Gouden stekelmuis
Dit dier staat niet op de huis- en hobbydierenlijst.
Hieronder leest u de beoordeling over dit dier.
Algemene informatie
| Familie | Muridae |
|---|---|
| Subfamilie | Deomynae |
| Genus | Acomys |
| Soort | Acomys russatus |
| Gedomesticeerd | Nee |
| Kruising | Nee |
| Volwassen grootte |
|
| Gewicht | 40-77 g |
| Dieet | Omnivoor |
| Natuurlijke leefomgeving |
|
| Levensverwachting | 1-2 jaar |
| IUCN-status | “Least Concern” |
| CITES | Niet vermeld |
Risicoklasse D
Bij de gouden stekelmuis zijn in drie risicocategorieën voor “gezondheid en welzijn dier” één of meerdere risicofactoren vastgesteld. Hierdoor valt de gouden stekelmuis in risicoklasse D.
Samenvatting beoordeling van de gouden stekelmuis
Indien er sprake is van één of meerdere relevante ernstige zoönose(n) die slechts met gespecialiseerde maatregelen beheersbaar is/zijn wordt de risicofactor aangekruist (!), maar telt deze niet mee in de eindscore. Indien er sprake is van een relevante ernstige zoönose die niet of nauwelijks beheersbaar is of er sprake is van risico op ernstige letselschade komt de diersoort direct onder risicoklasse F te vallen (XF). Indien de risicofactor van toepassing is, wordt deze aangekruist (X).
| Risicocategorie | Van toepassing | Toelichting |
|---|---|---|
| Zoönosen | ! (signalerend) | Er is geen wetenschappelijke literatuur gevonden over het aan- of afwezig zijn van (zeer) hoogrisico zoönotische pathogenen, maar bij aanverwante Acomys soorten zijn de hoog-risico zoönotische pathogenen Leptospira spp., Yersinia pestis, Coxiella burnetii en Rickettsia typhi aangetoond. Dit leidt alleen in het geval van wildvang tot een signalerende toepassing van deze risicofactor. |
| Letselschade | De risicofactor in deze risicocategorie is niet van toepassing. |
| Risicocategorie | Van toepassing | Toelichting |
|---|---|---|
| Voedselopname | In deze risicocategorie zijn geen risicofactoren van toepassing. |
|
| Ruimtegebruik/veiligheid | X | Gouden stekelmuizen gebruiken een afgezonderde nestplaats. |
| Thermoregulatie | X | De gouden stekelmuis is aangepast aan een woestijnklimaat. |
| Sociaal gedrag | X |
|
Beoordeling per risicofactor
Risico's voor de mens
| Risicofactor | Van toepassing | Toelichting |
|---|---|---|
| LG1 | ! (signalerend) | Er is geen wetenschappelijke literatuur gevonden over het aan- of afwezig zijn van (zeer) hoog-risico zoönotische pathogenen, maar bij aanverwante Acomys soorten zijn de hoog-risico zoönotische pathogenen Leptospira spp. (Mgode et al., 2014), Yersinia pestis (Dubyanskiy & Yeszhanov, 2016), Coxiella burnetii (Fiedler, 1988) en Rickettsia typhi (Fiedler, 1988) aangetoond. Dit leidt alleen in het geval van wildvang tot een signalerende toepassing van deze risicofactor. |
| Risicofactor | Van toepassing | Toelichting |
|---|---|---|
| LG2 | Op basis van de grootte, morfologie en het gedrag van de gouden stekelmuis is het niet aannemelijk dat de dieren ernstig letsel zullen veroorzaken bij de mens (Denys et al., 2017). Deze risicofactor is daarom niet van toepassing. |
Risico's voor dierenwelzijn/diergezondheid
| Risicofactor | Van toepassing | Toelichting |
|---|---|---|
| V1 | De gouden stekelmuis is een omnivoor (Kronfeld-Schor & Dayan, 1999). Deze risicofactor is daarom niet van toepassing. | |
| V2 | De gouden stekelmuis heeft geen hypsodonte gebitselementen (Denys et al., 2017). Deze risicofactor is daarom niet van toepassing. | |
| V3 | Gouden stekelmuizen kunnen tot 19 uur per dag slapen om energie te conserveren in tijden van voedselschaarste. Wanneer er voldoende voedsel is maken gouden stekelmuizen een vetlaag aan in anticipatie op aankomende voedselschaarste (Denys et al., 2017; Gutman et al., 2007). Deze risicofactor is daarom niet van toepassing. | |
| V4 | Het dieet van de gouden stekelmuis bestaat uit arthropoda, groene vegetatie, zaden en slakken (Kronfeld-Schor & Dayan, 1999). Deze risicofactor is daarom niet van toepassing. |
| Risicofactor | Van toepassing | Toelichting |
|---|---|---|
| R1 | Gouden stekelmuizen hebben een home range van 340-726 km2(Denys et al., 2017). Gouden stekelmuizen gebruiken geurmarkering binnen de home range rondom de nestplaats (Rozenfeld et al., 1994). Vrouwtjes zijn agressief naar vreemde mannetjes die hun nestplaats binnendringen (Haughton et al., 2016). Home ranges overlappen extensief (Denys et al., 2017; Fleming & Nicolson, 2002; Shargal et al., 2000). Deze risicofactor is daarom niet van toepassing. | |
| R2 | X | Gouden stekelmuizen gebruiken een afgezonderde nestplaats als rustplaats (Haim & Rozenfeld, 1995; Haughton et al., 2016; Rozenfeld et al., 1994). Deze risicofactor is daarom van toepassing. |
| R3 | Gouden stekelmuizen blijven bij gevaar stilstaan of zoeken dekking tussen de rotsen (Haim & Rozenfeld, 1995). Deze risicofactor is daarom niet van toepassing. | |
| R4 | Gouden stekelmuizen gebruiken natuurlijke schuilplaatsen (Gutman et al., 2006). Deze risicofactor is daarom niet van toepassing. | |
| R5 | Voor gouden stekelmuizen zijn er geen specifieke omgevingselementen essentieel (Denys et al., 2017; Shargal et al., 2000). Deze risicofactor is daarom niet van toepassing. |
| Risicofactor | Van toepassing | Toelichting |
|---|---|---|
| T1 | X | Gouden stekelmuizen leven in een droog woestijnklimaat (Denys et al., 2017; Haim, 1991; Schultz, 2005). In dit droge tropisch en subtropisch klimaat ligt op enkele regionale uitzonderingen na, de gemiddelde maandtemperatuur gedurende het hele jaar boven de 10 °C, waarvan 5-12 maanden de gemiddelde temperatuur boven 18 °C ligt. In sommige gebieden kan de gemiddelde dagelijkse temperatuur van de koudste maanden rond 5 °C liggen en kan de absolute minimumtemperatuur onder het vriespunt uitkomen. De gemiddelde jaarlijkse neerslag varieert, maar is maximaal 500 mm (Schultz, 2005). Gouden stekelmuizen kunnen hun lichaamstemperatuur niet langdurig onderhouden wanneer de omgevingstemperatuur onder de 18 °C komt (Haim, 1991). De gouden stekelmuis is aangepast aan een woestijnklimaat. Een gematigd zeeklimaat valt buiten het optimum waaraan de gouden stekelmuis fysiologisch is aangepast. Deze risicofactor is daarom van toepassing. |
| T2 | Gouden stekelmuizen gebruiken geen speciale zoel-, koel-, en opwarmplaatsen (Lee et al., 1998). Deze risicofactor is daarom niet van toepassing. | |
| T3 | Gouden stekelmuizen gaan in torpor, maar houden geen obligate winterslaap (Denys et al., 2017; Gutman et al., 2007; Shargal et al., 2000). Deze risicofactor is daarom niet van toepassing. |
| Risicofactor | Van toepassing | Toelichting |
|---|---|---|
| S1 | Gouden stekelmuizen hebben een polygame leefwijze (Nowak & Walker, 1999). Deze risicofactor is daarom niet van toepassing. | |
| S2 | X | Gouden stekelmuizen zijn sociale dieren (Cížková et al., 2011). Aanverwante soorten binnen het genus (Acomys) leven in complexe sociale groepen, waarbij een mannetje dominant is over meerdere vrouwtjes en het nageslacht. Binnendringende mannetjes worden weggejaagd door zowel het dominante mannetje als de vrouwtjes. Er is sprake van een despotische dominantiehiërarchie (Cížková et al., 2011; Frynta et al., 2011; Haughton et al., 2016; Maden & Varholick, 2020; Nováková et al., 2008). Deze risicofactor is daarom van toepassing. |
| S3 | X | Gouden stekelmuizen zijn 40 dagen drachtig en krijgen per worp tot 4 jongen (Denys et al., 2017). Er is geen wetenschappelijke literatuur gevonden over de leeftijd waarop geslachtsrijpheid bereikt wordt en de aanwezigheid van een postpartum oestrus. Gezien de nauwe verwantschap en dezelfde leefomstandigheden met de dwergstekelmuis, de Egyptische stekelmuis, en de Sinaïstekelmuis, is het aannemelijk dat ook de gouden stekelmuis een grote kans op overbevolking heeft. Deze risicofactor is daarom van toepassing. |
Verwijzingen
Cížková, B., Šumbera, R. & Frynta, D. (2011). A new member or an intruder: how do Sinai spiny mouse (Acomys dimidiatus) families respond to a male newcomer? Behaviour. 148. 889-908.
Denys, C., Taylor, P., Burgin, C., Aplin, K., Fabre, P.-H., Haslauer, R., . . . Menzies, J. (2017). Family MURIDAE (TRUE MICE AND RATS, GERBILS AND RELATIVES). In D. Wilson, T. Lacher Jr. & R. Mittermeier, Handbook of the Mammals of the World. Vol. 7. Rodents II (pp. 536-886). Barcelona: Lynx Edicions.
Dubyanskiy, V. & Yeszhanov, A. (2016). Ecology of Yersinia pestis and the Epidemiology of Plague. In R. Yang, & A. Anisimov, Yersinia pestis: Retrospective and Perspective (pp. 101-170). Dordrecht, Nederland: Springer.
Fiedler, L. (1988). Rodent problems in Africa. In I. Prakash, Rodent Pest Management (pp. 35-65). Boca Raton, Florida: CRC Press, Inc.
Fleming, P. A. & Nicolson, S. W. (2002). Opportunistic breeding in the Cape spiny mouse (Acomys subspinosus). African Zoology. 37(1). 101-105.
Frynta, D., Fraňková, M., Cížková, B., Skarlandtová, H., Galeštoková, K., Průšová, K., Šmilauer, P. & Šumbera, R. (2011). Social and life history correlates of litter size in captive colonies of precocial spiny mice (Acomys). Acta Theriol. 56. 289-295.
Gutman, R., Choshniak, I. & Kronfeld-Schor, N. (2006). Defending body mass during food restriction in Acomys russatus: a desert rodent that does not store food. American Journal of Physiology. 290(4). 881-891.
Gutman, R., Yosha, D., Choshniak, I. & Kronfeld-Schor, N. (2007). Two strategies for coping with food shortage in desert golden spiny mice. Physiology & Behavior. 90. 95-102.
Haim, A. (1991). Behavior Patterns of Cold-Resistant Golden Spiny Mouse Acomys russatus. Physiology & Behavior. 50. 641-643.
Haim, A. & Rozenfeld, F. (1995). Temporal segregation in co-existing Acomys species: the possible role of nest site. Journal of Arid Environments. 29. 505-509.
Haughton, C., Gawriluk, T. & Seifert, A. (2016). The Biology and Husbandry of the African Spiny Mouse (Acomys cahirinus) and the Research Uses of a Laboratory Colony. Journal of American Association for Laboratory Animal Science. 55(1). 9-17.
Kronfeld-Schor, N. & Dayan, T. (1999). The dietary basis for temporal partitioning: food habits of coexisting Acomys species. Oecologia. 121. 123-128.
Lee, T., Watkins, J. & Cash, C. (1998). Acomys russatus. Mammalian Species. 590. 1-4.
Maden, M. & Varholick, J. A. (2020). Model systems for regerenation: the spiny mouse, Acomys cahirinus. Development. 147. 1-10.
Mgode, G., Katakweba, A., Mhamphi, G., Fwalo, F., Bahari, M., Mdangi, M., . . . Mulungu, L. (2014). Prevalence of leptospirosis and toxoplasmosis: A study of rodents and shrews in cultivated and fallow land, Morogoro rural district, Tanzania. Tanzania Journal of Health Research. 16(3).
Nováková, M., Palme, R., Kutalová, H., Janský, L. & Frynta, D. (2008). The effects of sex, age and commensal way of life on levels of fecal glucocorticoid metabolites in spiny mice (Acomys cahirinus). Physiology & Behavior. 95. 187-193.
Nowak, R. & Walker, E. (1999). Walker's Mammals of the World. Baltimore, Maryland: The John Hopkins University Press.
Rozenfeld, F. M., Rasmont, R. & Haim, A. (1994). Home site scent marking with urine and an oral secretion in the golden spiny mouse (Acomys russatus). Israel Journal of Zoology. 40(2). 161-172.
Schultz, J. (2005). The Ecozones of the World. Berlin: Springer Verlag.
Shargal, E., Kronfeld-Schor, N. & Dayan, T. (2000). Population biology and spatial relationships of coexisting spiny mice (Acomys) in Israel. Journal of Mammalogy. 81(4). 1046-1052
