Particulieren - Kleinschalig wooncomplex realiseren
Bent u 55 jaar of ouder en heeft u weleens nagedacht met wie en waar u oud wilt worden? Bijvoorbeeld met vrienden of gelijkgestemden in een verbouwde boerderij of woonhofje, nabij familie en in uw vertrouwde omgeving? Of denkt u er weleens over na om iets op te zetten voor mensen die altijd zorg nodig hebben, zoals een kleinschalige innovatieve woonvorm waar ondersteuning en zorg verleend kan worden?
Over 10 jaar telt Nederland 800.000 (toekomstige) ouderen meer dan nu. Veel 55-plussers wonen in een woning waar ze met kinderen woonden, maar nu te groot is. Of in een woning die niet meer passend is, omdat ze minder goed ter been zijn. Een groot deel van hen zoekt op de termijn in hun eigen omgeving een nieuwe en beter passende woning. Het liefst waarbij ze omringd worden door anderen, zoals vrienden of kennissen. Op dit moment zijn er te weinig van dit soort woningen. Mogelijk blijft ook in de toekomst de keuze beperkt. Om die reden is het verstandig dat 55-plussers tijdig nadenken over de manier waarop ze later willen wonen én wat ze hier zelf in kunnen betekenen.
Naast 55-plussers is er vandaag de dag ook een groeiende groep mensen met een structurele zorgvraag die behoefte hebben aan levensloopbestendige of gemakkelijk aanpasbare woningen. Ook voor hen zijn er te weinig of niet goed passende woningen, en komen er dus steeds meer initiatiefnemers die voor deze groep mensen een (beter passende) woonvorm willen realiseren.
Zelf woningen realiseren
Overweeg om samen met vrienden of gelijkgestemden een kleinschalig wooncomplex te realiseren. Door zelf het initiatief te nemen, heeft u meer vrijheid om te kiezen hoe, waar en met wie u woont en wanneer u verhuist. Deze keuzes worden dan niet voor u gemaakt. Door zelf een woonvorm te realiseren bent u bovendien niet afhankelijk van het lokale aanbod. Zo houdt u meer regie over uw leven en kunt u blijvend genieten van de dingen die u plezier geven. Een kleinschalig wooncomplex maakt het mogelijk voor particulieren om omringd door vrienden of gelijkgestemden in één gebouw of in losse huizen te wonen, zonder privacy te verliezen. Vaak zijn de woningen levensloopbestendig. In en rond het gebouw kunnen er ruimtes en voorzieningen gerealiseerd worden om te delen. Bijvoorbeeld een gemeenschappelijke ruimte om elkaar te ontmoeten, een tuin of een fietsenhok.
- Op de website van Vereniging Eigen Huis is allerlei informatie te vinden over langer zelfstandig wonen, zoals een overzicht van de verschillende vormen van gemeenschappelijk wonen voor 55-plussers.
- De Landelijke Vereniging Gemeenschappelijk wonen van Ouderen (LVGO) biedt starters veel informatie over wat gemeenschappelijk wonen inhoudt en wat er allemaal bij komt kijken.
Ook geldt dit voor personen uit het netwerk (zoals familie) van mensen met een structurele zorgvraag: denk eens met mensen in uw omgeving na over het zelf realiseren van een kleinschalig wooncomplex. U hebt dan meer regie over hoe de woning en zorgvoorzieningen eruit zien en geregeld worden.
Waarmee moet u rekening houden?
Zelf een woonproject realiseren is helaas niet gemakkelijk. Houdt u er rekening mee dat het hele traject gemiddeld 6 tot 8 jaar duurt en dat u tegen obstakels aanloopt tijdens het proces. U neemt niet alleen beslissingen over de woonvorm, maar ook over het bouwproces zelf. Een groot doorzettingsvermogen en sterk geloof in uw plan zijn onmisbaar.
Voor zowel particulieren (55-plussers) die voor zichzelf of voor particulieren die voor mensen met een structurele zorgvraag een woonvorm willen realiseren is het verstandig een procesbegeleider in te schakelen. Deze helpt bij alle stappen, van het creëren van een groep bewoners tot aan het regelen van de bouw. In het praktijkverhaal van Ózzen Hôf leest u over hun ervaringen met de inzet van een procesbegeleider.
Stimuleringsregeling en stappenplan
Met de subsidie van de Stimuleringsregeling Wonen en Zorg (SWZ) kunt u de haalbaarheid van de plannen voor uw project laten onderzoeken, als u een locatie heeft. Deze stap is belangrijk omdat het de uitvoerbaarheid van het project op orde brengt. In onderstaand stappenplan vertellen we u meer over het proces dat bij het zelf realiseren van een wooncomplex komt kijken en hoe en wanneer u de subsidie aanvraagt.
Hoe gaat u van start?
Particulieren 55-plussers:
Wat betekent het om in een woongemeenschap te wonen? Welke vormen bestaan er? Waar moet u allemaal rekening mee houden? De website van de LVGO helpt u op weg.
Weet u nog niet of een gezamenlijke woonvorm wat voor u is? Vul de vragenlijst van de LVGO in en ontdek welke wensen en persoonlijke eigenschappen bijdragen aan een geschikte 'match'.
Voor (nieuwe) initiatiefnemers kan het erg prettig zijn om in gesprek te gaan met anderen die al verder zijn. Om inspiratie op te doen, advies te vragen of te leren van andermans fouten en successen. Verderop op deze pagina delen we de websites van een aantal initiatieven.
Wilt u een woonvorm voor mensen met een structurele zorgvraag realiseren? Op dit moment hebben wij helaas geen zicht op een (online) plek waar voorbeelden te vinden zijn.
Ziet u het idee zitten om een gemeenschappelijke woonvorm te realiseren? Nodig mensen uit waarmee u zou willen wonen en bespreek samen de wensen en ideeën. Wilt u een woonvorm voor mensen met een structurele zorgvraag realiseren, ga dan om tafel met uw samenwerkingspartners en bedenk waar de woonvorm aan moet voldoen.
Lijkt het u echt wat? Zet samen met uw nieuwe buren of samenwerkingspartners de gezamenlijke uitgangpunten op papier voor de te realiseren woonvorm. Tijdens de looptijd van het project bieden deze uitgangspunten duidelijkheid en houvast. Let op: tijdens het project kan er weleens wat veranderen. Dit vraagt enige flexibiliteit en dus is het belangrijk om hier vooraf rekening mee te houden.
Voor particulieren 55-plussers: op de website van LVGO vindt u praktische handreikingen om u op weg te helpen. Bijvoorbeeld: hoe krijgt u iedereen op één lijn en waaraan kunt u denken bij de oprichting?
Wanneer u een prettige groep nieuwe buren of samenwerkingspartners hebt verzameld, richt u een stichting of vereniging op. Voor deze rechtsvorm bent u tussen de € 400 en € 1.000 kwijt aan notariskosten.
Situatie 1
Bent u eigenaar van de locatie? Ga dan naar situatie 2.
Heeft u nog geen geschikte locatie? Wees creatief: zoek bijvoorbeeld naar leegstaande scholen, gebouwen of kerken. U kunt bij de gemeente navragen waar het gebouw in beheer is. Wellicht is het beschikbaar voor uw plan. Overleg daarover met de gemeenteambtenaar die zich bezighoudt met de 'woonzorgvisie' van de gemeente:
- Is het gebouw of de grond in beheer van de gemeente? En is het beschikbaar voor uw plan? Laat de gemeente dit in een officiële brief van burgemeester en wethouders vastleggen. Dit document heeft u later nodig voor het aanvragen van de subsidie.
- Is het gebouw of de grond niet in beheer van de gemeente? Vraag dan om een officiële brief van burgemeester en wethouders waarin bevestigd wordt dat zij zich samen met u gaan inspannen om deze locatie beschikbaar te stellen voor een 'woonzorgarrangement-functie'.
Situatie 2
Bent u eigenaar van de locatie? Wanneer u in aanmerking wilt komen voor een subsidie van RVO is het belangrijk het eigendomsbewijs mee te sturen.
Let op: om voor de subsidie van RVO in aanmerking te komen, mag deze officiële brief van de gemeente niet ouder zijn dan 1 jaar.
Tip: Is al deze materie nieuw voor u? Neem een procesbegeleider in de arm.
De haalbaarheid van het project echt grondig onderzoeken, met behulp van een gespecialiseerd bureau, doet u met financiële ondersteuning van de Stimuleringsregeling Wonen en Zorg (SWZ). Check de voorwaarden van de SWZ-subsidie.
Voor particulieren 55-plussers: om zelf de eerste stappen te zetten in het onderzoeken van de haalbaarheid van het project, kunt u de checklist van Platform 31 gebruiken.
Is het project haalbaar? Gefeliciteerd! U kunt aan de slag met het projectplan voor het ontwikkelen van een woonzorgarrangement en het voorbereiden van de bouw.
Loopt u tegen zaken aan of kunt u wat inspiratie gebruiken? Neem dan eens contact op met bestaande particuliere initiatieven. Dit zijn vaak enthousiaste groepen mensen die andere particulieren te woord staan bij vragen.
Voor particulieren 55-plussers: Op de website van LVGO vindt u een overzicht van initiatieven bekend bij deze organisatie.
Praktijkvoorbeelden
Het Vriendenerf
Het Vriendenerf is een woonproject waarbij het accent ligt op zelfstandig wonen in duurzame en geschakelde koophuizen op een ruim erf. De bewoners delen een aantal voorzieningen zoals een werkplaats, tuinschuur en hobbyruimte. Ook is er een grote gemeenschappelijke ruimte. Soms organiseert dit project rondleidingen: houdt hiervoor hun website in de gaten.
BuitenDelen Lettele
De bewoners van BuitenDelen Lettele wonen samen op een oud erf, omringd door natuur. Ze zetten de biodiversiteit op de eerste plek, en realiseren met elkaar graag een plek voor privacy maar ook ontmoeting. Ieder seizoen stellen ze het erf open voor belangstellenden die bijvoorbeeld in een proces van erfdelen zijn, willen komen kijken en of vragen hebben.
In gedachten zie ik me al zitten in m'n binnentuin met mijn medebewoners
op een mooie zomerse avond met een glaasje wijn,
waarbij we ook op elkaar letten.
Dus goed nabuurschap, zeggen ze in goed Brabants.
(Aldus Hans Moerkerk. Beeldtitel: Buitengewoon. Stimuleringsregeling Wonen en Zorg in de praktijk.)
LEVENDIGE MUZIEK
Ik ben een van de initiatiefnemers van CPO Buitengewoon.
Buitengewoon is een appartementengebouw met vijftien appartementen.
Ik ga er zelf ook wonen. Zo ben ik ook bij het initiatief eigenlijk begonnen.
De mensen die er gaan wonen,
zijn over het algemeen mensen waarvan de kinderen de deur uit zijn,
die een te groot huis hebben en die toch op zoek zijn naar een manier
om in contact te komen met anderen, samen leuke dingen te ondernemen.
Het bijzondere van ons bouwproject is dat wij gaan kijken:
hoe kun je zo circulair mogelijk je project inrichten?
Dat betekent: kun je kozijnen uit oudere woningen zodanig omvormen
dat we die weer kunnen inzetten?
Zo zijn we in gesprek met de leverancier van gebruikte materialen.
Die kan ons ook meenemen in dat traject, ons laten zien wat er allemaal mogelijk is.
(Peter Hertogs:)
Ik heb me een jaar geleden aangemeld voor het wonen hier op deze locatie.
De weg ernaartoe is best wel lastig,
want je hebt met gemeentes te maken, met de overheid.
Die best allemaal welwillend zijn, maar je hebt met regels te maken, met processen.
Ik heb wel wat tips: volhouden. Dat is natuurlijk één.
Op tijd aanvragen, de subsidies.
En zoek een procesbegeleider.
We werken samen met stichting KilimanjaroWonen.
Mijn ervaring met die procesbegeleider is
dat we gewezen worden op dingen die we anders moeten doen.
Je hebt de neiging om vanuit je eigen ervaring dingen op te pakken,
maar soms heb je die spiegel nodig die jou laat zien:
hé, maar als je dat zus of zo doet, dan werkt dat veel beter.
Die neemt ons ook mee in technieken die we kunnen toepassen
bij vergaderen bijvoorbeeld. Dat is superleerzaam.
(Hans en Peter wandelen samen door een veld dat vol staat met hoog onkruid.)
RUSTIGE MUZIEK
Bij het opstarten van dit hele proces
hebben we een subsidieaanvraag gedaan bij de Stimuleringsregeling Wonen en Zorg,
waarbij we de kosten voor ons hele haalbaarheidsonderzoek in dit plan
hebben kunnen financieren.
(Bovenaan een website staat: SWZ in de praktijk.)
Het geeft in ieder geval een stimulans aan de mensen om door te gaan met dit project.
Naast deze eerste subsidieregeling hebben we ook nog gebruikgemaakt
van de Stimuleringsregeling ontmoetingsruimten in ouderenhuisvesting.
Dan heb ik die aangevraagd op 14 april en die was 14 juni al binnen.
In het traject ben ik een paar keer geholpen door de RVO.
Dat sloot perfect aan bij de aanvraag.
Die ontmoetingsruimte zorgt ervoor dat we elkaar blijven opzoeken,
samen leuke dingen ondernemen, een beetje jeugdig in ons hoofd blijven.
Dat draagt gewoon bij aan je gezondheid.
(Het Nederlandse wapenschild met daarnaast: Rijksdienst voor Ondernemend Nederland. Het beeld wordt blauw met wit. Beeldtekst: Ook interesse in de subsidie van de SWZ en SOO, of op zoek naar meer informatie over de inzet van procesbegeleiders? www.rvo.nl/swz.)
DE RUSTIGE MUZIEK SPEELT VERDER EN EBT DAN WEG
SWZ steunt Buitengewoon
Bekijk de video over Buitengewoon, het initiatief van een groep enthousiaste particulieren (55-plussers).
Tips
Verdiep u naast de SWZ ook eens in andere subsidies, zoals de Stimuleringsregeling ontmoetingsruimten in ouderenhuisvesting (SOO) van Rijksdienst voor Ondernemend Nederland.
Sommige initiatiefnemers maken bij de start van hun plannen een website en/of social media-profielen aan. Zo houden zij partijen in omgeving van de woonlocatie makkelijk op de hoogte over de plannen en de vorderingen voor de te realiseren woonvorm.
- Ministerie van Volksgezondheid Welzijn en Sport
