IMVO-wetten en verplichte due-diligence-regels

Totdat er nieuwe IMVO-wetgeving is, zijn de (vrijwillige) OESO-richtlijnen voor Multilaterale Ondernemingen het belangrijkste IMVO-kader. Dit zijn MVO-normen voor ondernemers die internationaal zakendoen. De Nederlandse overheid hecht grote waarde aan deze richtlijnen, en betrekt deze ook bij de ontwikkeling van wetten en regels. Internationale projecten van ondernemingen die subsidie van de Rijksoverheid krijgen, moeten al voldoen aan de OESO-richtlijnen.

1. Ontwikkelingen IMVO-wetgeving

EU Corporate Sustainability Due Diligence Directive (CSDDD)

Op 23 februari 2022 publiceerde de Europese Commissie een voorstel voor een EU-richtlijn voor verantwoord en duurzaam ondernemen (CSDDD).  Het voorstel verplicht het toepassen van gepaste zorgvuldigheid (due diligence) voor grote bedrijven die actief zijn op de Europese markt. Gepaste zorgvuldigheid is een proces waarbij bedrijven risico's voor mens en milieu in hun ketens in kaart brengen, deze risico's voorkomen, aanpakken of stoppen en hierover communiceren. Ook moeten bedrijven zorgen voor en/of meewerken aan herstelmaatregelen als dat nodig is.

De voorgestelde richtlijn geldt niet direct voor mkb-ondernemingen. Wel kunnen hun zakelijke partners, die wel onder de conceptrichtlijn vallen, hen vragen IMVO-eisen toe te passen. Dit geldt zowel voor bedrijven die rechtstreeks onder de richtlijn zullen vallen, als voor de toeleveranciers van deze bedrijven. Het is nog onbekend wanneer de wet ingaat.

Op dit moment bepaalt het Europees Parlement zijn mening over de voorgestelde richtlijn. De verwachting is dat deze bekend wordt in mei 2023. Hierna overlegt het Europees Parlement met de Europese Commissie en de EU-lidstaten om tot een definitieve richtlijn te komen.

Nationale IMVO-wetgeving

Zoals is afgesproken in het regeerakkoord voert het kabinet nationale IMVO-wetgeving in. De voorbereidingen door het kabinet zijn tijdelijk stilgezet in november 2022, toen Tweede Kamerleden een initiatiefvoorstel (tweedekamer.nl) indienden. Een initiatiefvoorstel is een wetsvoorstel dat Tweede Kamerleden uit eigen beweging indienen. Het kabinet en de Tweede Kamer werken op dit moment aan de invulling hiervan.

2. Overige wetten en regels voor IMVO

2.1 Actieve of goedgekeurde wetten en regels op het gebied van IMVO:

EU Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) – 2022

De EU Directive CSRD (Engelstalig, pdf) is gericht op transparantie over de duurzaamheidsrisico's die ondernemingen lopen, en over de impact van ondernemingen op hun omgeving. De CSRD is de opvolger van de NFRD (Non-Financial Reporting Directive) en draagt volgens de Europese Commissie bij aan een succesvolle invoering van het EU-Actieplan Duurzame Financiering, de Europese Green Deal en de Duurzame Ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties (SDG's).

De CSRD is bedoeld voor grote bedrijven met meer dan 250 medewerkers, en alle beursgenoteerde ondernemingen (behalve micro-ondernemingen). De CSRD gaat per januari 2024 gelden voor een eerste groep (beursgenoteerde) bedrijven die al onder de NFRD vallen. Veel organisaties lopen hier toch alvast op vooruit en beginnen te rapporteren op milieu en sociaal gebied, zowel van de eigen activiteiten als in de waardeketen.

EU Sustainable Finance Disclosure Regulation (SFDR) – 2018

De SFDR (Engelstalig) heeft als doel informatie over duurzaamheid te verbeteren. Financiële organisaties moeten hun klanten duidelijk maken hoe duurzaam de effecten zijn van hun beleggingsbeleid en -beslissingen. Denk hierbij aan vermogensbeheerders, verzekeringsmaatschappijen en pensioenfondsen. De SFDR bouwt verder op de duurzame ontwikkelingsdoelen (SDG's) van de VN voor het verminderen van de risico's en effecten van klimaatverandering. De OESO verwacht dat de SFDR gaat leiden tot een betere transparantie, waardoor het ook een positief effect heeft op IMVO.

EU Europese Verordening Conflictmineralen – 2017

De Europese Verordening Conflictmaterialen zorgt ervoor dat EU-bedrijven op een verantwoorde manier metalen en mineralen inkopen. Het gaat hierbij om tin, tantaal, wolfraam en goud. Ook moeten bedrijven erop toezien dat hun toeleveranciers niet bijdragen aan de financiering van gewapende conflicten. Deze nieuwe regels zijn ingegaan op 1 januari 2021.

2.2 Voorgestelde wetten en regels op het gebied van IMVO die nog niet zijn goedgekeurd:

Dwangarbeidverordening – 2022

In september 2022 presenteerde de Europese Commissie een voorstel voor een verordening die het verbiedt om producten die zijn gemaakt met dwangarbeid op de markt te brengen, of te exporteren. Gepaste zorgvuldigheid (due diligence) is onderdeel van het voorstel. Na besprekingen over het voorstel tussen de Commissie, de lidstaten en het Europees Parlement wordt de wet in principe aangenomen en ingevoerd.

EU-verordening voor ontbossingvrije producten – 2022

De komende EU-verordening voor ontbossingsvrije producten verplicht marktdeelnemers en handelaren om alleen legaal geproduceerde en ontbossingsvrije producten op de Europese markt te brengen. Het doen van gepaste zorgvuldigheid (due diligence) is hier onderdeel van. Het doel van dit voorstel is om:

• ontbossing en bosdegradatie, veroorzaakt door EU-consumptie en -productie, te minimaliseren; en
• de vraag op de Europese markt naar goederen en producten, die legaal en ontbossingsvrij zijn geproduceerd, te vergroten.

Bosdegradatie is het op kleine schaal productief maken van bossen, bijvoorbeeld voor wegaanleg of door kap van de ondergroei (plantengroei onder de boomlaag).

EU Richtlijn voor batterijen 2006 – voorstel herziening 2020

De richtlijn Beperking van gevaarlijke stoffen in batterijen/accu's wordt door de Europese Unie bijgewerkt in de vorm van een verordening. Deze verordening bevat precieze eisen over de (waardeketen van) batterijen. Het heeft gevolgen voor fabrikanten van elektrische en elektronische apparatuur met batterijen en accu's die cadmium en kwik bevatten. De verordening legt strenge beperkingen op aan het gebruik van deze materialen en stelt het symbool van een doorgekruiste vuilnisbak op de batterij of verpakking verplicht. Ook moeten fabrikanten verplicht deelnemen aan inzamelingsprogramma's voor producten die ze in de EU verkopen.