Hoorn80: verduurzaming als businessmodel

Jarenlang lag het accent in de gemeente Hoorn op ‘schoon, heel en veilig’ als het ging om bedrijventerreinen. In 2017 kwam daar ‘duurzaam’ bij. Sindsdien werkt het parkmanagement samen met ECWF aan verduurzaming. Op het gebied van energie is er veel te winnen. “Hoorn80 is het energie-intensiefste terrein in Hoorn”, vertelt Gerard Fit. “Er zitten zo’n tweehonderd bedrijven, de meeste redelijk groot, in 110 panden. De helft van de panden is in handen van vijf vastgoedeigenaren. Dat maakt het overzichtelijk en makkelijker om op dit bedrijventerrein te starten met verduurzaming.”

BE+

“We zijn aangesloten bij stichting BE+, die onder andere is opgericht door TNO”, vertelt Gerard. “Het doel van deze stichting is om 250 bedrijventerreinen in Nederland energiepositief en CO2-neutraal te maken voor 2025. De daarvoor ontwikkelde werkwijze hebben we waar mogelijk toegepast. Vervolgens hebben we vanuit het Parkmanagement Alkmaar en Energie Platform Alkmaar twee BV’s opgericht: BE+ Alkmaar en BE+ West-Friesland BV. Daarmee kunnen we regionaal verder werken aan verduurzaming van bedrijventerreinen in Noord-Holland-Noord. We kozen bewust een BV: vergeleken met een coöperatie geeft dat meer slagkracht en kunnen we sneller besluiten nemen.”

BE+ begon op Hoorn80 met het energieprofiel van het terrein in kaart te brengen. Dat gebeurde met een tool van TNO die individuele energieprofielen van bedrijven optelt. “Per bedrijf doen we vervolgens een uitgebreide energiescan om te controleren of het daadwerkelijke verbruik overeenkomt met de informatie uit dat energieprofiel. Dat geeft ondernemers een handvat bij het kiezen van passende, duurzame maatregelen”, stelt Gerard. “Met het energieprofiel en de scan heeft ieder bedrijf inzicht in de mogelijkheden om te besparen en te verduurzamen. Op basis van die gecombineerde gegevens stellen zij, samen met ons, prioriteiten in maatregelen om te besparen. Je investeert natuurlijk eerst in die zaken die het meest rendement opleveren. ”

“Bij de verduurzaming van Hoorn80 leggen we de prioriteit bij collectieve initiatieven. We hebben bijvoorbeeld collectief zonnecelinstallaties ingekocht en combineerden dat met het plaatsen van ledverlichting. Veruit de grootste kansen in energiebesparing en verduurzaming liggen namelijk bij het gebruik van ledverlichting. Zo’n zeventig procent van de panden op Hoorn80 is er inmiddels van voorzien, en een kleine vijftien procent van de daken is bedekt met zonnepanelen. Dat percentage willen we graag verhogen, maar niet alle daken zijn geschikt. Met het gebruik van de ledverlichting wordt nu zo’n 700.000 kWh bespaard en met de geplaatste zonnestroominstallaties wordt er circa 2 miljoen kWh opgewekt.”

Lange adem

Helaas remt de coronacrisis het project nu af. Gerard: “Ondernemers aarzelen om verplichtingen voor de lange termijn aan te gaan. Begrijpelijk. Het potentieel voor duurzamer ondernemen is vaak groot, maar energie maakt voor de meeste ondernemingen hooguit anderhalf procent van de totale kosten uit. Investeren in maatregelen waarmee je vooral veel op energiekosten bespaart, staat dus niet bovenaan het lijstje. Daarin ligt de grootste uitdaging: hoe mooi wij het duurzame verhaal ook maken, niet alle ondernemers zijn bereid om te investeren vanuit idealisme. Als er dan geen bedrijfskundige noodzaak is, stellen ze de beslissing uit. Het motiveren van de ondernemers is onze grootste uitdaging, de essentie van ons werk.”

“Succes boeken we pas echt met goede businesscases: plannen voor zonnestroom en ledverlichting met een zodanig goed rendement, dat ondernemers er niet omheen kunnen. Ook kunnen we hun tegemoetkomen met hulp bij de financiering. Daardoor kunnen ze zonder eigen middelen toch investeren. Die financiering moet natuurlijk wel terugbetaald worden: zonnepanelen binnen vijftien jaar, ledverlichting binnen vijf tot zeven jaar. Meestal lukt dat wel uit de opbrengst van de besparingen.”

Netvriendelijk en zelfvoorzienend in de toekomst

De werkgroep heeft allerlei plannen om Hoorn80 in de toekomst nog duurzamer en energievriendelijker te maken. “Wel maken ons zorgen over de ontwikkeling en de belasting van de energienetwerken in Nederland. Er is steeds meer energie nodig en de hoeveelheid teruggeleverde energie groeit. Daardoor raakt het netwerk steeds voller. Wij proberen daarom zoveel mogelijk grip te krijgen op ons eigen energiegebruik. Bij de ondernemers willen we het interne energieverbruik in kaart brengen, zodat we het energienetwerk beter kunnen beheren. Bedrijven kunnen in veel gevallen namelijk beïnvloeden wanneer ze hoeveel stroom nodig hebben. Dat is soms een kwestie van processen eerder of later in te schakelen. Als we de energievraag van verschillende bedrijven goed op elkaar kunnen afstemmen, is ons energieverbruik beter verspreid over de dag en worden we netvriendelijker.”

“Uiteindelijk willen we een balans vinden in onze energieproductie en -verbruik, en daarin ook zelfvoorzienend worden. Decentralisatie van de energievoorziening dus, daarin zetten wij op dit moment belangrijke stappen.”

Projectsamenvatting

Bedrijventerrein Hoorn80 in het kort

Locatie: Hoorn
Oppervlakte: 65 hectare
Bedrijven: ca. 200
Startjaar BE+: 2017

1. Wat houdt het project in één zin in?
   Het energiepositief en CO2-neutraal maken van bedrijventerrein Hoorn80 op basis van het concept BE+.
2. Wie zijn er bij het project betrokken?
   • De ondernemers op bedrijventerrein Hoorn80
   • Parkmanagement vanuit de ondernemersvereniging
   • Energie Combinatie West-Friesland (ECWF)
   • Gemeente Hoorn
   • Provincie Noord-Holland
3. Hoe wordt het project georganiseerd en gefinancierd?
   • De provincie Noord-Holland biedt subsidies voor de proceskosten die ECWF en BE+ Westfriesland maken voor de voorbereiding en het begeleiden van de uitvoering van projecten.
   • Gemeente Hoorn draagt bij met cofinanciering en ondersteunende communicatie. Cofinanciering door de gemeente, bedrijven of andere lokale stakeholders is een voorwaarde voor provinciale subsidies. Per project is vanuit de provincie maximaal € 25.000 beschikbaar en € 25.000 van lokale partijen.
   • Ondernemers kunnen bij het zelf financieren van duurzame maatregelen gebruik maken van financial lease door hun eigen bank of vanuit een gemeentelijk fonds.
   • ECWF voert met haar partners de verduurzaming uit.
4. Welke voordelen biedt het project?
   • Verduurzaming van het bedrijventerrein
   • Minder kosten voor de ondernemers 
   • Besparen op energiekosten door eigen opwek
   • Door de collectiviteit aanzienlijk lagere investeringen
5. Wat zijn de belangrijkste lessen?
   Het motiveren van ondernemers is een grote uitdaging. Kom daarom met goede businesscases waar ze niet omheen kunnen. Adviseer de ondernemers, neem genoegen met kleine stapjes. Een lange adem is onmisbaar.