Samenwerken aan het energiesysteem in de regio

Wat is de impact op ons energiesysteem?

Door de energietransitie verandert Nederland. Woningen, bedrijven en voertuigen verduurzamen. Gas- en kolengebruik neemt af, en energie-opwek uit wind en zon neemt toe. Nederland investeert de komende jaren veel om de energie-infrastructuur uit te breiden. Maar de vraag naar transportcapaciteit groeit harder dan netbeheerders kunnen bijbouwen. Energievragers en -aanbieders wachten steeds vaker op een aansluiting. Soms jarenlang. Ook voor consumenten is dit steeds meer merkbaar. Beschikbaarheid van energie is niet langer vanzelfsprekend. De benodigde energie-infrastructuur is sneller nodig, met slimme oplossingen en een goede planning.

Hoe werkt integraal programmeren?

Er is boven en onder de grond veel ruimte nodig om de nieuwe energie-infrastructuur te realiseren. Waar energie eerder de ruimtelijke ontwikkeling volgde, is het nu noodzakelijk om het energiesysteem in samenhang met de ruimtelijke ontwikkeling te bekijken. Overheden, netbeheerders en andere partijen moeten daarom samen integraal afwegingen en keuzes maken over tijd en ruimte. Over alle opgaven en sectoren heen. Ze moeten bepalen wat voor soort, waar en wanneer de energie-infrastructuur wordt gerealiseerd. Dat gebeurt met integraal programmeren.

Betrokken partijen doorlopen deze aanpak in 5 stappen:

1. Inzicht verkrijgen in ontwikkelingen in de regio
2. Opstellen van energievisie en afwegingskader
3. Ontwerpen van ontwikkelvarianten voor energie-infrastructuur
4. Afwegen en kiezen voor een ontwikkelvariant
5. Vastleggen van deze keuze in beleid en investeringsplannen en -beslissingen

Integraal programmeren gebeurt op elk schaalniveau: nationaal, provinciaal en lokaal. Het resultaat van integraal programmeren is een gezamenlijk toekomstbeeld van de ontwikkeling van het energiesysteem op de (middel)lange termijn. Dit toekomstbeeld geeft ook inzicht in de samenhang tussen energie-infrastructuur, opslag en conversie en de ontwikkeling van wonen, industrie, mobiliteit, landbouw en energie-opwek.

Integraal programmeren in provincies

Op provinciaal niveau zijn een energievisie en een provinciaal Meerjarenprogramma Infrastructuur Energie en Klimaat (pMIEK) belangrijke stappen in het proces van integraal programmeren.

De energievisie beschrijft hoe het energiesysteem zich ontwikkelt op welke locaties, en wanneer. De visie geeft richting aan de keuzes voor de (middel)lange termijn. Deze keuzes vormen het toekomstige energiesysteem in samenhang met de ruimtelijke ontwikkelingen in de provincie.

Het provinciaal MIEK bestaat uit een overzicht van de belangrijkste energie-infrastructuurprojecten in een provincie. In een pMIEK staan afspraken over het borgen van de keuzes in investeringsplannen van netbeheerders en in het ruimtelijk beleid van provincies en gemeenten.

Integraal programmeren als groeimodel

Integraal programmeren is een iteratief proces. Dat betekent dat de plannen regelmatig worden beoordeeld en waar nodig aangepast. In dit geval is dat iedere 2 jaar. Omdat dit nu voor het eerst gebeurt, verbetert het proces continu. Ook wordt het steeds beter afgestemd op de plannen van bijvoorbeeld sectoren. Zo is integraal programmeren een groeimodel dat een steeds nauwkeuriger en integraler beeld oplevert van het energiesysteem van de toekomst. Begin juli 2023 is in iedere provincie een 1^e basis gelegd met de vaststelling van een provinciaal Meerjarenprogramma Infrastructuur Energie en Klimaat (pMIEK 1.0).

Waar staan we nu?

In september 2023 starten provincies met de 2^e ronde integraal programmeren. Als 1^e stap in die ronde maken zij een plan van aanpak en samenwerkingsafspraken. Daarna gaan provincies aan de slag met het ontwikkelen van een energievisie. De conceptversie van de energievisie is begin september 2024 gereed. Ondertussen starten de regio's ook met het ontwikkelen van een pMIEK 2.0. Dit leveren zij uiterlijk op 1 februari 2025 op.

Meer weten?

Neem contact op met de landelijke Werkgroep Integraal Programmeren (WIP). De WIP is de procesregisseur van integraal programmeren. De werkgroep draagt eraan bij dat deelnemende partijen zo goed mogelijk samenwerken. En dat de ruimtelijke ontwikkeling en de ontwikkeling van het energiesysteem in Nederland met elkaar verbonden zijn.