Nationaal plan energiesysteem (NPE)
Voor een klimaatneutraal Nederland in 2050 is een nieuw energiesysteem nodig. Hoe pakken we dit aan? Welke plannen maken we om het nieuwe energiesysteem te realiseren?
Nationaal plan energiesysteem
Het Nationaal plan energiesysteem beschrijft hoe Nederland een energiesysteem ontwikkelt dat past bij een klimaatneutrale samenleving. Dat betekent dat de manier waarop we energie opwekken, transporteren, opslaan en gebruiken geen negatief effect heeft op het klimaat.
In het Nationaal plan energiesysteem staat een langetermijnvisie op het energiesysteem in 2050. We passen het plan iedere 5 jaar aan. Hierdoor kunnen we goed inspelen op innovaties en maatschappelijke ontwikkelingen.
Met dit plan brengt het kabinet dus nu al in kaart hoe het energiesysteem van de toekomst eruit moet zien en wat nodig is om daar te komen. Dat doen we niet project voor project of energiebron voor energiebron, maar we kijken wat in 2050 nodig is. Vanaf die vooruitblik redeneren we terug naar vandaag. Het kabinet zet zo in op een meer sturende rol voor de Rijksoverheid op het gebied van:
- Energieaanbod
- Energie-infrastructuur
- Ruimte
- Verdeling
- Besparing
In het plan staat ook wat de Rijksoverheid en andere overheden (gemeenten, provincies) moeten doen en inbrengen. En wat dit betekent voor burgers en ondernemers, zodat zij eigen keuzes kunnen maken.
Bekijk het definitieve plan
Na een 'dialoogfase' met zoveel mogelijk groepen uit de samenleving werkten we het definitieve Nationaal plan energiesysteem uit. Op vrijdag 1 december 2023 presenteerde de minister voor Klimaat en Energie het definitieve plan.
Bijlagen bij het plan
- Kamerbrief Nationaal plan energiesysteem
- Participatieverslag bij Aanbiedingsbrief Nationaal plan energiesysteem
- Verdiepingsdocument A - Uitgangspunten en afbakening energiesysteem
- Verdiepginsdocument B - Ontwikkelpaden ketens van het energiesysteem
- Verdiepingsdocument C - Transitiepaden gebruikssectoren
- Verdiepingsdocument D - Maatschappelijke kant van het energiesysteem
- Verdiepingsdocument E - Voorwaarden voor het energiesysteem
- Beslisnota publicatie Nationaal plan energiesysteem
- Koolstofverwijdering voor klimaatbeleid
- Vergelijkende analyse systeemstudies en scenario-analyses energiesysteem (bijbehorende metastudie in Excel-download)
Naar een gedragen plan
Het nieuwe energiesysteem heeft effect op alle Nederlanders. Daarom wilden we in 2023 een breed gedragen plan, met inspraak van zo veel mogelijk groepen uit de samenleving.
In juni 2022 zijn hiervoor de eerste contouren (ideeën) vastgesteld. Daarin stond het doel om zoveel mogelijk kennis en expertise over energie te gebruiken die Nederland heeft. Ook wilden we maatschappelijke organisaties en burgers betrekken, voor draagvlak en acceptatie van gemaakte keuzes. Daarom gingen we in gesprek met betrokkenen en belanghebbenden over deze eerste ideeën van het plan.
Vooruitblik als basis
Bij het opstellen van het Nationaal plan energiesysteem 2050 gebruikten we de ‘Outlook Energiesysteem 2050’. Dit is een vooruitblik op de mogelijkheden voor een klimaatneutrale energievoorziening van 2030 tot en met 2050. Hieronder leest u hoe we deze vooruitblik opstelden en kunt u deze downloaden.
Voor het opstellen van de vooruitblik stelde de minister voor Klimaat en Energie in april 2022 een expertteam in. Het team bestond uit onafhankelijke deskundigen: energie-experts, economen, bedrijfskundigen en hoogleraren. Zij kregen de opdracht om een 'outlook' (vooruitblik) op het energiesysteem van 2050 op te stellen, met daarin ontwikkelpaden naar een klimaatneutraal energiesysteem. In een brief aan de minister beschrijft het expertteam hoe ze de vooruitblik opstellen en welke uitgangspunten ze daarbij gebruiken.
In november 2022 leverde het expertteam een tussenrapportage op. Hierin staan de eerste conclusies en aanbevelingen na een half jaar onderzoek. De werkgroep Outlook Energiesysteem 2050 ondersteunde het expertteam bij dit onderzoek. Deze werkgroep bestond uit mensen van Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) en de Nederlandse organisatie voor Toegepast Natuurwetenschappelijk Onderzoek (TNO). De tussenrapportage van het expertteam en de bijlagen die daarbij horen, vindt u hieronder.
Tussenrapportage Expertteam Energiesysteem 2050
Discussiepaper Economie
Historische beslissingen in het energiedomein met een grote impact
Notitie energiesysteembeelden 2050
Scenario's voor netto-nul emissies: lessen uit omringende landen
Verslag Group Model Building Workshop Programma Energiesysteem 2050
Naast eigen onderzoek wilde het expertteam ook de inwoners van Nederland betrekken bij het opstellen van de vooruitblik. Daarom richtten ze de Inwonerraad Energie op. Deze inwonerraad heeft in januari en februari 2023 gesproken over het energiesysteem van 2050. Het expertteam probeerde om de inwonerraad een zo goed mogelijke afspiegeling van de Nederlandse bevolking te laten zijn. Het team hield bijvoorbeeld rekening met geslacht, leeftijd, woonplaats (provincie), soort opleiding, politieke voorkeur en migratieachtergrond. Hieronder leest u de conclusies van de Inwonerraad Energie over het energiesysteem van de toekomst.
Op 12 april 2023 presenteerde het expertteam de vooruitblik ('outlook') aan de minister. Bij het opstellen van de definitieve vooruitblik maakte het expertteam ook gebruik van de kennis van anderen. Naast de inwonerraad organiseerde het expertteam ook een 'open forum'. Iedereen kon tijdens dit forum eigen ideeën en suggesties geven. Daarnaast organiseerde het expertteam verschillende rondetafelgesprekken met groepen deskundigen. Hieronder vindt u de vooruitblik van het expertteam en 2 bijlagen bij de vooruitblik.
Meekijken met het conceptplan
Met die vooruitblik als basis, presenteerde minister voor Klimaat en Energie Rob Jetten op 3 juli 2023 het concept van het Nationaal plan energiesysteem en Programma Energiehoofdstructuur de strategie, richtinggevende keuzes en het plan voor de benodigde ruimte voor het energiesysteem van 2050.
Het kabinet ging na de presentatie van het conceptplan in gesprek met belanghebbenden en burgers om eind 2023 een verder aangescherpt, aangevuld en definitief NPE vast te stellen. Ook jongerenorganisaties werden actief betrokken. Daarnaast konden burgers en professionele stakeholders hun mening geven over het conceptplan via een digitaal loket. Mensen konden zelf kiezen over welke onderwerpen ze hun mening wilden geven.
Na publicatie van het conceptplan vroeg het ministerie van Economische Zaken en Klimaat aan het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) om een reflectie op het conceptplan. Daarbij vroeg het ministerie vooral of de gemaakte hoofdkeuzes goed zijn en of we het plan kunnen uitvoeren.
Hoe gaat dit plan helpen?
Het doel om in 2050 klimaatneutraal te zijn heeft grote gevolgen voor het toekomstige energiesysteem. Het verandert hoe we energie opwekken, transporteren, opslaan en gebruiken. En biedt economische kansen en ruimte voor nieuwe verdienmodellen. We moeten er nu al op aansturen en ons voorbereiden om in 2050 een duurzaam energiesysteem te hebben. De keuzes die we de komende jaren maken zijn bepalend voor 2040 en daarna.
De vooruitblik en het Nationaal plan energiesysteem zorgen ervoor dat we die keuzes maken. En dat we samenhangende (beleids)keuzes maken voor een goede aansluiting van vraag en aanbod van energie (opwek en gebruik) op verschillende niveaus (van lokaal en regionaal tot nationaal).
Op de hoogte blijven?
Wilt u op de hoogte blijven van de ontwikkelingen rond het NPE? Meld u aan voor de NPE-update
- Ministerie van Klimaat en Groene Groei
- Rijksdienst voor Ondernemend Nederland
