Digitalisering heeft in Afrika echt sociale impact

Gepubliceerd op:

3 september 2025

Afrika omarmt de digitalisering. Dat levert ook kansen op voor Nederlandse ondernemers die sterk zijn in fintech. In dit blog zet Richard van Hoolwerff van RVO, de kansen in Afrika op een rij. "Afrika heeft een jonge, tech-savvy bevolking. Mensen die meer met hun telefoon doen dan jij en ik."

Ik ben Richard van Hoolwerff, Opgavespecialist Missie-gedreven Innovaties bij RVO. Daarnaast ben ik oprichter van het bedrijf Emergi, waar wij met een vloot van elektrische tuktuks, een taxivervoers-app met mobiele betalingen, en zonne-energie onze vrouwelijke chauffeurs een heel goed inkomen laten verdienen.

Ik heb 10 jaar in Liberia en Ivoorkust gewoond en kwam geregeld in aanraking met de fintechontwikkelingen in Afrika.

Toen ik in West-Afrika kwam, had iedereen een Nokia. Toen ik wegging had iedereen een smartphone. En dat in 10 jaar tijd! Het is een voorbeeld van het hoge tempo waarin Afrika digitaliseert.

De betaalbare telefoons en databundels hebben grote gevolgen voor allerlei apps die van alles mogelijk maken. Daardoor hebben ook mensen met minder geld nu meer toegang tot financiële producten. Daar zijn 3 voorbeelden van.

Voorbeeld 1: makkelijker leningen aanvragen

Een pilot van een Nederlands fintechbedrijf in Afrika is een goed voorbeeld. Mensen die ver van een bank wonen, kunnen via hun app een lening aanvragen. De app scant alle documenten en bekijkt of ze goed zijn. Die persoon hoeft dus niet eerst naar de bank te gaan om er pas dan achter te komen dat het rijbewijs-kopietje niet in orde is. Dat scheelt iedereen veel tijd.

Door het drastisch verkleinen van de bureaucratische rompslomp bij de bank kunnen er 10 keer zoveel leningaanvragen worden behandeld. Daarmee kunnen ook de kosten van de lening en de rente naar beneden.

Voorbeeld 2: vereenvoudigde garantstelling en controles op land

Door de digitale processen zijn ook andere zaken makkelijker geworden. Zoals de garantstelling en de controle op het land. Via een Village Loans Savings-app kunnen 10 personen garant staan voor 1 aanvrager van een lening. En met satellietdata kan je controleren of een stuk land daadwerkelijk bestaat.

Uit cijfers blijkt dat maar 1% van de mensen de lening niet kan terugbetalen. In de oude, niet-digitale variant was dat 15%. Dat is leuk voor de banken, maar zeker ook voor de mensen! Zij konden daardoor succesvol geld uitgeven, hun productie verhogen, meer gezinsleden naar school sturen, en leningen terugbetalen.

Dit is nog een bewijs dat digitalisering in Afrika een grote sociale impact heeft. Digitalisering kan grote groepen in de maatschappij beter bij economische processen betrekken.

Voorbeeld 3: betalen met mobiele portemonnee

Een ander voorbeeld van de opkomst van fintech in Afrika is de populariteit van m-pesa. Dat betekent 'mobiel geld' in Swahili. M-pesa is een app die als een soort mobiele portemonnee werkt. Je kunt ermee betalen, geld ontvangen, of het gebruiken voor microfinanciering.

Nu gebruiken ruim 30 van de 54 miljoen inwoners in Kenia al m-pesa. Inwoners op het platteland kunnen met m-pesa betalen voor voorzieningen als water en energie. M-pesa was er veel eerder dan onze versie van mobiel betalen.

Cijfers over digitalisering in Afrika

In 2023 werd voor bijna $ 9,1 miljard aan ICT-diensten geëxporteerd uit Afrika:

$ 4,4 miljard export ICT-diensten kwam uit Noord-Afrika
$ 2 miljard uit Oost-Afrika
$ 1,3 miljard uit Zuidelijk Afrika

Bron: UNCTAD database

Meeste fintechstart-ups in Zuid-Afrika

Fintech in Afrika is geen toekomstverhaal meer. Er gaat veel geld in om en er wordt veel in geïnvesteerd. Denk aan bedrijven als Flutterwave, Opay, FMS, Wave. Grote bedrijven in grote metropolen in Afrika.

Koplopers met meer ontwikkelde fintech-hubs zijn Nigeria, Egypte, Kenia, Mauritius, Tunesië, Ghana en Zuid-Afrika. Diverse andere Afrikaanse landen zijn ook bezig met de ontwikkeling van fintech-hubs.

Zuid-Afrika spant de kroon wat betreft de meeste fintech-start-ups. Daar beginnen ondernemers vaak fintechbedrijven in betalingen en overschrijvingen, leningen en financiering, insurtech (innovaties in de verzekeringssector), beleggingsbeheer, administraties en blockchaintechnologie.

Support International Business (SIB) is een subsidie waarmee u uw activiteiten financiert om zakelijk succes in uw doelland te vergroten. Is SIB misschien iets voor uw fintechbedrijf?

Lees meer over SIB-subsidie

Kansen in de regulering van de fintechsector

De tijd is rijp voor de ontwikkeling van beleid voor fintech in Afrika. De EU-standaard van digitaliseringsbeleid op het gebied van databescherming en privacybescherming zou de norm moeten zijn.

Je moet een open en transparant beleid ontwikkelen met alle stakeholders, de sector, de overheid, en de mensen op straat. Je kunt het ook niet copy-paste voor alle landen invoeren. In elk land liggen er andere vraagstukken. Hier liggen kansen voor Nederlandse ondernemers.

Een duurzame, inclusieve en veilige digitale samenleving is voor iedereen beter! Voor de mensen in Afrika, voor ons, voor de handel, voor onze kleinkinderen… Als je op een respectvolle, gelijkwaardige manier dat gesprek aangaat, kunnen we elkaar helpen.