Tijdelijke regeling uitkering Bodem (SPUK Bodem)
Pakt u als bevoegd gezag verontreiniging aan van bodem of grondwater? De Tijdelijke regeling uitkering Bodem biedt u financiële ondersteuning.
Budget en aanvraagperiode
Voor wie?
- Gemeenten en provincies die bevoegd gezag zijn bij bodemsanering.
- Waterschappen die locaties aanpakken van de C-lijst waterbodems.
- Penvoerders, zoals omgevingsdiensten.
Penvoerders
Penvoerders mogen een aanvraag doen namens samenwerkende overheden. Een omgevingsdienst kan bijvoorbeeld penvoerder zijn. Lees wat u hierover moet weten onder Penvoerder aanwijzen.
In 2021 tot en met 2023 waren er tijdelijke regelingen voor bodemsanering. Sinds de invoering van de Omgevingswet in januari 2024 is de doelgroep uitgebreid. Mogelijk kunt u daarom dit jaar voor het eerst een aanvraag indienen.
Overheden met taken rondom bodem- of grondwaterverontreiniging zijn bevoegd gezag volgens/voor:
- de Wet bodembescherming (Wbb), of;
- het Besluit aanwijzing bevoegdgezaggemeenten Wet bodembescherming, of;
- bodemsanering als bedoeld in de Omgevingswet (Ow), of;
- grondwaterkwaliteit in de Omgevingswet (dit geldt voor provincies).
Historische spoedopgaven:
- Bevoegd gezag Wbb
- Waterschappen
Buitenproportionele opgaven en Toekomstbestendig omgaan met nazorg:
- Bevoegd gezag Wbb
- Bevoegd gezag Ow
- Provincie verantwoordelijk voor grondwaterkwaliteit Ow
Oude afspraken:
- Bevoegd gezag Wbb
Hoeveel uitkering?
De verdeling van het budget over deze budgetposten is voor 2024:
Budgetpost |
Budget |
Historische spoedopgaven | € 35,2 miljoen |
Buitenproportionele opgaven A: diffuus verspreid lood | € 12 miljoen |
Buitenproportionele opgaven A: PFAS en andere niet genormeerde stoffen | € 46 miljoen |
Buitenproportionele opgaven B: andere ernstige lokale verontreinigingen | € 4 miljoen* |
Oude afspraken | € 32 miljoen |
Toekomstbestendig omgaan met nazorg | € 8 miljoen |
*In 2025 is er voor Buitenproportionele opgaven B ook een budget van € 4 miljoen.
Budgetposten
Dit is verontreiniging van bodem en grondwater die voor 1 januari 1987 gevonden is. Of voor 1 juli 1993 bij asbest. Hierover zijn in convenanten afspraken gemaakt met bevoegde gezagen. Deze opgaven vallen onder historische spoedopgaven:
- zogeheten 'spoedlocaties'
- gebiedsgericht grondwaterbeheer
- nazorg
- aanpak van 11 waterbodemlocaties (lijst C in het Convenant bodem en ondergrond 2016 – 2020)
Sommige saneringen zijn bijzonder kostbaar. Of ze vragen om veel kennis en menskracht. Deze vallen onder de Buitenproportionele opgaven. De maatregelen moeten dringend nodig zijn. Er zijn onaanvaardbare risico’s voor mens of ecologie. Of er is verspreiding van de verontreiniging. Het moet een opgave zijn voor het bevoegde gezag.
Buitenproportionele opgaven zijn verdeeld in categorie A en B:
- Categorie A bestaat uit opgaven voor sanering van diffuus verspreid lood. Deze komen verspreid voor in Nederland. Ze worden vaak gezamenlijk en via een programma aangepakt.
- Categorie A heeft ook een budgetpost voor PFAS en andere niet genormeerde stoffen. Drugs of aan drugsproductie gerelateerde stoffen vallen hier buiten. SPUK Bodem voor ‘andere niet genormeerde stoffen’ is alleen bestemd voor onderzoek, zodat u potentiële nieuwe opgaven kunt signaleren.
- Categorie B is er voor andere ernstige verontreinigingssituaties. Hieronder vallen lokale, incidentele situaties. Zoals toevalsvondsten of niet-historische spoedlocaties.
Het Rijk maakte in het verleden afspraken met individuele provincies en gemeenten over bodemsanering, los van de Historische spoedopgaven. Ook voor deze zogeheten Oude afspraken kunt u SPUK Bodem aanvragen.
De komende jaren blijft aandacht nodig voor verontreiniging van de bodem. Ook als alle historische spoedopgaven zijn aangepakt. Toekomstbesteding omgaan met nazorg is bijvoorbeeld een onderzoek of een locatie geschikt te maken is voor ruimtelijke plannen.
Verdeling van budget
We verdelen het budget per budgetpost evenredig onder de goedgekeurde aanvragen. Blijft er in een budgetpost een bedrag over? Dan verdelen we dit over de andere budgetposten. Dit doen we in een vooraf vastgestelde volgorde. Zo besteden we het totale budget zo goed mogelijk.
U ontvangt in 2024 een voorschot van 50%. In 2025 krijgt u een 2e voorschot van 50% als we uw aanvraag goedkeuren. Bij de budgetpost Buitenproportionele opgaven B is het voorschot 100% in het jaar waarin we de aanvraag goedkeuren.
Onvoorziene kosten na eerdere aanvraag
Kreeg u SPUK Bodem in 2021, 2022 of 2023 en zijn er onvoorziene kosten? Dan kunt u hiervoor in deze ronde ook SPUK Bodem aanvragen.
Voorwaarden
Om SPUK Bodem aan te vragen, moet u voldoen aan deze voorwaarden:
- U bent bevoegd gezag voor de aanpak van de bodemsanering.
- U levert een programmaoverzicht en (meestal) een projectplan aan.
- Uw aanvraag past binnen één van deze budgetposten:
- Historische spoedopgaven
- Buitenproportionele opgaven A – Diffuus verspreid lood
- Buitenproportionele opgaven A – PFAS en andere niet-genormeerde stoffen
- Buitenproportionele opgaven B – andere lokale ernstige verontreinigingen
- Oude afspraken
- Toekomstbestendige nazorg
Welke aanpak is nodig?
De aanpak verschilt per situatie. Soms is communicatie over de risico’s met bijvoorbeeld omwonenden genoeg. Soms is (snellere) sanering nodig. Dan worden de risico’s weggenomen, door ontgraving en daarna een laag schone grond (leeflaag) aan te brengen. Er is in deze gevallen bijvoorbeeld een risico voor de gezondheid of een risico op verspreiding.
Programmaoverzicht en projectplan
Bij uw 1e aanvraag voegt u een programmaoverzicht bij. Vraagt u in nieuwe openstellingsrondes weer SPUK Bodem aan? Voeg dan een actuele versie bij van dit programmaoverzicht. U dient een programmaoverzicht in per aanvraag. Voor projecten in verschillende budgetposten maakt u dus meerdere programmaoverzichten.
Programmaoverzicht
Een programmaoverzicht bestaat uit een:
- beschrijving op hoofdlijnen welke beleidsdoelen u van 2024 tot en met 2030 wilt bereiken;
- beschrijving van projecten die bijdragen aan de beleidsdoelen en hoe ze hieraan bijdragen;
- begroting van de benodigde middelen;
- overzicht van alle projecten per budgetpost en de middelen die u hiervoor aanvraagt.
Projectplan
Voor de meeste aanvragen maakt u ook een projectplan. Dit gaat dieper in op de projecten waarvoor u SPUK Bodem aanvraagt. In de tabel hieronder ziet u wanneer een projectplan nodig is. Ook ziet u wat er in moet staan.
Budgetpost |
Projectplan nodig? |
Wat staat in het projectplan? |
Historische spoedopgaven |
Ja, als:
|
|
Buitenproportionele opgaven A en B | Ja |
|
Oude afspraken | Ja |
|
Toekomstbestendige nazorg | Ja |
|
Samenwerking overheden
In het projectplan van samenwerkende overheden zet u samen uiteen hoe u de rollen heeft verdeeld. Ook werkt u gezamenlijk uit wie verantwoordelijk is. Hieruit blijkt dat de aanvrager de activiteiten uit het projectplan kan realiseren.
Penvoerder aanwijzen
Bevoegde overheden kunnen met elkaar afspreken om gezamenlijk één aanvraag in te dienen. We keren de SPUK Bodem uit aan de bevoegde overheid: de penvoerder. Wilt u dat degene die de aanvraag indient de uitkering ontvangt? Dan sluit u een samenwerkingsovereenkomst en wijst u een penvoerder aan.
De penvoerder heeft bepaalde verantwoordelijkheden. In een samenwerkingsovereenkomst legt u vast dat de penvoerder:
- de aanvraag indient;
- de uitkering financieel beheert;
- de uitkering financieel verantwoordt via Sisa;
- communiceert met de samenwerkende partijen over de aanvraag, uitkering en verantwoording;
- communiceert met RVO.
Aanvraag doen als penvoerder
Doet u een aanvraag als penvoerder? Dan dient u ook de samenwerkingsovereenkomst in. We controleren of bovengenoemde elementen in de samenwerkingsovereenkomst staan.
Let op: er is sprake van getrapte verantwoording. De bevoegde overheden leggen verantwoording af aan de penvoerder, en de penvoerder aan het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Via Sisa kunt u aangeven dat een bedrag van € 0 is besteed als u als penvoerder geen geld verstrekt aan de bevoegde overheden.
De toekenningsbeschikking sturen we naar de penvoerder als we de aanvraag honoreren. Hierin staat dat:
- we de uitkering overmaken aan de penvoerder;
- de penvoerder financiële verantwoording aflegt aan RVO;
- de bevoegde overheden financiële verantwoording afleggen aan de penvoerder;
- de bevoegde overheden eindverantwoordelijk blijven.
We schrijven de bevoegde overheden en de penvoerder aan als we de uitkering deels terugvorderen. Dit kan voorkomen als bijvoorbeeld niet het hele verstrekte budget nodig was voor een project. De bevoegde overheden dragen de penvoerder dan op het geld terug te storten.
Hoe werkt btw binnen de SPUK Bodem?
Voor gemeenten en provincies is een eventueel btw-bedrag geen onderdeel van de SPUK Bodem. Wel kunt u het btw-bedrag terugvragen bij het btw-compensatiefonds. Btw die niet in aanmerking komt voor compensatie uit het btw-compensatiefonds komt wel in aanmerking voor deze SPUK, en voert u los op tijdens uw aanvraag.
Meer weten? Ga naar de Wet op het btw-compensatiefonds.
Relevante downloads voor uw aanvraag
Gebruik de volgende bestanden om uw aanvraag voor te bereiden.
Na uw aanvraag
Na uw aanvraag ontvangt u een ontvangstbevestiging per mail. U vindt de ontvangstbevestiging ook in Mijn RVO. Na ontvangst van uw aanvraag volgt binnen 13 weken een besluit. Deze termijn kan één keer met maximaal 13 weken worden verlengd.
Het besluit op uw aanvraag krijgt u op verzoek per post en vindt u in Mijn RVO. U logt in met eHerkenning 2+.
Verantwoord het project via SiSa
Uw verantwoording over de besteding en uitvoering van deze uitkering verloopt jaarlijks via de SiSa-systematiek (single information, single audit). De SiSa-coördinator van uw gemeente of provincie kan u meer vertellen. Voor deze regeling verantwoordt u de bestedingen allemaal gezamenlijk. Dus over alle beschikte aanvragen tussen 2024-2030 samen. Bij elke nieuwe beschikking ontvangt u van RVO een overzicht over alle beschikkingen tot dat moment.
Doet u als penvoerder voor een samenwerkingsverband een aanvraag? Dan moet u de uitkering mogelijk verantwoorden via SiSa voor medeoverheden. U bundelt daarbij alle uitgaven van de deelnemers aan uw samenwerkingsverband.
Meld wijzigingen
Laat het ons weten als:
- het project niet op tijd start;
- het project niet (helemaal) op tijd afgerond wordt;
- u weet van andere omstandigheden die van belang zijn.
Wijzigingen in het project kunnen betekenen dat we de uitkering wijzigen of intrekken. In uitzonderlijke gevallen zoals overmacht kunnen projecten onvoorziene vertraging oplopen. Dan is uitstel mogelijk van de activiteiten waarvoor een uitkering is verleend. Bijvoorbeeld als het werk een periode stil ligt door een ingediend bezwaar. Uitstel is mogelijk tot uiterlijk 2032 voor activiteiten waarvoor in 2024 een uitkering is verleend.
Geef uw wijzigingen door via de knop 'Direct regelen’:
U logt in met eHerkenning. U heeft minimaal niveau 2+ met machtiging RVO-diensten op niveau 2+ nodig. Klik vervolgens nog een keer op ‘Aanvraag beheren’. Direct na het inloggen klikt u op de zaak (de aanvraag) waarvoor u een wijziging heeft. U kiest dan onder de optionele acties voor: Indienen wijzigingsverzoek. U kunt ons ook mailen op spukbodem@rvo.nl.
Resultaten 2024
Tijdens de openstelling in juni 2024 ontvingen wij 113 aanvragen. Deze zijn nog bij ons in behandeling. In totaal is er voor ruim € 261 miljoen budget aangevraagd. Hieronder ziet u het aantal aanvragen en aangevraagde (afgeronde) bedragen per budgetpost.
Budgetpost |
Aantal aanvragen |
Aangevraagd bedrag |
Historische spoedopgaven | 29 | € 76,6 miljoen |
Buitenproportionele opgaven A: diffuus verspreid lood | 17 | € 10,4 miljoen |
Buitenproportionele opgaven A: PFAS en andere niet genormeerde stoffen | 39 | € 101,4 miljoen |
Buitenproportionele opgaven B: andere ernstige lokale verontreinigingen | 11 | € 5,3 miljoen |
Oude afspraken | 4 | € 63,7 miljoen |
Toekomstbestendig omgaan met nazorg | 13 | € 4 miljoen |
Meer weten?
Vragen?
Stuur een e-mail met uw vragen naar spukbodem@rvo.nl.
- Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat