Nieuwbouw

Werking

Nieuwbouw betreft naar verwachting ongeveer 10-20% van het stedelijk gebied in Nederland in 2050. Doordat bij (grootschalige) nieuwbouw alles nieuw wordt opgebouwd zijn er veel mogelijkheden om rekening te houden met het veranderende klimaat. Vergeleken met maatregelen bij bestaande bouw, zijn de kosten van klimaatadaptatie bij nieuwbouw relatief laag en de effectiviteit hoog. De gemeente kan doelen, ambities en eisen voor klimaatbestendigheid meegeven via bestemmingsplannen, omgevingsplannen, verordeningen, anterieure overeenkomsten en andere instrumenten. Zo kan klimaatadaptatie vanaf het begin van het ontwerp- en planningsproces worden meegenomen.

De maatregelen die bij nieuwbouw genomen kunnen worden, lopen uiteen van maatregelen op gebouw- tot wijkniveau. Op gebouwniveau spelen maatregelen zoals groene daken, afkoppelen en lokaal infiltreren van hemelwater, en het planten van extra bomen in particuliere tuinen. Op straatniveau kan op verschillende manieren waterberging en -infiltratie gerealiseerd worden, en extra bomen kunnen hittestress voorkomen. Op wijkniveau kan worden gekozen voor de aanleg van nieuwe watergangen, aangepaste riolering, aanpassingen van de maaiveldhoogte en groenblauwe netwerken. Een waterhuishoudkundig plan geeft inzicht in de samenhang en effecten van deze maatregelen.

Voorbeelden

Merwedekanaalzone, Utrecht

In de Merwedekanaalzone in Utrecht worden 6.000 tot 9.000 nieuwe woningen gebouwd op een voormalig bedrijventerrein. De gemeente stelde kaders op voor klimaatbestendigheid. Bij de inrichting van de buitenruimte wordt gebruik gemaakt van het principe ‘groen, tenzij’, en er wordt extra waterberging gerealiseerd in de wegfundering, in grindkoffers onder plantvakken en in wadi’s. Door te schuiven met riooltracés is ruimte gecreëerd voor grote bomen. In stadswijk Merwede, in het midden van de Merwedekanaalzone, krijgt 50% van de gebouwen een groenblauw dak.

Westergouwe, Gouda

In de Zuidplaspolder ten westen van Gouda wordt de nieuwe woonwijk Westergouwe gebouwd, bestaande uit 4.000 woningen. De polder ligt nagenoeg op het laagste punt van Nederland en is kwetsbaar voor wateroverlast en overstromingen. Daarom heeft de gemeente hoge eisen gesteld aan waterkwantiteit, waterveiligheid en waterkwaliteit. Klimaatadaptatie werd benoemd als ‘the new normal’, en klimaatmaatregelen worden ‘vermarkt’ als toegevoegde waarde voor het vastgoed. Bij de start van de bouw is met de hulp van een provinciale subsidie een natuur- en recreatiegebied van 45 hectare gerealiseerd met circa 20 hectare oppervlaktewater. Ook in de rest van de wijk is veel ruimte voor groen en water. Dit zorgt voor een grote retentiecapaciteit. Andere voorbeelden van klimaatadaptieve maatregelen in Westergouwe zijn doorlatende verharding bij de openbare parkeerplaatsen, een gescheiden rioolstelsel en grondverbetering.