Zadeljakhals

Gepubliceerd op:
30 november 2023

Dit dier staat niet op de huis- en hobbydierenlijst.

Hieronder leest u de beoordeling over dit dier.

Algemene informatie

Algemene informatie (Sillero-Zubiri, 2009; Walton & Joly, 2003; Wilson & Reeder, 2005)
Familie Canidae
Subfamilie -
Genus Canis
Soort Canis mesomelas
Gedomesticeerd Nee
Kruising Nee
Volwassen grootte
  • Komp-romp: 65-90 cm
  • Staart: 26-39,5 cm
Gewicht 5,9-12 kg
Dieet Omnivoor
Natuurlijke leefomgeving
  • Verspreiding: Zuidelijk Afrika en Oost-Afrika.
  • Habitat: Aride en semi-aride gebieden, met een voorkeur voor open gebieden, zoals savannes, scrubland en landbouwgebieden. Leven tot op hoogtes van meer dan 3.000 m.
Levensverwachting 14 jaar
IUCN-status "Least Concern"
CITES Niet vermeld

Risicoklasse E

Bij zadeljakhalzen zijn in vier risicocategorieën voor “gezondheid en welzijn dier” één of meerdere risicofactor(en) vastgesteld. Hierdoor valt de zadeljakhals in risicoklasse E.

Samenvatting beoordeling van de zadeljakhals

Indien er sprake is van één of meerdere relevante ernstige zoönose(n) die slechts met gespecialiseerde maatregelen beheersbaar is/zijn wordt de risicofactor aangekruist (!), maar telt deze niet mee in de eindscore. Indien er sprake is van een relevante ernstige zoönose die niet of nauwelijks beheersbaar is of er sprake is van risico op ernstige letselschade komt de diersoort direct onder risicoklasse F te vallen (XF). Indien de risicofactor van toepassing is, wordt deze aangekruist (X).

Gezondheid mens
Risicocategorie Van toepassing Toelichting
Zoönosen ! (signalerend) Bij de zadeljakhals is het hoog-risico zoönotische pathogeen rabiësvirus aangetoond en bij de sympatrische en aanverwante Canis aureus en C. adustus is het hoog-risicio zoönotische pathogeen Leptospira interrogans. Dit leidt tot een signalerende toepassing van deze risicofactor.
Letselschade   De risicofactor in deze risicocategorie is niet van toepassing.

 

Gezondheid en welzijn dier
Risicocategorie Van toepassing Toelichting
Voedselopname X Zadeljakhalzen moeten dagelijks langdurig foerageren.
Ruimtegebruik/veiligheid X
  • Zadeljakhalzen hebben een grote home range en vertonen territoriaal markeergedrag.
  • Zadeljakhalzen gebruiken een afgezonderde nestplaats.
  • Zadeljakhalzen gebruiken zelf gegraven holen.
Thermoregulatie X De zadeljakhals is aangepast aan een tropisch, subtropisch, en droog tropisch en subtropisch klimaat.
Sociaal gedrag X
  • Zadeljakhalzen hebben een monogame en paarsgewijze leefwijze.
  • Zadeljakhalzen hebben een dominantiehiërarchie met despotische kenmerken.

Beoordeling per risicofactor

Risico's voor de mens

Zoönosen
Risicofactor Van toepassing Toelichting
LG1 ! (signalerend) Bij de zadeljakhals is het hoog-risico zoönotische pathogeen rabiësvirus aangetoond (Bingham et al., 1995; Hikufe et al., 2019; Zulu et al., 2009) en bij de sympatrische en aanverwante Canis aureus en C. adustus is het hoog-risicio zoönotische pathogeen Leptospira interrogans (Sebek et al., 1989). Dit leidt tot een signalerende toepassing van deze risicofactor.

 

Letselschade
Risicofactor Van toepassing Toelichting
LG2   Op basis van de grootte, morfologie en het gedrag van zadeljakhalzen (Sanyal et al., 2010; Sillero-Zubiri, 2009) is het niet aannemelijk dat de dieren ernstig letsel zullen veroorzaken bij de mens. Deze risicofactor is daarom niet van toepassing.

Risico's voor dierenwelzijn/diergezondheid

Voedselopname
Risicofactor Van toepassing Toelichting
V1   De zadeljakhals is een omnivoor (Sillero-Zubiri, 2009). Deze risicofactor is daarom niet van toepassing.
V2   De zadeljakhals heeft geen hypsodonte gebitselementen (Walton & Joly, 2003). Deze risicofactor is daarom niet van toepassing.
V3 X Zadeljakhalzen hebben een grote home range tot 24,9 km2 en leggen per nacht gemiddeld 14,6 km af om te foerageren
(Kaunda, 2001; Sillero-Zubiri, 2009). Zadeljakhalzen zijn 14 uur per dag actief (Kaunda, 2001). Zadeljakhalzen jagen veelal op kleine voedsel-items, zoals knaagdieren, vogels, en reptielen, maar kunnen soms een verzwakt of jong hoefdier of aas als voedsel gebruiken (Sillero-Zubiri, 2009). Het zoeken naar kleine en veelal verborgen prooien maakt dat ze langdurig foerageren. Deze risicofactor is daarom van toepassing.
V4   Het dieet van zadeljakhalzen bestaat uit kleine tot middelgrote zoogdieren, jonge hoefdieren, reptielen, vogels, eieren, aas, ongewervelden, zeezoogdieren, vis, mosselen, planten en menselijk afval (Sillero-Zubiri, 2009). Deze risicofactor is daarom niet van toepassing.

 

Ruimtegebrek/veiligheid
Risicofactor Van toepassing Toelichting
R1 X Zadeljakhalzen hebben een home range van 0,3-24,9 km2 (Sillero-Zubiri, 2009). Zadeljakhalzen verdedigen hun territorium tegen  binnendringers en markeren deze actief met urine en feces (Sillero-Zubiri, 2009). Deze risicofactor is daarom van toepassing.
R2 X Zadeljakhalzen gebruiken een afgezonderde nestplaats voor het werpen en grootbrengen van jongen en als dagrustplaats (Kaunda, 2000; Sillero-Zubiri, 2009). Deze risicofactor is daarom van toepassing. 
R3   Er is geen wetenschappelijke literatuur gevonden over een sterke, blindelingse vluchtreactie, maar het bestaan hiervan wordt ook niet  aannemelijk geacht, gezien zij een hol gebruiken (Sillero-Zubiri, 2009). Deze risicofactor is daarom niet van toepassing.
R4 X Zadeljakhalzen gebruiken zelf gegraven holen (Kaunda, 2000; Sillero-Zubiri, 2009). Deze risicofactor is daarom van toepassing.
R5   Voor zadeljakhalzen zijn er geen specifieke omgevingselementen essentieel (Sillero-Zubiri, 2009). Deze risicofactor is daarom niet van toepassing.

 

Thermoregulatie
Risicofactor Van toepassing Toelichting
T1 X Zadeljakhalzen leven in tropische, subtropische, en droog tropische en subtropische klimaten (Happold & Lock, 2013; Schultz, 2005; Sillero-Zubiri, 2009). De gemiddelde temperatuur in subtropische klimaten ligt in de koudste maanden normaal gesproken niet onder de 5 °C. De absolute minimumtemperatuur in de winter kan gedurende korte periodes sterk afnemen tot onder het vriespunt. De gemiddelde temperatuur in tropische klimaten ligt in de warmste maanden rond de 30 °C met maximum temperaturen van boven de 40 °C (Schultz, 2005). De zadeljakhals heeft een thermoneutrale zone tussen 22,5-27,5 °C (Downs et al., 1991). De zadeljakhals is aangepast aan een tropisch, subtropisch en droog tropisch en subtropisch klimaat. Deze risicofactor is daarom van toepassing.
T2   Er is geen wetenschappelijke literatuur gevonden over het gebruik van zoel-, koel-, of opwarmplaatsen. Het gebruik hiervan wordt ook niet aannemelijk geacht omdat zadeljakhalzen nachtdieren zijn en gebruik maken van een hol (Sillero-Zubiri, 2009). Deze risicofactor is daarom niet van toepassing.
T3   Zadeljakhalzen zijn jaarrond actief (Sillero-Zubiri, 2009). Deze risicofactor is daarom niet van toepassing.

 

Sociaal gedrag
Risicofactor Van toepassing Toelichting
S1 X Zadeljakhalzen hebben een monogame en paarsgewijze leefwijze (Sillero-Zubiri, 2009). Deze risicofactor is daarom van toepassing
S2 X De sociale basis unit van zadeljakhalzen is een paar, soms met jongen uit eerdere worpen, die helpen met het opvoeden bewaken van jongen uit een latere worp (Temu et al., 2016; Walton & Joly, 2003). Er is sprake van een dominantiehiërarchie met despotische kenmerken. Deze risicofactor is daarom van toepassing.
S3   Vrouwtjes zijn ongeveer 60 dagen drachtig en krijgen per worp 1-6 jongen. Zadeljakhalzen hebben één paarseizoen (Sillero-Zubiri, 2009). Zadeljakhalzen hebben geen grote kans op overbevolking. Deze risicofactor is daarom niet van toepassing.

Verwijzingen

Bingham, J., Kappeler, A., Hill, F., King, A., Perry, B., & Foggin, C. (1995). Efficacy of SAD (Berne) Rabies Vaccine Given by the Oral Route in Two Species of Jackal (Canis mesomelas and Canis adustus). Journal of Wildlife Diseases, 31(3), 416-419. doi:10.7589/0090-3558-31.3.416

Downs, C., Bowland, J., Bowland, A., & Perrin, M. (1991). Thermal parameters of serval Felis serval (Felidae) and blackbacked jackal Canis mesomelas (Canidae). Journal of Thermal Biology, 16(5), 277-279. doi:10.1016/0306-4565(91)90017-V

Happold, D., & Lock, J. (2013). The Biotic Zones of Africa. In J. Kingdon, D. Happold, M. Hoffmann, T. Butynski, M. Happold, & J. Kalina, Mammals of Africa. Volume I: Introductory Chapters and Afrotheria (pp. 57-75). London: Bloomsbury publishing.

Hikufe, E. H., Freuling, C. M., Athingo, R., Shilongo, A., Ndevaetela, E., Helao, M., . . . Khaiseb, S. (2019). Ecology and epidemiology of rabies in humans, domestic animals and wildlife in Namibia, 2011-2017. PLOS Neglected Tropical Diseases, 13(4), e0007355.

Kaunda, S. (2000). Activity patterns of black-backed jackals at Mokolodi Nature Reserve, Botswana. South African Journal of Wildlife Research, 30(4), 157-162.

Kaunda, S. (2001). Spatial utilization by black-backed jackals in southeastern Botswana. African Zoology, 36(2), 143-152. doi:10.1080/15627020.2001.11657132

Sanyal, A., Dey, J., & Kankane, P. (2010). The Jackals of Tollygunge club, Kolkata. Records Zoological Survey of India, 111(1), 37-45.

Schultz, J. (2005). The ecozones of the world, the ecological divisions of the geosphere. Aachen, Germany: Springer.

Sebek, Z., Sixl, W., Reinthaler, F., Valová, M., Schneeweiss, W., Stünzner, D., & Mascher, F. (1989). Results of serological examination for leptospirosis of domestic and wild animals in the Upper Nile province (Sudan). Journal of Hygiene, Epidemiology, Microbiology, and Immunology, 33(3), 337-345.

Sillero-Zubiri, C. (2009). Family Canidae. In D. E. Wilson, & R. A. Mittermeier, Handbook of the mammals of the world. Vol. 1. Carnivores (pp. 352-446). Barcelona: Lynx.

Temu, S., Nahonyo, C., & Moehlman, P. (2016). Comparative foraging efficiency of two sympatric jackals, silver-backed jackals (Canis mesomelas) and golden jackals (Canis aureus), in the Ngorongoro Crater, Tanzania. International Journal of Ecology, 2016. doi:10.1155/2016/6178940

Walton, L., & Joly, D. (2003). Canis mesomelas. Mammalian Species, 715(30), 1-9. doi:10.1644/0.715.1

Wilson, D., & Reeder, D. (2005). Mammal species of the world. A taxonomic and geographic reference (3rd ed). Opgehaald van Mammal species of the world: https://www.departments.bucknell.edu/biology/resources/msw3/

Zulu, G., Sabeta, C., & Nel, L. (2009). Molecular epidemiology of rabies: Focus on domestic dogs (Canis familiaris) and black-backed jackals (Canis mesomelas) from northern South Africa. Virus
Research, 140(1-2), 71-78. doi:10.1016/j.virusres.2008.11.004

Bent u tevreden over deze pagina?