Maatregelen om het elektriciteitsnet sneller uit te breiden

Waarom dit maatregelenpakket?

Het doel van het maatregelenpakket is om de uitbreiding van het elektriciteitsnet flink te versnellen. De aanleg van grote elektriciteitsinfrastructuur duurt nu gemiddeld 8 tot 12 jaar, van verkenning tot aansluiting. De maatregelen in dit pakket moeten verschillende fases van een project versnellen, zoals het regelen van vergunningen of het vinden van een goede locatie. Deze maatregelen richten zich vooral op projecten op het hoogspanningsnetwerk. Ze kunnen waar mogelijk ook gebruikt worden voor de netten van regionale netbeheerders. 

Het pakket bestaat uit 4 onderdelen: 

1. Belangrijke projecten snel op weg helpen

Om de uitbreiding van het hoogspanningsnet te versnellen, maakt het kabinet samen met landelijk netbeheerder TenneT, medeoverheden en regionale netbeheerders afspraken om belangrijke hoogspanningsprojecten snel op weg te helpen. Dit is een nieuwe werkwijze die nog in ontwikkeling is. 

U maakt afspraken over:

• de verdeling van het bevoegd gezag;
• de keuze van een geschikte locatie;
• de samenwerking tijdens het project;
• passende maatregelen om te kunnen versnellen. 

Het kabinet is met TenneT, de regionale netbeheerders, provincies en gemeenten gestart met een eerste groep projecten. Deze selecteren we uit het Meerjarenprogramma Infrastructuur Energie en Klimaat (MIEK). Vanaf 2026 kunnen we nieuwe projecten aan deze aanpak toevoegen. Voor de uitvoering is geld uit het Klimaatfonds gereserveerd. Het Rijk kan hiermee ondersteunen en indien nodig het bevoegd gezag op zich nemen.

Hoe ver is deze maatregel?

Nog voor de zomer zijn 26 geselecteerde hoogspanningsprojecten op deze manier opgestart. TenneT heeft met veel aandacht gekeken welke projecten het meest geholpen zijn met welke versnellingsmaatregel. Per project stelt TenneT een plan van aanpak op met de betrokken netbeheerders, provincies en gemeenten om de uitvoering te versnellen of vertraging te voorkomen. Verwacht wordt dat in november per project definitieve afspraken worden gemaakt over het bevoegd gezag, de samenwerking en de inzet van versnellingsmaatregelen.

Geselecteerde eerste hoogspanningsprojecten voor de nieuwe werkwijze 

De afkortingen tussen haakjes gebruikt TenneT in haar investeringsplan.

• Deelnet Enschede
• Drents Overijsselse Netversterking 110 kV Oost
• Drents Overijsselse Netversterking 110 kV West
• Waalwijk 150 kV-station plaatsen dwarsregeltransformatoren en tijdelijke voorzieningen
• Nieuwe 150 kV-verbinding Wijchen-Oss (nWCN-OS150)
• Nieuw 150 kV-hoogspanningsverbinding Zevenhuizen – Gouda (ZVH-GD150)
• Nieuw 380 kV-station Graetheide (GRTH380)
• Verzwaren verbinding: Driehoek Twente 110 kV
• Verzwaren 150 kV-verbinding Buggenum-Aftak Koesdonk-Blerick (BUGG-BLOSS-BLER150)
• Verzwaren 150 kV-verbinding Boekend-Blerick (BOEK-BLER150)
• Verzwaren 150 kV-verbinding Buggenum-Kelpen-Nederweert (BUGG-KELP-NEDW150)
• Verzwaren 110 kV-verbinding Groningen-Veendam-Meeden (GLTK-VDM110-MEE110)
• Verzwaren bestaande 150 kV-verbinding Dodewaard-Ede (nWCN-OS150)
• Verzwaren 150 kV-verbinding Langerak/Doetinchem-Zutphen (LGK-ZP150)
• Verzwaren 150 kV-verbinding Druten-Dodewaard-Zaltbommel-Tiel (DRT-DOD-ZBM-TL150)
• Verzwaren deelnet FGU: Doetinchem-Langerak 150 kV (DTC380 LGK150)
• Verzwaren deelnet FGU: Dodewaard 380 kV(DOD380)
• Realisatie 380 kV-deelnet Rivierengebied
• Realiseren deelnet: 380 kV Simonshaven (SMH380)
• Realiseren 3e en 4e 150 kV-circuit Zeewolde-Almere (ZWO-ALR150)
• Realiseren 380 kV-station A9Zuid Beverwijk-Vijfhuizen
• Realiseren 150 kV-station A9Zuid Beverwijk-Vijfhuizen
• Realiseren 150 kV-station Amersfoort-Noord (AMFN150)
• Realiseren 150 kV-station Utrecht-Noord (nUTN150)
• Realiseren 110 kV-station Oostpolder, Eemshaven (EHO380 EHO110)
• Vervangen 150 kV-station Tilburg Noord (TBN150)

2. Wetten en beleid voor snellere netuitbreiding

Het kabinet start met een aanpak om knelpunten in bestaande wet- en regelgeving op te lossen en procedures te versnellen.

• Het wetgevingsprogramma bestaat uit:
  • maatregelen op korte termijn: projecten krijgen een versnelde beroepsprocedure en een standaard gedoogplicht voor onderzoekswerkzaamheden. Ook kijkt het kabinet naar aanpassingen in de verkenningsfase van de projectprocedure van grote projecten. Zo kan een project 0,5 tot 3 jaar sneller gaan.
  • maatregelen in de verkenningsfase: bijvoorbeeld toestaan van vergunningsvrije uitbreidingen bij kleine of tijdelijke nieuwe projecten, verminderen van onderzoekslasten en beter vastleggen van elektriciteitsprojecten.
  • extra versnellingsmaatregelen (nog te bepalen).
• Het beleidsprogramma richt zich op:
  • extra ondersteuning voor provincies en gemeenten;
  • het sneller trechteren van mogelijke locaties voor uitbreidingen van het net;
  • eerder reserveren van de benodigde ruimte voor uitbreidingen van het net;
  • efficiëntere participatie bij een nieuw project;
  • het verbeteren van de uitkoopmogelijkheden van omwonenden;
  • inpassen van uitbreidingen van het elektriciteitsnet in of naast werelderfgoedgebieden.

Deze maatregelen gelden voor alle grote elektriciteitsinfrastructuurprojecten, met voorrang voor de eerste groep dringende projecten. Doordat de beleidsmaatregelen snel klaar zijn, hebben ze in 2026 al invloed op projecten.

Hoe ver is deze maatregel?

Het ministerie van Klimaat en Groene Groei werkt nu de maatregelen van het wetgevingsprogramma voor de korte termijn verder uit. De eerste wetswijzigingen gaan waarschijnlijk in 2026 in. Tegelijk bereidt het ministerie de volgende stappen voor. Ook binnen het beleidsprogramma lopen al acties. In 2026 wordt de expertpool uitgebreid. Ook onderzoekt het ministerie welke maatregelen nodig zijn om elektriciteitsprojecten goed in of naast gebieden met werelderfgoed te plaatsen, met oog voor de leefomgeving en natuur. 

3. Investeren in gebieden met hoogspanningsprojecten

De uitvoering van grote uitbreidingsprojecten is belangrijk voor Nederland, maar heeft effect op uw omgeving. Daarom maakt het kabinet gebiedsinvesteringen mogelijk in gebieden waar de komende 6 jaar veel nationale hoogspanningsinfrastructuur bij elkaar komt. Hiervoor is in totaal € 197 miljoen beschikbaar. Gemeenten in deze gebieden kunnen dit bijvoorbeeld gebruiken voor de ontwikkeling van de fysieke leefomgeving of het versterken van de natuur.

Het kabinet verdeelt deze gebiedsinvesteringen op basis van het aantal verwachte bovengrondse nationale hoogspanningsinfrastructuur in een gebied. Krijgt uw gebied al geld uit de gebiedsinvesteringen van Netten op Zee? Dan krijgt u geen extra gebiedsinvestering voor hoogspanningstations. Ook industriegebieden met nieuwe nationale hoogspanningsinfrastructuur krijgen geen gebiedsinvesteringen.

Hoe ver is deze maatregel?    

Momenteel overlegt het ministerie met Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en Interprovinciaal overleg (IPO) over de uitvoering van de gebiedsinvesteringen. Waarschijnlijk gaat deze maatregel halverwege 2026 in. Vanaf dat moment krijgen de eerste gebieden geld.

4. TenneT vernieuwt de manier van werken

Netbeheerder TenneT versnelt daarnaast projecten door stappen in de verkenningsfase – zoals haalbaarheidsstudies, locatiestudies en budgetonderzoek – meer tegelijk uit te voeren. Dit levert mogelijk een tijdswinst op van 7 tot 16 maanden per uitbreiding van het net. Ook werkt TenneT aan meer standaardisatie, zoals vaste ontwerpen voor stations en masten. Dit verkort het ontwerpproces van een nieuw te bouwen project. Daarnaast richt TenneT zich meer op goed omgevingsmanagement voor meer draagvlak bij de omgeving.

Hoe ver is deze maatregel?

TenneT heeft capaciteit vrijgemaakt om de maatregelen uit te voeren en is gestart met proefprojecten. De start van de uitvoering staat gepland voor begin 2026. Meer informatie over deze maatregel staat op de website van Tennet.

Meer informatie

Dit maatregelenpakket is onderdeel van het Pakket voor Groene Groei. Deze pagina geeft uitleg over de Kamerbrief die erbij hoort.