Octrooirecht
Technische vernieuwingen (uitvindingen) aan producten of processen kunt u beschermen met een octrooi.
Een octrooi is een exclusief recht: u kunt een ander verbieden uw uitvinding commercieel toe te passen voor maximaal 20 jaar.
Octrooieren is publiceren
Een octrooi geeft u het alleenrecht over uw uitvinding. Als 'tegenprestatie' wordt een octrooiaanvraag, waarin de aanvrager de werking van zijn uitvinding uitlegt, altijd gepubliceerd. Dat geeft anderen de gelegenheid gebruik te maken van nieuwe kennis. Dat bevordert de innovatie. Anderen mogen uw octrooirecht niet schenden; de publicatie verandert dat niet.
Lees meer over de publicatie van octrooiaanvragen en octrooien in octrooidatabases.
MAURICE MOOIJMAN: Je hebt een uitvinding gedaan
en je wil graag weten hoe je deze innovatie kunt beschermen
en je overweegt een octrooi.
(Beeldtitel: Waarom zou je een octrooi aanvragen?)
Maar waarom zou je eigenlijk een octrooi aanvragen?
Met een octrooi kun je een technische uitvinding of product beschermen.
Een bedrijfsstrategie of concept zoals het thuisbezorgen van pizza's
is geen technische uitvinding en kan daarom niet geoctrooieerd worden.
Neem daarbij de volgende situatie:
Je hebt een nieuw technisch product ontwikkeld,
de productie is gestart en je wil het snel gaan verkopen.
Het is dan vervelend als je door concurrenten
op prijs uit de markt gedrukt wordt.
Alleen omdat zij het product makkelijk kunnen namaken,
terwijl jij juist alle ontwikkelingen en investeringen hebt gedaan.
Met een octrooi kun je anderen verbieden jouw uitvinding commercieel te gebruiken.
Maar stel, je bent het product nog aan het ontwikkelen.
Moet je je dan al bezighouden met octrooien?
Ja, ook als je aan het ontwikkelen bent,
is het verstandig om je met octrooien bezig te houden.
Je kunt bijvoorbeeld met je octrooi zonder risico
in gesprek gaan met mogelijke samenwerkingspartners.
Bovendien, ook potentiële investeerders zien graag
dat technische innovaties of uitvindingen via octrooien beschermd zijn.
Deze investeren normaal gesproken flinke bedragen in ontwikkeling,
investeringen die uiteindelijk terugverdiend moeten worden.
(Aldus Maurice Mooijman. Het Nederlandse wapenschild met daarnaast: Rijksdienst voor Ondernemend Nederland. Het beeld wordt blauw met wit. Beeldtekst: Octrooicentrum Nederland. Laat innovatie tot haar recht komen. Een productie van RVO. Copyright 2021.)
Voorwaarden
Om een geldig octrooi te krijgen, moet de uitvinding een technisch karakter hebben en voldoen aan 3 inhoudelijke voorwaarden: nieuwheid, inventiviteit en industriële toepasbaarheid. Voldoet het octrooi niet aan deze voorwaarden, dan kan iemand die er inbreuk op maakt terecht aanvoeren dat het octrooi niet geldig is.
Technisch karakter
Door de eis dat de uitvinding een technisch karakter moet hebben, kunt u géén octrooi krijgen op bijvoorbeeld een natuurwetenschappelijke theorie, een rekenmethode of alleen een mooie vormgeving. Met een octrooi kan alleen techniek worden beschermd.
Nieuwheid
Uw uitvinding mag nog niet bekend zijn, in praktijk of theorie. Zoek vooraf wat er al over bekend is, onder meer in de databank Espacenet.
Om te kunnen voldoen aan de eis van nieuwheid, is het van groot belang dat u uw uitvinding geheimhoudt tot de dag waarop uw octrooiaanvraag is ingediend. U mag de uitvinding vooraf niet openbaar maken door bijvoorbeeld een bedrijfsbrochure, een presentatie op een commerciële beurs of een artikel in een krant of tijdschrift. Is het nodig met anderen over uw uitvinding te spreken, gebruik dan een geheimhoudingsovereenkomst.
- Op de pagina Zoeken in octrooien leest u hoe u in Espacenet kunt zoeken.
- Lees meer over nieuwheid van uw octrooi.
Inventiviteit
De uitvinding moet een ongebruikelijk, origineel idee zijn dat niet door vakmensen/deskundigen op uw vakgebied makkelijk te bedenken is. Het mag voor de vakman niet voor de hand liggen.
Industriële toepasbaarheid
In de meeste gevallen blijkt de toepassing van een uitvinding direct uit het product of de werkwijze zelf. In gevallen waar de industriële toepassing niet duidelijk is, moet het octrooi een praktische toepassing van de uitvinding beschrijven.
Bekijk ook de uitlegvideo's
MAURICE MOOIJMAN: Je hebt een technische uitvinding gedaan
en overweegt een octrooi, maar vraagt je af:
waar moet mijn uitvinding dan eigenlijk aan voldoen?
(Beeldtitel: Waar moet mijn uitvinding aan voldoen?)
Om voor een octrooi in aanmerking te komen,
moet je uitvinding op het moment van aanvragen aan een aantal vereisten voldoen.
Ten eerste: je uitvinding mag op het moment van aanvragen nog niet openbaar bekend zijn.
Maar wat betekent dat, een uitvinding mag nog niet openbaar bekend zijn?
Het octrooisysteem is bedoeld om ontwikkeling te stimuleren.
Je wil immers niet dat het wiel telkens opnieuw uitgevonden wordt.
Aan de andere kant willen we wel graag dat het wiel wordt verbeterd.
Het wiel is al algemeen bekend
en komt daardoor niet meer in aanmerking voor een octrooi.
Deze is zoals we zeggen onderdeel van de stand van de techniek.
Mogelijke onbekende verbeteringen aan het wiel
komen dan weer wel in aanmerking voor een octrooi.
Dus als een techniek al openbaar bekend is, hoe oud of hoe nieuw dan ook,
is deze niet meer te octrooieren.
In octrooitermen wordt dit nieuwheid genoemd.
Verder mag een technische innovatie of uitvinding dus niet voor de hand liggen.
Maar wat betekent dit nu precies?
Voor de hand liggen, betekent dat de verbetering zo moet zijn
dat de vakman er niet automatisch aan denkt.
Dit is het beste uit te leggen aan de hand van een voorbeeld.
Ruim honderd jaar geleden werd de luchtband uitgevonden.
Voor die tijd waren alle banden van massief rubber.
Het idee om lucht in een band te pompen, was dus niet alleen nieuw,
maar lag destijds ook niet voor de vakman voor de hand.
Stel, je hebt nu dat felbegeerde octrooi
en je wil je concurrentie niet wijzer maken dan ze al zijn.
Is het mogelijk om een octrooi geheim te houden?
Dit kan helaas niet.
Alle octrooien worden na 18 maanden gepubliceerd
in de openbare octrooidatabanken.
Niet alleen de verleende octrooien, maar ook octrooien die gestrand zijn
of teruggetrokken tijdens de aanvraagprocedure.
Dit heeft als doel de algemene ontwikkeling van innovatie te bevorderen.
Geheimhouding is dus geen optie,
maar is het dan mogelijk om de uitvinding in vage termen te beschrijven?
Nee, je uitvinding moet voldoende zijn uitgelegd
om überhaupt voor een octrooiverlening in aanmerking te kunnen komen.
Een verleend octrooi moet immers voor de vakman nawerkbaar zijn.
In het octrooi van de luchtband is dan ook niet alleen het concept beschreven,
maar ook de technische uitvoering ervan.
(Aldus Maurice Mooijman. Het Nederlandse wapenschild met daarnaast: Rijksdienst voor Ondernemend Nederland. Het beeld wordt blauw met wit. Beeldtekst: Octrooicentrum Nederland. Laat innovatie tot haar recht komen. Een productie van RVO. Copyright 2021.)
MAURICE MOOIJMAN: Als een techniek al openbaar bekend is,
hoe oud of hoe nieuw dan ook, is deze niet meer te octrooieren.
In octrooitermen wordt dit nieuwheid genoemd.
Maar wat betekent nieuwheid nu praktisch?
(Beeldtitel: Wat betekent nieuwheid?)
Het betekent dat voor de datum van aanvraag
de uitvinding nergens ter wereld openbaar gemaakt is.
Door niemand, ook niet door jezelf.
Bij openbaarmaking kun je niet alleen denken aan een octrooi,
maar bijvoorbeeld ook aan een wetenschappelijke publicatie of presentatie.
Pas ook op met het laten zien van je techniek op een beurs,
in foldermateriaal of in vakliteratuur.
En let op, zelfs het bespreken van je uitvinding met je buurman
kan een risico zijn.
(Aldus Maurice Mooijman. Het Nederlandse wapenschild met daarnaast: Rijksdienst voor Ondernemend Nederland. Het beeld wordt blauw met wit. Beeldtekst: Octrooicentrum Nederland. Laat innovatie tot haar recht komen. Een productie van RVO. Copyright 2021.)
Per land
Een octrooi geldt altijd voor 1 land. Wilt u uw uitvinding in meerdere landen beschermen? Dan heeft u voor ieder land een apart octrooi nodig. En in ieder land moet u ieder jaar taksen betalen om het octrooi in stand te houden. Dat kan duur worden. U moet daarom per land bedenken of het de moeite waard is (of kan worden: denk vooruit!) om octrooi aan te vragen.
Lees meer over landenkeuze.
Bekijk ook de uitlegvideo 'Voor welke landen vraag ik octrooi aan?'
MARCO VAN BEURS: Je hebt flink geïnvesteerd in een technische innovatie
en je wil mogelijk octrooi aanvragen.
Hoe bepaal je nu in welke landen je octrooi gaat aanvragen?
(Beeldtitel: Voor welke landen vraag ik octrooi aan?)
Dat is zowel een financiële als een strategische vraag.
Ten eerste de financiële overwegingen.
Een octrooi kost in ieder land geld.
Dat geld wil je weer terugverdienen met verkopen in zo'n land.
Een andere mogelijkheid in plaats van het zelf te verkopen, is een licentie verlenen.
Een strategische overweging is
om alleen in landen waar je concurrenten een productie hebben, octrooi aan te vragen.
Als voorbeeld de auto-industrie.
Auto's worden in heel Europa verkocht,
maar in een aantal belangrijke landen geproduceerd.
Deze belangrijke landen zijn bijvoorbeeld Duitsland, Engeland, Frankrijk, Italië.
Het is dan voldoende om alleen in deze landen octrooi aan te vragen.
In plaats van de landen te kiezen, zijn er ook andere routes mogelijk.
Er is een Europese route, waarbij je de Europese procedure volgt,
of een wereldwijde route via de PCT-procedure.
Waarom zou je nou die EP-procedure kiezen?
Als je in meerdere landen in Europa octrooi wil hebben,
dan kan de Europese centrale procedure voordeliger zijn.
Het omslagpunt in kosten ligt bij vier tot zes landen.
Bij deze centrale procedure heb je één procedure tot verlening
in plaats van de verschillende procedures in de landen.
Dat scheelt zowel in kosten voor de procedure
als in de hoeveelheid werk die je eraan hebt.
Aan de andere kant kan je ook de PCT-procedure kiezen.
Maar wat zijn hier dan de voordelen van?
De PCT-procedure is net als de EP-procedure een centrale aanvraag.
Dat scheelt je zowel in kosten als in tijd.
Een ander voordeel van de PCT-procedure is
dat je de keuze van de landen tot het einde van de procedure kan uitstellen.
Dat is handig als je de markt nog niet zo goed kent.
(Aldus Marco van Beurs. Het Nederlandse wapenschild met daarnaast: Rijksdienst voor Ondernemend Nederland. Het beeld wordt blauw met wit. Beeldtekst: Octrooicentrum Nederland. Laat innovatie tot haar recht komen. Een productie van RVO. Copyright 2021.)
Aanvraagduur en geldigheidsduur
Het duurt in Nederland na indiening van de aanvraag in de regel 18 maanden tot het octrooi (automatisch) wordt verleend. Het octrooi is geldig vanaf de verleningsdatum. Uw octrooi blijft gelden tot maximaal 20 jaar na de indieningsdatum. Jaarlijks moet u een taks betalen aan Octrooicentrum Nederland om het octrooi in stand te houden. U kunt er ook voor kiezen om uw octrooi eerder te stoppen door deze taks niet meer te betalen. Maar daarna is uw uitvinding vrij te gebruiken door iedereen.
Heeft u een uitvinding die snel wordt ingehaald door nieuwere technieken? Dan kan de aanvraagprocedure voor een octrooi te lang duren. Misschien is een andere manier om uw uitvinding te beschermen dan beter geschikt, zoals geheimhouding als dat mogelijk is. Of u blijft uw concurrenten zo ver voor, dat bescherming niet nodig is.
Heeft u een octrooi op een geneesmiddel of gewasbeschermingsmiddel? Dan kunt u een Aanvullend Beschermingscertificaat (ABC) aanvragen. Daarmee is uw uitvinding maximaal 5 jaar langer beschermd. Hier komt nog een half jaar bij voor geneesmiddelen, die specifiek voor kinderen getest zijn.
Lees meer over:
Kosten
Het aanvragen en handhaven van uw octrooi kost geld.
Lees meer over de kosten voor een octrooiaanvraag en het handhaven van een octrooi.
Bekijk ook de uitlegvideo Wat kost een octrooi?
KAREN KRAAN-SAM: Je hebt een technische uitvinding gedaan
en overweegt een octrooi, maar wat kost een octrooi?
(Beeldtitel: Wat kost een octrooi?)
In theorie is het mogelijk om een octrooi aan te vragen vanaf 220 euro.
Dan betaal je alleen de kosten aan Octrooicentrum Nederland
voor een octrooiaanvraag met een nationaal type onderzoek.
Maar in de praktijk lukt dit verreweg de meeste aanvragers niet,
omdat het schrijven van een sterk octrooi behoorlijk complex is.
Dit is eigenlijk niet te doen zonder specifieke opleiding.
Daarom stappen de meeste octrooiaanvragers
naar een octrooigemachtigde. Deze heeft een technische achtergrond,
gecombineerd met de specialistische octrooiopleiding.
Wil je een octrooi aanvragen voor Nederland,
dan kun je rond de 6.000 euro uitkomen,
maar dat is sterk afhankelijk van onder andere je octrooigemachtigde
en de complexiteit van je uitvinding.
Om het octrooi vervolgens in stand te houden,
zijn er jaarlijkse taksen die oplopen in de tijd.
De hoogte gaat van 40 euro voor het vierde jaar
naar 1.400 euro voor het twintigste jaar.
Je betaalt het een jaar vooruit.
Maar de grootste kostenpost is vaak de uitbreiding naar het buitenland.
Bij een octrooiaanvraag is er sprake van een prioriteitsjaar.
Dat is het eerste jaar volgend op de eerste octrooiaanvraag op je uitvinding.
Binnen dat jaar kun je uitbreiden naar het buitenland, daarna niet meer.
Uitbreiding brengt veel kosten met zich mee als je veel landen kiest.
Om het moment van de landenkeuze en de bijkomende kosten uit te stellen,
maken veel ondernemers gebruik van internationale octrooiprocedures.
Er is bijvoorbeeld een Europese procedure,
maar ook een wereldwijde PCT-procedure.
Daar zijn veel landen wereldwijd op aangesloten, maar lang niet allemaal.
Met de PCT-procedure kun je het moment van je landenkeuze uitstellen
tot dertig maanden na de eerste indieningsdatum.
Een grove kostenschatting voor de eerste 2,5 jaar wordt dan zo'n 15.000 euro.
Daarna moeten de landen individueel gekozen worden.
Je kunt ook vanuit de PCT-procedure de Europese procedure instappen.
Maar ook als de Europese procedure afloopt, moet je landen kiezen.
Bij afloop van de internationale procedures
kunnen octrooikosten daarom behoorlijk oplopen, afhankelijk van je landenkeuze.
En per land worden ook instandhoudingstaksen betaald.
In landen waar je octrooi niet van kracht is,
mogen anderen je uitvinding gebruiken zonder toestemming.
Tot slot zijn er eventueel gerechtskosten.
Dit kan als een ander jouw octrooi nietig wil laten verklaren
of omdat jij vindt dat een ander inbreuk maakt.
Vaak speelt het tegelijk, want als jij beweert dat een ander inbreuk maakt,
wil hij mogelijk je octrooi aanvechten.
Om een idee te krijgen van de kosten,
staat er op de website van Octrooicentrum Nederland een calculator.
(Beeldtekst: www.rvo.nl/iekostencalculator.)
De kosten van de octrooigemachtigde en gerechtskosten zijn lastig in te schatten,
maar het is handig voor een schatting van vastgestelde kosten, zoals taksen.
(Aldus Karen Kraan-Sam. Het Nederlandse wapenschild met daarnaast: Rijksdienst voor Ondernemend Nederland. Het beeld wordt blauw met wit. Beeldtekst: Octrooicentrum Nederland. Laat innovatie tot haar recht komen. Een productie van RVO. Copyright 2021.)
Veelgestelde vragen
We hebben een aantal veelgestelde vragen over auteursrecht, octrooien en bedrijfsgeheim bij elkaar gezet.
Bekijk de uitlegvideo's waarin onze octrooiadviseurs antwoord geven op veelgestelde vragen.
Your Europe
Vragen over Octrooien?
Bel 088 042 40 02
- Ministerie van Economische Zaken
