ritten is gevalideerd. Er moet daarom snel en daadkrachtig worden ingezet op het creëren van operationele omstandigheden om de markt vertrouwen te geven dat elektrische bouwvoertuigen hiervoor geschikt zijn. Door dit te doen in Rotterdam zal tevens aangetoond worden dat de aanwezige niet-technologische belemmeringen, zoals focus op duurzame aanbestedingen en afwezigheid van beleid om snel laadinfrastructuur voor zware voertuigen te installeren, kunnen worden opgeheven wanneer met de juiste stakeholders wordt samengewerkt.
Korte omschrijving van de activiteiten
VERZET heeft voor een representatieve vloot aangetoond dat een dagelijkse operatie zonder actieradiusbeperking mogelijk is voor een te ontwikkelen innovatieve, volledig elektrisch aangedreven kraanwagen (ZE-kraanwagen) met aanhanger voor eindgebruiker Vlot Smart Solutions (categorie N3) evenals door een investering van eindgebruiker BREYTNER in een zero-emissie stenentrekker (ZEstenentrekker)
met een GVW van 50 ton met daarop een elektrische verrijdbare stenenkraan, categorie N3. Beide voertuigen zijn ontwikkeld en geleverd door EMOSS en Van der Velden, de Nederlandse koplopers op het gebied van elektrische aandrijflijnen en bouwvoertuigen.
Tijdens de praktijkdemonstratie hebben de partners, waar mogelijk tevens andere ZE-bouwvoertuigen en transportwagens ingezet uit hun bestaande vloot, om mee te draaien met de operationele testen. Zo is een zo compleet mogelijk beeld verkregen van de ZE-bouw logistieke operatie. Vlot Smart Solutions heeft specifiek het opheffen van de actieradiusbeperking gedemonstreerd voor de ZE-kraanwagen doordat dit voertuig gecharged wordt met een mobiele power unit op de bouwlocatie. Hierdoor is het rijden van lange afstanden bewezen.
BREYTNER heeft voor de ZE-stenentrekker aangetoond dat een GVW, gross vehicle weight, van 50 ton operationeel en qua actieradius haalbaar is (150 km enkele reis), zoals vereist voor het huidige zwaar bouwtransport. Dit is uniek aangezien de huidige OEMS slechts voertuigen tot 44 ton leveren.
Tevens heeft Vlot Smart Solutions als toekomstig exploitant geïnvesteerd in een openbaar toegankelijk snel laadpunt op een strategische locatie, aan de rand van de binnenstad van Rotterdam en in twee mobiele power units met snel laadfaciliteit geschikt voor zware voertuigen.
Er is overtuigend bewijsmateriaal geleverd dat de mobiele snel laadinfrastructuur de benodigde stroomvoorzieningen op de bouwplaats niet zullen hinderen, waardoor bijgedragen wordt aan de benodigde CO2-reductie en realisatie van een duurzame bouwplaats. De vaste snel-laadpaal heeft buiten de looptijd van dit project (in september 2022) een plek gekregen op de circulaire white label bouwhub in ’s Gravendeel en zal geplaatst worden door Dura Vermeer.
Van der Velden heeft tijdens de praktijktesten de ZE-kraanwagen en ZE-stenentrekker gemonitord op het benodigde onderhoudsregime en heeft deze verder ontwikkeld.
TNO heeft het monitoringsplan gemaakt voor de praktijkdemonstratie en heeft met de overige VERZET-partners op basis van de praktijktestresultaten toekomstige innovatieve ZE-bouw logistieke concepten verder doorontwikkeld. Tevens heeft TNO onderzocht hoe de TCO van elektrische bouwvoertuigen op basis van de resultaten verder kan evolueren. Daarbij zijn ook maatschappelijke businessmodellen bij het gebruik van elektrische bouwvoertuigen nader onderzocht.
Locaties
Gemeente Rotterdam, Zuid-Holland
| Naam deelnemer | Type organisatie | Rol in project |
|---|---|---|
| Verhuis- en Transportbedrijf “Condor” B.V. | Middelgrote onderneming | Penvoerder |
| BREYTNER B.V. | Middelgrote onderneming | Partner |
| Emoss Mobile Systems B.V. | Grote onderneming | Partner |
| P van der Velden Bedrijfswagens B.V. | Kleine onderneming | Partner |
| TNO | Kennisinstelling | Partner |
Resultaten en doelstellingen
Conclusies:
WP 1: Projectmanagement
• Het projectmanagement is goed verlopen mede door vele bilaterale overleggen tussen penvoerder en projectpartners. Er hebben – door COVID-19 – drie consortiummeetings plaatsgevonden.
WP 2: Voorbereiding praktijkdemonstratie
• De snelheid van de huidige ontwikkelingen halen soms initiële project-ideeën in, hierdoor dient continue bijgestuurd te worden;
• Het ontbreken van regelgeving op gebied van innovaties (koppeling aanhangwagen met voorwagen) heeft gezorgd voor vertragingen en uiteindelijk aanpassingen van de initiële plannen;
• De zoektocht naar inzetprofielen voor de stenentrekker viel tegen. Aannemers hebben te maken met reeds vastgestelde budgetten voor projecten en kunnen moeilijk de extra kosten absorberen die bij ZE transport horen.
WP 3: Ontwikkeling elektrische kraanwagen
• De ontwikkeling van de elektrische kraanwagen is goed verlopen. Het opbouwen van een 40 ton meter kraan die elektrisch draait vanuit het batterij pakket van de truck is ‘a first’ en de samenwerking tussen partijen is boven verwachting goed verlopen;
• De ontwikkeling van het upgraden van het hoogvermogen chargen 150 kW naar 300 kW is niet gerealiseerd vanwege het ontbreken van regelgeving. De inlet zou in 2020 worden vrijgegeven vanuit de EU maar dit is tot op heden niet gebeurd.
• De ontwikkeling van de aanhangwagen met batterijpakket, gekoppeld aan de voorwagen heeft ten dele plaatsgevonden, maar is vanwege ontbrekende regelgeving niet volledig doorontwikkeld.
WP 4: Praktijkdemonstratie
• De elektrische stenenkraan werkt naar behoren en wordt 6 dagen per week ingezet;
• De elektrische stenentrekker werkt naar behoren en is een goed alternatief voor een dieselkraan;
• De elektrische kraanwagen werkt naar behoren en beschikt over voldoende kraandraaiuren;
• Met de huidige actieradius is het wenselijk om daar te chargen waar de truck stilstaat in het logistieke proces. Bijvoorbeeld tijdens het lossen of laden in plaats van het omrijden of een aparte stop hiervoor te moeten te maken. In deze fase van de transitie gaat dit nog goed vanwege het beperkte aantal voertuigen en de daarbij behorende vraag naar netcapaciteit, maar
dit zal op termijn mogelijk een probleem kunnen worden;
• De inzet van mobiele snelladers heeft voor laagdrempelige inzetprofielen gezorgd voor zowel de kraanwagen als de stenentrekker en is noodzakelijk geweest om de kraanwagen en stenentrekker goed te kunnen introduceren in de bouwlogistieke markt;
• Een toename van het aantal oplaadpunten verspreid over de regio zou de inzet van de ZEkraanwagen en stenentrekker aanzienlijk kunnen bevorderen en de planning vereenvoudigen;
• Door het ontbreken van een wettelijke noodzaak is bereidwilligheid van de eindklant (om meer te betalen) bepalend, dit is kritisch in deze fase;
• Planners en chauffeurs zijn allen enthousiast over de inzet van ZE-voertuigen, met beperkte invloed op de planningen.
WP 5: Disseminatie
• Veel interesse getoond in het project vanuit de branche;
• Werkelijk de voertuigen tonen aan geïnteresseerden en laten zien in de praktijk door bezoeken aan de trucks werkt vaak het beste;
• Persberichten zijn goed opgepikt door transport en logistiek media;
• Presentaties op diverse congressen/seminars binnen en buiten Nederland zijn altijd positief ontvangen.
Aanbevelingen
Op basis van de ervaringen die zijn opgedaan in het VERZET project hebben de projectpartners de volgende aanbevelingen die van belang kunnen zijn voor derden:
• Het is belangrijk om de samenwerking met overheidspartijen op te blijven zoeken. Tenderprojecten stimuleren namelijk nog te weinig het gebruik van ZE-bouwlogistiek.
• Wees bewust van de lange planning periode bij het gebruik van snelladers. De doorlooptijden van de plaatsing van snelladers kunnen namelijk erg lang zijn. Er gaan veel gesprekken, aanvragen en werkzaamheden aan vooraf. Houd daarbij rekening met een doorlooptijd van minimaal 1,5 jaar.
• Wees bewust van de lange planningsperiode bij het gebruik van snelladers. De doorlooptijden van acquisitie zijn in het VERZET-project lang geweest, evenals het uitwerken en doorlopen van de business case en de interne besluitvorming. Daarbij valt te denken aan minimaal 1 jaar.
• Wees bewust van de beperkte service aftersales van publieke snellader operators. De aftersales service van publieke snellader-operators zijn nog niet op het juiste niveau. Op basis van de ervaring in dit project is de hulp gericht op personenwagens en de helpdesks zijn niet ingesteld op logistieke processen met tijd-kritische slots.
• Vanuit de overheid kent het stikstofprobleem de prioriteit, de positieve bijdrage van zero emissie transport aan de stikstofberekeningen is minimaal en heeft op dit moment geen prioriteit.
• Geopende bouwprojecten kennen vaak geen innovatie of pilot-project budget. Deze budgetten moeten al in de ontwikkelfase worden opgenomen om later in het project bijvoorbeeld ZEbouwlogistiek op te nemen. Dit moet zo’n 3-5 jaar voor de start van de bouw van een project gebeuren.
'De Nederlandse bouwsector is gewend om haar werkzaamheden zo te organiseren zoals ze het altijd hebben gedaan’.
Dit was eind 2018 één van de conclusies van TNO naar aanleiding van diverse proeven met slimme bouwlogistiek. In de bouwsector botsen traditionele cultuur en business modellen met de eisen die innovatieve, liefst ook uitstootvrije bouwlogistiek stelt. De bouw moet erg wennen aan nieuwe logistieke oplossingen die het werk sneller maken, met minder impact op de omgeving en met minder CO2-uitstoot. Maar al te vaak rijden vrachtwagens met een te lage beladingsgraad naar een bouwplaats midden in de stad. Om een echte doorbraak te kunnen forceren moeten bouwbedrijven, maar ook andere hieraan verbonden belanghebbenden als bouwlogistieke dienstverleners en opdrachtgevers zoals gemeenten overtuigd raken dat slimme uitstoot-vrije bouwlogistiek noodzakelijk is. Mede vanwege de verwachte invoering van zero-emissiezones in Nederlandse binnensteden vanaf 2025.
Dit is de aanleiding geweest voor de VERZET partners, Verhuis- en Transportbedrijf “Condor” B.V., BREYTNER B.V., Emoss Mobile Systems B.V., P. van der Velden bedrijfswagens B.V. en TNO om te bewijzen dat met de juiste mix van slimme voertuig- en snellaadtechnologie, uitstootvrije bouw-logistiek op korte termijn realiteit kan worden. Dit zal gebeuren in de 2de stad van Nederland, Rotterdam. 30% van het zakelijke verkeer in deze stad komt voor rekening van de bouw. Om de uitstoot van CO2 en andere emissies te reduceren, heeft de gemeente Rotterdam aangegeven per 1 januari 2025 een middelgrote zero-emissiezone in te willen stellen. Dit wordt echter bemoeilijk door een gebrek aan beschikbare emissievrije bouwvoertuigen ten behoeve van de bouwsector. Ook de afwezigheid van de vereiste openbare laadinfrastructuur voor zware bouwvoertuigen belet en vertraagt de gewenste snelle ingroei van deze voertuigen.
