Hoe staat het met de opwek van zonne-energie in Nederland?
In de Monitor Zon-pv verzamelen we meetgegevens om ontwikkelingen rond zonne-energie goed te kunnen volgen. Wij stellen deze monitor elk jaar op. Dat doen we samen met stakeholders, zoals lokale overheden en brancheorganisaties. Ook werken we samen met experts vanuit de markt. Bekijk de monitor van 2025.
Monitor 2025
De jaarlijkse groei aan zonne-energie in Nederland neemt langzaam af:
- In 2024 groeide het opwekvermogen voor zonne-energie met 4,3 gigawattpiek (GWp).
- In de topjaren 2022 en 2023 was die groei nog 4,7 GWp en 4,8 GWp.
Vooral bij kleine zonne-energieprojecten, zoals zonnepanelen op daken van woningen, zien we veel minder groei. Hier groeide het totale opwekvermogen met 1,6 GWp. In 2023 was dit 2,5 GWp.
Ook valt op dat steeds meer projecten die SDE++-subsidie krijgen voor het opwekken van zonne-energie, niet doorgaan. Dit noemen we vrijval. Het gaat hierbij vooral om grote projecten, zoals zonnepanelen op bedrijfsdaken en zonneparken.
Netcongestie en beëindiging van de salderingsregeling
Door dalende energieprijzen en de beëindiging van de salderingsregeling vanaf 1 januari 2027 levert zonne-energie minder op. Daarnaast is het steeds moeilijker om nieuwe systemen voor zonne-energie op het elektriciteitsnet aan te sluiten. Dit komt door netcongestie, een vol elektriciteitsnet. Plannen voor opwek van zonne-energie lopen hierdoor vertraging op of moeten veranderen.
Kansen voor de toekomst
Bij steeds meer zonne-energiesystemen is het mogelijk om de systemen op afstand af te schakelen. Het systeem staat dan tijdelijk uit. Dit zorgt voor minder verlies van inkomsten op het moment dat de prijs voor energie negatief is. Daarnaast hebben zonne-energiesystemen steeds vaker een batterij, om de opgewekte elektriciteit op te slaan.
Zon-PV in Nederland
Status en verwachte ontwikkelingen op 31 december 2024
In opdracht van het ministerie van Klimaat en Groene Groei heeft Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) een Monitor zon-PV opgesteld, waarin de ontwikkelingen van de Nederlandse zon-PV markt en de bijdrage van zon-PV aan de klimaatdoelen is weergegeven. Het volledige rapport is beschikbaar via de website van RVO.
1 Groei van opgesteld zon-PV vermogen zet naar verwachting door
Cumulatief vermogen (GWp) - Kleinschalig (<15 kW) - Grootschalig (>15 kW)
2019 - 3,5 - 3,8
2020 - 4,7 - 6,4
2021 - 6,1 - 8,8
2022 - 8,4 - 11,2
2023 - 10,8 - 13,5
2024* - 12,4 - 16,2
Cumulatief vermogen (GWp) - Prognose kleinschalig (<15 kWp - Prognose grootschalig (>15kWp)
2025 – 13,6 – 17,7
2026 – 14,8 – 19,1
2027 – 15,9 – 20,5
Zowel grootschalige als kleinschalige projecten spelen een belangrijke rol in de groei van geïnstalleerd zon-PV vermogen. In 2024 is de groei enigszins afgenomen ten opzichte van vorige jaren naar 4,3 GWp*. Voor de komende drie jaar verwachten we dat de jaarlijkse groei nog wat verder zal afnemen naar zo’n 2,6 GWp per jaar. Redenen voor de ingezette en verwachte vertraging van de groei zijn onder andere een minder aantrekkelijke businesscase en netcongestie.
*= het nieuw geïnstalleerde vermogen in 2024 is nog een voorlopig CBS-cijfer. Het CBS verwacht dat een bijstelling van dit cijfer aan het eind van 2025 zal plaatsvinden.
Bron: CBS en RVO
2. Totaal Zon-PV vermogen per provincie
22.613 MWp geïnstalleerd op daken
6.007 MWp geïnstalleerd op veld
28.620 MWp totaal geïnstalleerd
Provincie - Geïnstalleerd in (in MW) - op dak geïnstalleerd (in procenten) - op veld geïnstalleerd (in procenten)
Groningen – 1887 - 48% - 52%
Fryslân – 1438 - 76% - 24%
Drenthe – 1867 - 47% - 53%
Overijssel – 2312 - 81% - 19%
Flevoland – 1296 - 63% - 37%
Gelderland – 3870 - 78% - 22%
Utrecht – 1563 - 88% - 12%
Noord-Holland – 2649 - 92% - 8%
Zuid-Holland – 3408 - 93% - 7%
Zeeland – 1125 - 63% - 37%
Noord-Brabant – 4784 - 89% - 11%
Limburg – 2179 - 91% - 9%
Bron: CBS
3. Toegevoegd zon-PV vermogen in 2024
In 2024 is het zon-PV vermogen gegroeid met 4,3 GWp. Er is 1,6 GWp kleinschalig zon-PV vermogen geïnstalleerd. Vergeleken met de topjaren 2022 (2,3 GWp) en 2023 (2,5 GWp) was er fors minder groei te zien. Voor grootschalig zon-PV, gerealiseerd met SDE is het opgesteld vermogen 1,3 GWp. Vergeleken met 2022 (2,1 GWp) en 2023(1,8 GWp) is dit een gestage afname van de groei. Het opgesteld vermogen voor grootschalig zonder SDE, met andere subsidies of subsidievrij, is 1,5 GWp. Dit is een duidelijke stijging van de groei ten opzichte van 2023 (0,5 GWp).
2024 opgesteld 4,3 GWp
1,6 GWp kleinschalig zon-PV
1,5 GWp grootschalig – zonder SDE
1,3 GWp grootschalig – SDE
Bron: CBS en RVO
4. Toename aantal uren met negatieve prijzen
Vanaf 2019 is er een trend zichtbaar van een toenemend aantal negatieve prijsuren op de elektriciteitsmarkt. Deze momenten vinden met name overdag plaats gedurende de zomermaanden, wanneer een overproductie van zonne-energie plaatsvindt. Tijdens deze uren worden zonneparken deels of volledig afgeschakeld om netcongestie te verminderen en het elektriciteitsnet in balans te brengen. De negatieve prijsuren hebben invloed op de businesscase van zowel de huidige zon-PV projecten als nieuwe zon-PV projecten.
Jaar - aantal uur negatieve prijzen in Nederland op de day-ahead spotmarkt
2019 - 3
2020 - 97
2021 - 70
2022 - 83
2023 - 316
2024 – 458
Bron: ENTSO-E
5. Mogelijkheden voor meer eigengebruik van zon-pv (huishoudens)
Voor huishoudens loont het om meer zonnestroom zelf te verbruiken. De terugverdientijd van zonnepanelen zal na de beëindiging van de salderingsregeling vanaf 1 januari 2027 steeds meer afhangen van de hoeveelheid eigenverbruik die kan worden gerealiseerd. Er zijn voor huishoudens verschillende mogelijkheden om het eigengebruik van zon-PV te verhogen. Bijvoorbeeld door middel van een elektrische auto, warmtepomp of thuisbatterij.
Jaarlijks percentage eigengebruik van zon-PV opwek - Benodigde investering
Doorsnee huishouden met evenveel zon-PV opwek als huishoudelijk verbruik - 25% - Geen
Huishouden met zonnepanelen + slim opladen elektrische auto - 55% - + (installeren laadpaal)
Huishouden met zonnepanelen + warmtepomp boiler voor warm tapwater - 50% - ++
Huishouden met zonnepanelen + thuisbatterij - 60-70% - +++
Bron: TKI
Wilt u de infographic in groter formaat zien? Download de infographic:
Bekijk de hele monitor
Ga naar de Monitor Zon-pv 2025
Of bekijk de cijfers per provincie en RES-regio (Regionale Energiestrategie):
Feiten en cijfers over zonne-energie door de jaren heen
| 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | 2023 | 2024 | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Jaarlijks totale vermogen van alle nieuw geïnstalleerde zonnepanelen (CBS) in MWp | 2.618 | 3.882 | 3.715 | 4.713* | 4.766* | 4.318* |
| Jaarlijks vermogen van nieuw geïnstalleerde zonnepanelen gerealiseerd met SDE(++)-subsidie in MWp | 1.424 | 2.433 | 2.105 | 2.096 | 1.774* | 1.276* |
| Aandeel SDE (++) in jaarlijkse groei vergeleken met het totale vermogen | 55% | 63% | 57% | 44% | 37%* | 30%* |
| Jaarlijks vrijgevallen vermogen door SDE(++)-projecten die niet doorgingen in MWp | 973 | 1.269 | 1.252 | 2.836 | 2.053* | 1.915* |
* Voorlopige cijfers CBS
Andere monitors over duurzame energie
Om te weten waarom het ondernemers soms niet lukt om de zonne-energieprojecten uit te voeren waarvoor zij subsidie aanvroegen, onderzochten wij hoe vaak dit gebeurde in de periode 2021-2024. Dit onderzoek naar 'vrijval' vanuit de SDE+(+)-subsidie is een vervolg op een eerder onderzoek over de periode 2017-2020.
Dit is een rapport over de manier waarop burgers en bedrijven meedoen met projecten rondom hernieuwbare-energieprojecten op land, zoals zonne-energieprojecten en windmolenparken. Denkt u hierbij aan lokaal eigendom gecombineerd met andere manieren van financiële deelname. Zoals geld uit bijvoorbeeld een omgevingsfonds, een omwonendenregeling of een aanbod van lokale stroom.
- Participatie Monitor 2023 (dit is een bijlage van de Kamerbrief over de ontwikkeling van zonne-energie)
- Participatie Monitor 2022 (dit is een bijlage van de Kamerbrief over de stand van zaken RES (Regionale Energiestrategie))
- Participatie Monitor 2021 (dit is een bijlage van de Kamerbrief over de 3e monitor participatie hernieuwbare energie)
- Participatie Monitor 2020 (dit is een bijlage van de Kamerbrief stand van zaken RES (Regionale Energiestrategie)
Lokaal werken burgers samen in een energiecoöperatie aan bijvoorbeeld een zonnepark of windmolen. Ze starten een initiatief om hun wijk van het aardgas af te halen, door deze te vervangen voor duurzame energie. Coöperaties werken ook steeds meer samen. De Lokale Energie Monitor brengt deze coöperatieve energiebeweging in Nederland in beeld. Op deze pagina vindt u ook monitors van voorgaande jaren.
Het Dashboard Klimaatbeleid laat de voortgang van het nationale klimaatbeleid en de ontwikkeling van de uitstoot van broeikasgassen in Nederland zien. Een kleine samenvatting van de informatie op dit Dashboard gaat mee als bijlage bij de jaarlijkse Klimaatnota.
Samen met zonne-energie is windenergie een belangrijke motor voor het leveren van duurzame energie. U ziet in de Monitor Wind op land per provincie hoe het met windenergie op land gaat. Deze jaarlijkse monitor is een belangrijke hulp om te beoordelen of we de (nationale en provinciale) doelen halen uit het Klimaatakkoord.
Meer weten?
- Monitoring- en analyse-informatie van Helpdesk Zonopwek
- Feiten en cijfers SDE++-projecten
- CBS-rapport Hernieuwbare Energie in Nederland 2024
- CBS-cijfers over hernieuwbare energie: zonnestroom, windenergie, RES-regio
Potentieel van zonne-energie in Nederland:
- Ministerie van Klimaat en Groene Groei
Uitgelicht
