Wat is funderingsproblematiek?

Vroeger spraken mensen bij funderingsschade vaak over paalrot of palenpest. Dit veranderde na de ontdekking dat rot niet de enige oorzaak is van het verzakken van woningen met houten funderingspalen en dat ook ondiep gefundeerde woningen zonder palen, zogenaamd op staal, problemen met de fundering kunnen krijgen.

Welke noemer het ook toebedeeld krijgt, er is één gemene deler en dat is dat de woning ongelijkmatig (ver)zakt of niet langer voldoende gedragen wordt door de fundering. Dit uit zich bijvoorbeeld in scheve vloeren, scheuren in de muren en plafonds, of grondwater dat tot aan de vloerplanken staat.

Verschillende soorten funderingen

De funderingstypes die het hier betreft zijn grofweg in 2 typen op te delen: funderingen op (houten) palen en funderingen op staal.

Fundering op houten palen

Er zijn 2 varianten op de houten paalfundering: de Amsterdamse en de Rotterdamse variant. Deze benaming wil niet zeggen dat dit type fundering enkel in deze steden voorkomt. In Rotterdam staan ook woningen met een Amsterdams funderingstype en in bijvoorbeeld Gouda kan een Rotterdamse paalfundering voorkomen.

Bij de Amsterdamse fundering zit op de houten palen een horizontaal houten balk (ook wel kesp genoemd) met daarboven het langshout. Bij een Rotterdamse paalfundering is er alleen het langshout. Daarboven komt dan een betonbalk waarop de dragende muur staat of gelijk de dragende muur. Houten paalfunderingen werden vooral gebruikt in de bouwperiode tot 1970.

Fundering op staal

Bij een fundering op staal zit onder de dragende muur een verbrede gemetselde voet of betonvoet die direct de er onderliggende bodem draagt. De term ‘op staal’ is misleidend, aangezien (op eventueel wapeningsstaal na) geen staal gebruikt wordt.

Signalen dat een woning verzakt

De fundering van een woning, zou de stabiele basis moeten zijn waarop de woning rust. Problemen met de fundering tasten deze stabiliteit en draagkracht aan en zorgen voor het ongelijkmatig wegzakken van de woning. Onderstaande signalen kunnen duiden op funderingsschade.

Scheurvorming

Deze scheuren kunnen zich voordoen in gevel, binnenmuren, vloeren en plafonds. Scheurvorming kan ook optreden ten gevolge van andere oorzaken dan funderingsproblemen. Om een inschatting te maken van de mogelijk oorzaak, kunt u gebruik maken van de scheurenwijzer van Vereniging Eigen Huis.

Klemmende ramen deuren

Het verzakken van een woning  gebeurt meestal niet mooi gelijkmatig. Er komen hierdoor verscchillende krachten op de woning te staan waar deze niet tegen bestand is (van opzij in plaats van boven). Deur – en raamkozijnen kunnen hierdoor vervormen. Dit worden overdreven gezegd trapeziums in plaats van rechthoeken of vierkanten. Omdat de vorm van de deur of het raam zelf gelijk blijft, gaat het raam of de deur klemmen.

Scheefstand

Een ander signaal van het (scheef) wegzakken van de woning zijn scheve vloeren en muren.

Hoog water onder de vloer

Wanneer het water in het kruipruim bijna tot aan de vloerplanken staat, kan dit een teken zijn van een hoge grondwaterstand (bijvoorbeeld door een grote regenbui). Het kan echter ook zijn dat het water niet hoger staat, maar de woning lager is gaan staan.

Groot hoogteverschil met de buren

Huizen met een fundering op staal zakken mee met de bodem wanneer de bovenste grondlagen inklinken. Huizen op palen rusten op diepere grondlagen, deze zakken dus niet mee. Het ontstaan van grote hoogteverschillen tussen woningen op staal (bijvoorbeeld bovenkant voordeur) kan een signaal zijn dat de woningen aan het verzakken zijn. Als deze woningen verbonden zijn, kan dit leiden tot schades. Daarnaast vergen deze woningen naast elkaar een verschillend grondwaterpeil.

Oorzaken van funderingsproblematiek

Funderingsproblematiek kan een aantal oorzaken hebben. Een aantal daarvan kunnen invloed hebben op alle type funderingen. Maar er bestaan ook factoren die alleen invloed hebben op enkel funderingen op staal of enkel funderingen op houten palen. Zelfs de houtsoort van de funderingspalen speelt hierin een rol. Oorzaken zijn bijvoorbeeld dat de:

• houten palen door schimmels worden aangetast door droogstand;
• houten palen door bacteriën worden aangetast, ook onder water;
• beschadiging optreedt door planten en boomwortels;
• funderingspalen naar beneden worden getrokken, negatieve kleef;
• fundering niet meer berekend is op het huidig gewicht;
• woningen verkeerd zijn gefundeerd bij de bouw of
• woning van de funderingspalen omhoog wordt gedrukt.

Veelal is er een combinatie van factoren debet aan de schade. Welke dat zijn, moet blijken uit funderingsonderzoek. Op de volgende pagina's lichten wij de oorzaken toe.

De aanpak van funderingsproblematiek

Er kan een vermoeden ontstaan dat er wat mis is met de fundering van een huis. Zaken als scheurvorming, verzakkingen, de situatie bij buren, deuren en ramen die gaan klemmen. Of u woont in een door de gemeente aangemerkt risicogebied.

Voor gemeenten geldt dat in sommige gevallen de opgave zo groot is, dat de gemeente besluit om een actieve rol te spelen, bijvoorbeeld in onderzoek. Of de situatie is al zo ernstig geworden, dat de gemeente uit veiligheidsoverwegingen handelend moet optreden.

Wij werkten eerder met KCAF mee aan een aantal brochures die de verschillende stappen, rollen en verantwoordelijkheden bij de aanpak van funderingsproblematiek uitleggen en toelichten. Bekijk de KCAF-publicaties.

Meer weten?

Verklarende woordenlijst funderingsproblematiek