Ketenmobiliteit - werkgebonden personenmobiliteit
We gebruiken de term 'ketenmobiliteit' als een werknemer meerdere vervoersvormen gebruikt in één reis. Denk aan het gebruik van de eigen auto naar het treinstation, daarna de trein en dan een deelfiets om op de bestemming te komen. Goede vormen van ketenmobiliteit maken stadscentra en afgelegen bedrijventerreinen beter bereikbaar. Hierdoor wordt ketenmobiliteit een flexibele en duurzame vorm van reizen.
Over ketenmobiliteit
Ketenmobiliteit maakt reizen sneller, flexibeler en duurzamer. Toch kan het een ook reis ingewikkelder maken. Binnen één reis moet een werknemer namelijk meer vervoermiddelen en aanbieders gebruiken. Dit terwijl de vertrek- en aankomsttijden niet altijd goed op elkaar aansluiten. Een enkele kan dan voor uw werknemer een ingewikkelde puzzel worden.
Ketenmobiliteit is een technische term. Werkgevers komen deze in de praktijk weinig tegen. Ze zijn er ook niet verantwoordelijk voor. Wel krijgen ze er in praktijk mee te maken. Hieronder vindt u een aantal begrippen uit de wereld van ketenmobiliteit toe.
Begrippen in de ketenmobiliteit
- Een P+R bij de plek van bestemming moedigt werknemers aan om hun auto te parkeren aan de rand van de stad en het laatste deel van hun reis met het OV af te leggen. De meeste grote steden hebben P+R terrein aan de rand van de stad. Deze bieden dan combitickets voor parkeren en stedelijk OV aan. Deze P+R terrein richten zich vooral op bezoekers die af en toe komen (er zijn niet altijd abonnementen beschikbaar voor woon-werk mobiliteit).
- Veel P+R terreinen liggen bij het begin van de reis vooral bij intercitystations binnen een grote regio (P+R parkeren bij stations | Meer dan 270 locaties). Soms is parkeren er gratis, soms niet. Als ze niet gratis zijn, hebben ze wel de mogelijkheid voor een abonnement. Dat is ideaal voor regelmatig woon-werkverkeer. In de buurt van de woning van de meeste werknemers is wel zo'n P+R station te vinden. Of deze nuttig is, hangt ook af van waar de trein vanaf het station direct naar toe rijdt.
- De deelfiets kent veel vormen. Bij ketenmobiliteit is vooral de deelfiets geschikt die nu op de meeste stations beschikbaar is. Omdat er per keer wordt betaald is de deelfiets in veel gevallen te duur voor gebruik in het woon-werk verkeer.
- Mobiliteitskaarten maken het voor u als werkgever en ook voor uw werknemers mogelijk om flexibel van alle losse vervoersopties van de keten gebruik te maken. Steeds weer een kaartje kopen of declareren is niet nodig, de werkgever ontvangt een factuur. De mobiliteitskaart is soms ook verbonden met een app waardoor de gebruiker inzicht krijgt in de mogelijkheden en actuele tijden. Zie hiervoor ook het thema mobiliteitskaarten.
- Last-mile: de standaardterm voor het voor- en natransport bij de trein of een andere vorm van standaard OV: Het gedeelt van de keten dat vaak ontbreekt.
Als werkgever heeft u de keuze om ketenmobiliteit aan te bieden of te faciliteren. Welke optie kiest u op basis van uw situatie?
Aanbieden
Als u op een bedrijventerrein bent gevestigd waar geen bus, tram, metro of trein komt, moet u eerst bepalen hoe uw werknemers bij een groot OV-knooppunt kunnen komen? Dat vergt actie. Misschien van u als individuele werkgever, misschien samen met collega werkgevers. Bekijk hiervoor ook de Subsidieregeling Collectieven mkb Verduurzaming Reisgedrag (COVER).
Bedrijfsvervoer in de vorm van een (collectieve) pendelbus vindt al veel plaats (vanpoolen). Deelfietsen zijn ook relatief eenvoudig op het terrein aan te bieden. In sommige regio's wordt gewerkt aan een collectief vervoersysteem.
Faciliteren
Als uw locatie dicht bij een belangrijk treinstation is gevestigd, is het logisch dat veel reizen met de trein beginnen of eindigen. Juist dan is aandacht voor de last-mile bij uw werknemers relevant om het voordeel van uw locatie ook voluit te benutten.
Dit kan door het aanbieden van mobiliteitskaarten waarmee de werknemer voor het voor- en natransport op de bestemming uit verschillende opties kan kiezen: deelfiets, taxi (voor zakelijk), enzovoort.
Pendelvervoer last-mile
Mocht het openbaar vervoer niet in de buurt van uw werklocatie zijn, dan kunt u kijken naar de mogelijkheden voor aanvullend vervoer tussen de OV-halte en uw werklocatie. Er zijn professionele aanbieders die dit in verschillende vormen kunnen bieden. Het kan handig zijn om hen niet als individuele werkgever maar als bedrijven(terrein)vereniging te benaderen.
Vormen van pendelvervoer zijn:
Pendeldienst OV
Een pendelbus naar het station lijkt de ideale oplossing. Het is voor een OV-bedrijf echter lastig om de exploitatie rond te krijgen (de bus rijdt leeg terug). Deze oplossing is alleen geschikt voor terreinen met zeer veel te verwachten passagiers.
Besloten pendelvervoer of bedrijfsvervoer
Als werkgever (individueel of samen) kunt u ook zelf een pendeldienst inzetten. U doet het dan geheel op eigen kosten. U kan gebruik maken van eigen wagens en chauffeurs (dit is het goedkoopst) of een professionele partij inschakelen.
Pendelvervoer valt onder de noemer vervoer vanwege de werkgever. Zie hiervoor paragraaf 23.9 in handboekloonheffingen 2025 (Handboek Loonheffingen 2025 - Versie maart). U mag in deze situaties geen onbelaste kilometervergoeding betalen. Als u een vergoeding betaalt, is deze loon van uw werknemer. U kunt dit loon ook aanwijzen als eindheffingsloon.
Deelfietsen
Deze kunnen staan op het station of op het terrein zelf. In beide gevallen zijn deze deelfietsen dan nuttig om op station of bestemming te komen. Ze zijn vooral nuttig voor zakelijke ritten. Voor meer informatie over de aanbieders kijkt u ook op Deelvervoer.
Vergoeden ketenreis
Voor de reis naar een P+R terrein geldt dat u een onbelaste reiskostenvergoeding van maximaal € 0,23 per kilometer mag geven. Parkeerkosten voor een werknemer die reist met een eigen auto kunt u niet daarnaast onbelast vergoeden. Dit geldt ook voor parkeren op een P+R terrein. U kunt er wel voor kiezen deze kosten onder te brengen in de vrije ruimte van de werkkostenregeling.Zie Handboek Loonheffingen paragraaf 23.2.5 Vervoer van en naar een station of halte (Handboek Loonheffingen 2025 - Versie maart).
Let op: als uw werknemer reist met een auto van de zaak, zijn de parkeerkosten - die de werknemer maakt - intermediaire kosten. Dit zijn kosten die de werknemer voorschiet en die de werkgever later terugkrijgt. Zie hiervoor ook het Handboek loonheffingen paragraaf 23.10.2 Handboek Loonheffingen 2025 - Versie maart.
Verstrekken mobiliteitskaart of app
Er zijn veel verschillende aanbieders van deelvervoer. Via een mobiliteitskaart of app geeft u uw werknemers toegang tot het openbaar vervoer in combinatie met een breed pallet aan verschillende deeloplossingen zoals fietsen, scooters, auto's en zelf gebruik van een P+R terrein. Kosten voor zakelijk gebruik komen vervolgens via de aanbieders eenvoudig bij u als werkgever terecht.
Apps met reisinfo. Voor veel mensen is het OV ingewikkeld, vooral als er in de reis gebruik wordt gemaakt van verschillende vervoermiddelen. Er komen steeds meer apps met reisplanner op de markt die de actuele informatie bieden voor dit soort reizen. Werknemers kunnen deze reis-apps zelf downloaden.
U kunt deze apps met de reisinfo ook als werkgever aanschaffen? en laten gebruiken in samenhang met het reisdeclaratiesysteem. Zie ook Mobiliteitskaarten
Meer informatie?
De meeste mobiliteitsaanbieders bieden openbaar vervoer. Ze hebben dan de status van bedrijvenkaartaanbieders (BKA's). Lees het rapport Gelijk speelveld voor bedrijvenkaartaanbieders op Rijksoverheid.nl.
- Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat
