Do's-and-don'ts in Indonesië

Indonesisch is de officiële taal, de internationale handelstaal is Engels. Echter, het wordt gewaardeerd als u een paar woordjes Indonesisch spreekt. Indonesisch is een relatief makkelijke taal om te leren. In grote steden en toeristische gebieden beheersen inwoners vaak het Engels. Sommige oudere Indonesiërs spreken Nederlands.

Indonesische zakenpartners kunnen al bij een eerste gesprek persoonlijke vragen stellen. Bijvoorbeeld over gezin, familie, land of geloof. Dit kan heel direct overkomen, maar is bedoeld om een persoonlijke relatie op te bouwen. Het menselijke element staat voorop, ook als er zaken worden gedaan.

Het is belangrijk om een langetermijn-zakenrelatie te ontwikkelen met je Indonesische partner. Neem hiervoor de tijd en stel je geduldig en flexibel op.

De eerste begroeting omvat een langzame zachte handdruk met de rechterhand die gepaard gaat met een lichte knik van het hoofd. Sommige mensen geven om persoonlijke of religieuze redenen liever geen hand. In zo’n geval is een contactloze begroeting met twee voor de borst tegen elkaar geplaatste handen een respectvol alternatief. Het is netjes om een man aan te spreken met 'bapak' of 'pak' (meneer) en vrouwen met 'ibu' of 'bu' (mevrouw), gevolgd door de voornaam of bij hooggeplaatste mensen de achternaam. Doe dit ook in WhatsApp-berichten en e-mails.

Visitekaartjes worden aan het begin van een vergadering uitgewisseld. Om respect te tonen worden visitekaartjes met 2 handen aangeboden en in ontvangst genomen. Stop een ontvangen visitekaartje niet direct weg, maar bekijk deze goed, zeg er iets positiefs over en leg het daarna op tafel. Het is onbeleefd om te schrijven op een visitekaartje. Zorg ervoor dat op het eigen visitekaartje al uw formele functies staan vermeld.

Over het algemeen is zakelijke kleding in Indonesië simpel en bedekt. Vanwege het warme klimaat is een wit overhemd met een stropdas geaccepteerd, een jasje is niet nodig. Een traditioneel Batik-shirt met lange mouwen of een Batik-jurk is gebruikelijke kantoorkleding. Tijdens een vergadering of bij speciale gelegenheden kunt u deze kleding ook aantrekken. Batik dragen wordt gewaardeerd en gezien als een teken van respect voor de Indonesische cultuur.

Communiceer duidelijk en beleefd, maar verhef uw stem niet. Hard praten of lachen kan onbeleefd en ongemanierd overkomen. Toon zo veel mogelijk begrip en wees geduldig. Indonesiërs zijn niet zo direct in hun communicatie; let daarom goed op lichaamstaal en gezichtsuitdrukkingen.

Respecteer de hiërarchie binnen de organisatie van je zakenpartner en doorbreek die niet. Binnen Indonesische organisaties zijn de formele onderlinge verhoudingen belangrijk. Ook leeftijd is belangrijk. Jongeren moeten altijd respect tonen aan ouderen. Besteed dus extra aandacht aan het niveau waarop je binnenkomt bij een organisatie. Vraag de experts van de ambassade en het NBSO-kantoor om advies, zij kunnen helpen met het vinden van de juiste ingang.

Mooi ingepakte geschenken helpen om persoonlijke relaties op te bouwen. Ze mogen echter niet te groot zijn, met name omdat mensen werkzaam bij de overheid of instellingen geen cadeaus in ontvangst mogen nemen. Is er sprake van een wederzijdse uitwisseling van cadeaus, dan is het geen probleem. Pas op voor religieuze gevoeligheden: geef bij voorkeur geen alcoholische drank aan een moslim. Iets lekkers uit Nederland, bijvoorbeeld stroopwafels, pepernoten, speculaas of chocolade, wordt altijd gewaardeerd. Het is ongebruikelijk om een in ontvangst genomen geschenk uit te pakken in aanwezigheid van een zakenrelatie.

Wanneer koffie of thee wordt aangeboden, wacht dan tot de gastheer of -vrouw start of aangeeft wanneer er begonnen mag worden met drinken. Het is verder gebruikelijk om met een vork en lepel te eten, en dus niet met een mes en vork. Bij het afsluiten van de maaltijd wordt de vork neerwaarts op het bord gelegd en de lepel wordt daar kruislings overheen gelegd. Houd er rekening mee dat de meeste Indonesiërs een islamitische achtergrond hebben en eten en drinken volgens de principes van het geloof.

De eerste ontmoeting is niet bedoeld om meteen zaken te doen, maar draait om de kennismaking tussen twee partijen. Het is de start van het proces van de ontwikkeling van een duurzame zakenrelatie waarin beide partijen veel tijd en energie steken. Neem hiervoor ruim de tijd, een jaar is niet vreemd. En bezoek je zakenpartner regelmatig, waarbij je tijd vrijmaakt voor eventuele informele feestjes en bezoek aan familie en vrienden.

In Indonesië wordt e-mail relatief weinig gebruikt voor dagelijkse communicatie. Mensen gebruiken overwegend hun mobiele telefoon, waarbij berichten-apps als WhatsApp, zowel formeel als informeel worden gebruikt. Stuur je een e-mail naar iemand, wijs hem of haar er dan op via een WhatsApp-bericht en geef aan waarom het belangrijk is. De reactie op de e-mail komt vaak via WhatsApp. Wacht niet te lang met reageren op een bericht, dat kan onbeleefd overkomen.