Dwergstekelmuis
Dit dier staat niet op de huis- en hobbydierenlijst.
Hieronder leest u de beoordeling over dit dier.
Algemene informatie
| Familie | Muridae |
|---|---|
| Subfamilie | Deomynae |
| Genus | Acomys |
| Soort | Acomys spinosissimus |
| Gedomesticeerd | Nee |
| Kruising | Nee |
| Volwassen grootte |
|
| Gewicht | 20-31 g |
| Dieet | Omnivoor |
| Natuurlijke leefomgeving |
|
| Levensverwachting | 1-2 jaar |
| IUCN-status | “Least Concern” |
| CITES | Niet vermeld |
Risicoklasse D
Bij de dwergstekelmuis zijn in drie risicocategorieën voor “gezondheid en welzijn dier” één of meerdere risicofactoren vastgesteld. Hierdoor valt de dwergstekelmuis in risicoklasse D.
Samenvatting beoordeling van de dwergstekelmuis
Indien er sprake is van één of meerdere relevante ernstige zoönose(n) die slechts met gespecialiseerde maatregelen beheersbaar is/zijn wordt de risicofactor aangekruist (!), maar telt deze niet mee in de eindscore. Indien er sprake is van een relevante ernstige zoönose die niet of nauwelijks beheersbaar is of er sprake is van risico op ernstige letselschade komt de diersoort direct onder risicoklasse F te vallen (XF). Indien de risicofactor van toepassing is, wordt deze aangekruist (X).
| Risicocategorie | Van toepassing | Toelichting |
|---|---|---|
| Zoönosen | ! (signalerend) | Er is geen wetenschappelijke literatuur gevonden over het aan- of afwezig zijn van (zeer) hoogrisico zoönotische pathogenen, maar bij aanverwante Acomys soorten zijn de hoog-risico zoönotische pathogenen Leptospira spp., Yersinia pestis, Coxiella burnetii en Rickettsia typhi aangetoond. Dit leidt alleen in het geval van wildvang tot een signalerende toepassing van deze risicofactor. |
| Letselschade | De risicofactor in deze risicocategorie is niet van toepassing. |
| Risicocategorie | Van toepassing | Toelichting |
|---|---|---|
| Voedselopname | In deze risicocategorie zijn geen risicofactoren van toepassing. | |
| Ruimtegebruik/veiligheid | X | Dwergstekelmuizen gebruiken een afgezonderde nestplaats. |
| Thermoregulatie | X | De dwergstekelmuis is aangepast aan een tropisch klimaat. |
| Sociaal gedrag | X |
|
Beoordeling per risicofactor
Risico's voor de mens
| Risicofactor | Van toepassing | Toelichting |
|---|---|---|
| LG1 | ! (signalerend) | Er is geen wetenschappelijke literatuur gevonden over het aan- of afwezig zijn van (zeer) hoog-risico zoönotische pathogenen, maar bij aanverwante Acomys soorten zijn de hoog-risico zoönotische pathogenen Leptospira spp. (Mgode et al., 2014), Yersinia pestis (Dubyanskiy & Yeszhanov, 2016), Coxiella burnetii (Fiedler, 1988) en Rickettsia typhi (Fiedler, 1988) aangetoond. Dit leidt alleen in het geval van wildvang tot een signalerende toepassing van deze risicofactor. |
| Risicofactor | Van toepassing | Toelichting |
|---|---|---|
| LG2 | Op basis van de grootte, morfologie en het gedrag van de dwergstekelmuis is het niet aannemelijk dat de dieren ernstig letsel zullen veroorzaken bij de mens (Denys et al., 2017). Deze risicofactor is daarom niet van toepassing. |
Risico's voor dierenwelzijn/diergezondheid
| Risicofactor | Van toepassing | Toelichting |
|---|---|---|
| V1 | De dwergstekelmuis is een omnivoor (Boonzaier et al., 2013; Denys et al., 2017). Deze risicofactor is daarom niet van toepassing. | |
| V2 | De dwergstekelmuis heeft geen hypsodonte gebitselementen (Denys et al., 2017). Deze risicofactor is daarom niet van toepassing. | |
| V3 | Dwergstekelmuizen foerageren ’s nachts en laten tijdens het eerste gedeelte van de nacht de hoogste activiteit zien. Dit is ongeveer 2-3 uur per nacht (Hoole et al., 2012). Deze risicofactor is daarom niet van toepassing. | |
| V4 | Het dieet van dwergstekelmuizen bestaat uit arthropoda, zoals mieren, miljoenpoten, kevers, termieten, spinnen, en ook uit slakken, zaden en grassen (Boonzaier et al., 2013; Denys et al., 2017). Deze risicofactor is daarom niet van toepassing. |
| Risicofactor | Van toepassing | Toelichting |
|---|---|---|
| R1 | Aanverwante soorten met overeenkomstige ecologie binnen hetzelfde genus (Acomys) gebruiken geurmarkering binnen de home range rondom de nestplaats (Rozenfeld et al., 1994). Vrouwtjes zijn agressief naar vreemde mannetjes die hun nestplaats binnendringen (Haughton et al., 2016). Home ranges overlappen extensief (Denys et al., 2017; Fleming & Nicolson, 2002; Shargal et al., 2000). Deze risicofactor is daarom niet van toepassing. | |
| R2 | X | Dwergstekelmuizen gebruiken een afgezonderde nestplaats als rustplaats (Medger et al., 2012; Rozenfeld et al., 1994). Deze risicofactor is daarom van toepassing. |
| R3 | Dwergstekelmuizen reageren niet op predator stimuli en passen hun gedrag er niet op aan (Haughton et al., 2016). Deze risicofactor is daarom niet van toepassing. | |
| R4 | Dwergstekelmuizen gebruiken natuurlijke schuilplaatsen (Medger et al., 2012). Deze risicofactor is daarom niet van toepassing. | |
| R5 | Voor de dwergstekelmuis zijn er geen specifieke omgevingselementen essentieel (Perrin & Downs, 1994). Deze risicofactor is daarom niet van toepassing. |
| Risicofactor | Van toepassing | Toelichting |
|---|---|---|
| T1 | X | Dwergstekelmuizen leven in een tropisch klimaat (Denys et al., 2017; Happold & Lock, 2013). De gemiddelde maandelijkse minimumtemperatuur komt niet onder de 18 °C. In sommige hoger gelegen gebieden kan in het droge seizoen de minimumtemperatuur onder het vriespunt komen en dwergstekelmuizen komen tot op een hoogte van 1800 meter voor (MacFadyen & Medger, 2019). In de warmste maanden ligt de gemiddelde temperatuur rond de 30 °C met maximum temperaturen van boven de 40 °C. De gemiddelde jaarlijkse neerslaghoeveelheid ligt tussen de 500-1500 mm (Schultz, 2005). Dwergstekelmuizen hebben een thermoneutrale zone boven de 30 °C en zijn niet in staat om hun isolerend vermogen te verhogen als reactie op lage omgevingstemperaturen, maar moeten gebruik maken van hitteproductie om hun lichaamstemperatuur op peil te houden (Perrin & Downs, 1994). De dwergstekelmuis is aangepast aan een tropisch klimaat. Een gematigd zeeklimaat valt buiten het optimum waaraan de dwergstekelmuis fysiologisch is aangepast. Deze risicofactor is daarom van toepassing. |
| T2 | Er is geen wetenschappelijke literatuur gevonden over het gebruik van zoel-, koel-, of opwarmplaatsen. Het gebruik hiervan wordt ook niet aannemelijk geacht omdat dwergstekelmuizen nachtdieren zijn (Medger et al., 2012). Deze risicofactor is daarom niet van toepassing. | |
| T3 | Dwergstekelmuizen zijn jaarrond actief (Medger et al., 2012). Deze risicofactor is daarom niet van toepassing. |
| Risicofactor | Van toepassing | Toelichting |
|---|---|---|
| S1 | Dwergstekelmuizen hebben een polygame leefwijze (Nowak & Walker, 1999). Deze risicofactor is daarom niet van toepassing. | |
| S2 | X | Dwergstekelmuizen zijn sociale dieren (Denys et al., 2017). Aanverwante soorten binnen het genus (Acomys) leven in complexe sociale groepen, waarbij een mannetje dominant is over meerdere vrouwtjes en het nageslacht. Binnendringende mannetjes worden weggejaagd door zowel het dominante mannetje als de vrouwtjes. Er is sprake van een despotische dominantiehiërarchie (Cížková et al., 2011; Frynta et al., 2011; Haughton et al., 2016; Maden & Varholick, 2020; Nováková et al., 2008). Deze risicofactor is daarom van toepassing. |
| S3 | X | Dwergstekelmuizen zijn vanaf 45 dagen geslachtsrijp en kunnen in 5 maanden 3 keer werpen. Vrouwtjes krijgen per worp tot 5 jongen (de Bruin et al., 2014; Denys et al., 2017). Dwergstekelmuizen hebben een grote kans op overbevolking. Deze risicofactor is daarom van toepassing. |
Verwijzingen
Boonzaier, J., Van der Merwe, E., Bennett, N. & Kotzé, S. (2013). Comparative Gastrointestinal Morphology of Three Small Mammalian Insectivores: Acomys spinosissimus (Rodentia), Crocidura cyanea (Eulipotyphla), and Amblysomus hottentotus (Afrosoricida). Journal of Morphology. 274. 615-626.
de Bruin, P., Ganswindt, A., Bennett, N. & Medger, K. (2014). The pattern of ovulation in the southern African spiny mouse (Acomys spinosissimus). Mammalian Biology. 79(5). 318-324.
Cížková, B., Šumbera, R. & Frynta, D. (2011). A new member or an intruder: how do Sinai spiny mouse (Acomys dimidiatus) families respond to a male newcomer? Behaviour. 148. 889-908.
Denys, C., Taylor, P., Burgin, C., Aplin, K., Fabre, P.-H., Haslauer, R., . . . Menzies, J. (2017). Family MURIDAE (TRUE MICE AND RATS, GERBILS AND RELATIVES). In D. Wilson, T. Lacher Jr. & R. Mittermeier, Handbook of the Mammals of the World. Vol. 7. Rodents II (pp. 536-886). Barcelona: Lynx Edicions.
Dubyanskiy, V. & Yeszhanov, A. (2016). Ecology of Yersinia pestis and the Epidemiology of Plague. In R. Yang & A. Anisimov, Yersinia pestis: Retrospective and Perspective (pp. 101-170). Dordrecht, Nederland: Springer.
Fiedler, L. (1988). Rodent problems in Africa. In I. Prakash, Rodent Pest Management (pp. 35-65). Boca Raton, Florida: CRC Press, Inc.
Frynta, D., Fraňková, M., Cížková, B., Skarlandtová, H., Galeštoková, K., Průšová, K., Šmilauer, P. & Šumbera, R. (2011). Social and life history correlates of litter size in captive colonies of precocial spiny mice (Acomys). Acta Theriol. 56. 289-295.
Happold, D. & Lock, J. (2013). The Biotic Zones of Africa. In J. Kingdon, D. Happold, M. Hoffmann, T. Butynski, M. Happold & J. Kalina, Mammals of Africa. Volume I: Introductory Chapters and Afrotheria (pp. 57-75). London: Bloomsbury publishing.
Haughton, C., Gawriluk, T. & Seifert, A. (2016). The Biology and Husbandry of the African Spiny Mouse (Acomys cahirinus) and the Research Uses of a Laboratory Colony. Journal of American Association for Laboratory Animal Science. 55(1). 9-17.
Hoole, C., Oosthuizen, M., Chimimba, C. & Bennett, N. (2012). The locomotory activity rhythm of the spiny mouse, Acomys spinosissimus from southern Africa: light entrainment and endogenous
circadian rhythms. Journal of Zoology. 288. 93-102.
Fleming, P. A. & Nicolson, S. W. (2002). Opportunistic breeding in the Cape spiny mouse (Acomys subspinosus). African Zoology. 37(1). 101-105.
MacFadyen, D. & Medger, K. (2019). Acomys spinosissimus. The IUCN Red List of Threatened Species 2016. Opgehaald van IUCN: doi:10.2305/IUCN.UK.2019-1.RLTS.T47805694A119392541.en
Maden, M. & Varholick, J. A. (2020). Model systems for regerenation: the spiny mouse, Acomys cahirinus. Development. 147. 1-10.
Medger, K., Chimimba, C. & Bennett, N. (2012). Seasonal Changes in reproductive development in male spiny mice (Acomys spinosissimus) from South Africa. Mammalian Biology. 77. 153-159.
Mgode, G. F., Katakweba, A. S., Mhamphi, G. G., Fwalo, F., Bahari, M., Mdangi, M., Kilonzo, B. S. & Mulungu, L. S. (2014). Prevalence of leptospirosis and toxoplasmosis: A study of rodents and shrews in cultivated and fallow land, Morogoro rural district, Tanzania. Tanzania Journal of Health Research. 16(3). 250-255.
Nováková, M., Palme, R., Kutalová, H., Janský, L. & Frynta, D. (2008). The effects of sex, age and commensal way of life on levels of fecal glucocorticoid metabolites in spiny mice (Acomys cahirinus). Physiology & Behavior. 95. 187-193.
Nowak, R. & Walker, E. (1999). Walker's Mammals of the World. Baltimore, Maryland: The John Hopkins University Press.
Perrin, M. & Downs, C. (1994). Comparative aspects of the thermal biology of the Cape Spiny mouse, Acomys subspinosus, and the Common Spiny mouse, A. spinosissimus. Israel Journal of Zoology. 40. 151-160.
Rozenfeld, F. M., Rasmont, R. & Haim, A. (1994). Home site scent marking with urine and an oral secretion in the golden spiny mouse (Acomys russatus). Israel Journal of Zoology. 40(2). 161-172.
Schultz, J. (2005). The Ecozones of the World. Berlin: Springer Verlag.
Shargal, E., Kronfeld-Schor, N. & Dayan, T. (2000). Population biology and spatial relationships of coexisting spiny mice (Acomys) in Israel. Journal of Mammalogy. 81(4). 1046-1052.
