PIB-clustervorming

Wat is een PIB-cluster?

Een PIB-cluster is een groep van minimaal 5 verschillende bedrijven die allemaal actief zijn in dezelfde (sub)sector of keten. Hun doel is zich samen te positioneren en toegang te krijgen tot een bepaalde doelmarkt.

Wat maakt een clusteraanpak sterk?

Elkaar aanvullen

Clusterleden vullen elkaar aan in de producten of diensten die zij bieden. Of op de manier waarop zij zaken doen in een bepaalde markt.

Gemeenschappelijk doel

De clusterleden hebben dezelfde ambities of delen bepaalde commerciële doelstellingen rond een doelmarkt. Bijvoorbeeld bestaande handelsbarrières wegnemen of het Nederlandse imago binnen een bepaalde sector verbeteren.

Internationaal track record

Elk clusterlid brengt relevante, internationale kennis en ervaring mee. Zo kunnen ze elkaar aanvullen en versterken op de doelmarkt. 

Onderlinge kennisdeling en samenwerking

Clusterleden zijn bereid om samen te werken en hun kennis en ervaringen te delen. Ook zijn zij bereid om samen te werken met de Nederlandse overheid. 

Kennisinstellingen kunnen onderdeel zijn van een PIB-cluster als zij ook commerciële doelen op een bepaalde doelmarkt hebben.

Buitenlandse bedrijven maken geen onderdeel uit van een PIB-cluster. Organisaties die geen deel uitmaken van het cluster kunnen eventueel samenwerkingspartner zijn van het cluster.

Wat is de meerwaarde van een clusteraanpak?

Een clusteraanpak werkt alleen als alle deelnemers de meerwaarde ervan delen. Hoewel elk PIB-cluster zijn eigen meerwaarde definieert, zijn er wel algemene voordelen:

• groter bereik en netwerk van gemeenschappelijke klant(groepen);
• sterkere zichtbaarheid voor de sector door NL Branding;
• behalen of behouden van een concurrentiepositie in de doelmarkt;
• bijdrage leveren aan de Sustainable Development Goals;
• onderling kennis delen over zakendoen in een bepaalde markt.

De Nederlandse overheid speelt pas een rol als publiek-private partner als het bedrijven zelf niet goed genoeg lukt om een buitenlandse markt te betreden. De meerwaarde van de Nederlandse overheid zit dan in:

• handelsbarrières wegnemen;
• markttoegang verkrijgen;
• deuren openen;
• een cluster en de achterliggende (sub-)sector in het buitenland positioneren.

Wat is de rol van een clustercoördinator?

Het cluster benoemt zijn eigen clustercoördinator. Deze persoon of organisatie spreekt namens het hele cluster of de clusterleden en betrekt hen erbij wanneer dat nodig is. Vaak is dit de initiatiefnemer van het cluster. De clustercoördinator is het eerste aanspreekpunt van het cluster voor alle publiek betrokken partijen. Zoals de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO), de betrokken ambassades en consulaten-generaal (de Posten) en eventueel lokale liaisons en ministeries.

De clustercoördinator:

• heeft kennis en een netwerk van bedrijven in de betreffende sector in Nederland;
• heeft kennis en ervaring met internationaal ondernemen en de specifieke doelmarkt;
• kan een goed onderbouwde PIB-aanvraag en collectieve businesscase voor het cluster schrijven, gericht op de specifieke doelmarkt;
• heeft ervaring met organisatie van promotionele activiteiten zoals handelsmissies, beursdeelnames en andere exportbevorderende activiteiten;
• kan als gezicht van een cluster het contact met de buitenlandse delegaties onderhouden;
• heeft ervaring met programmamanagement: organiseren en coördineren van activiteiten en clusteroverleggen.

De clustercoördinator zorgt voor optimale communicatie binnen het cluster. Ook organiseert de coördinator regelmatig clusteroverleggen in Nederland, informeert diegene clusterleden over de voortgang van het programma en verzamelt diegene input van clusterleden. De clustercoördinator zorgt dat activiteiten worden uitgevoerd en deadlines worden gehaald. Dit doet diegene samen met de Posten, RVO en eventueel een lokale liaison. Tijdens handelsmissies kan de coördinator als private missieleider optreden.

De rol van clustercoördinator kan worden gevuld door een consultant, branche- of netwerkorganisatie of één van de bedrijven in het cluster.

Hoe wordt een clustercoördinator gefinancierd?

De coördinator ontvangt geen financiering vanuit RVO, maar van de deelnemende bedrijven van het cluster. Hoeveel financiering de coördinator krijgt, hangt af van de grootte van het cluster. Er is geen standaardformule voor, maar in de praktijk ziet RVO dat verschillende methoden kunnen werken:

• Via een jaarlijkse bijdrage: dit varieert van € 2.000 tot € 5.000 per jaar, per deelnemend bedrijf aan het cluster. Binnen een cluster kan de bijdrage per bedrijf verschillen, bijvoorbeeld op basis van grootte van de organisatie.
• Via de verdeling van de taken van de coördinator, zodat elk bedrijf naar ratio bijdraagt aan de rol van de coördinator.

Daarnaast dragen alle deelnemende clusterbedrijven naar ratio bij aan de voorbereiding van en deelname aan clustermeetings- en activiteiten. Maar ook aan een meerjarige publiek-private actieplan (PIB) zoals handelsmissies en het ontvangen van inkomende delegaties op hun eigen locatie in Nederland.

Hoe wordt een cluster gevormd?

Een cluster vormen begint vaak met het signaleren van een kans in een bepaald land door de Nederlandse ambassade of RVO. Zij presenteren dit aan de Nederlandse bedrijven in de betreffende sector als een QuickScan of uitgebreide marktstudie. Met deze informatie benadert de clustercoördinator zijn of haar netwerk. In veel sectoren bestaan de internationaal actieve bedrijven vaak slechts uit een beperkt deel van de sector. Dit netwerk is daarom vaak overzichtelijk.

Als de clustercoördinator de sector goed kent, kan diegene vaak zelf al inschatten of de geïnteresseerde bedrijven elkaar goed aanvullen. Als dit leidt tot een groep met een gedeelde meerwaarde, komt de clustercoördinator hiermee terug bij RVO voor een PIB-aanvraag.

Soms ziet RVO dat een bestaand cluster van bedrijven in één markt ook weer samen actief wil worden in een andere markt. Vaak wel met een aangepaste versie van het cluster, want niet elk bedrijf heeft interesse in dezelfde markten. Op die manier kan zich ook een nieuw cluster voor een nieuwe markt vormen.

Hoe helpt RVO bij een cluster vormen?

RVO kan helpen met een cluster vormen door bijvoorbeeld te helpen met bedrijven bij elkaar brengen, die interesse hebben in dezelfde markt. Tijdens een bijeenkomst kan RVO toelichten hoe PIB werkt, wat er van de deelnemende bedrijven en de coördinator verwacht wordt en welke meerwaarde een PIB heeft. Het is ook mogelijk om RVO uit te nodigen bij uw eigen clusterbijeenkomst. Specifieke vraag over clustervorming? U kunt ons mailen via: pib@rvo.nl