Maatregelen om het elektriciteitsnet sneller uit te breiden
Het volle elektriciteitsnet (netcongestie) is een groot probleem. Woningbouw loopt vast, de industrie kan niet verduurzamen en klimaatdoelen raken uit zicht. Een maatregelenpakket moet ervoor zorgen dat de uitbreiding van het elektriciteitsnet versnelt. Werkt u bij een gemeente, provincie of netbeheerder? Dan hebben deze maatregelen mogelijk gevolgen voor u.
Webinar: sneller uitbreiden elektriciteitsnet – aan de slag met de nieuwe maatregelen
Werkt u bij een gemeente, provincie of netbeheerder? En houdt u zich bezig met het uitbreiden van het elektriciteitsnet? Meld u dan aan voor het webinar op 2 juli 2025 van 10:30 tot 11:45 uur. In dit webinar hoort u wat de nieuwe versnellingsmaatregelen betekenen voor uw werk. Krijg inzicht in wat er verandert, wat dat van uw organisatie vraagt en wanneer u wat kunt verwachten.
Waarom dit maatregelenpakket?
Het doel van het maatregelenpakket is om de uitbreiding van het elektriciteitsnet flink te versnellen. De aanleg van grote elektriciteitsinfrastructuur duurt nu gemiddeld 8 tot 12 jaar, van verkenning tot aansluiting. De maatregelen in dit pakket moeten verschillende fases van een project versnellen, zoals het regelen van vergunningen of het vinden van een goede locatie. Deze maatregelen richten zich vooral op projecten op het hoogspanningsnetwerk. Ze kunnen waar mogelijk ook gebruikt worden voor de netten van regionale netbeheerders.
Het pakket bestaat uit 4 onderdelen:
1. Snelle start met duidelijke afspraken
Bij elk project om het elektriciteitsnet uit te breiden, is een organisatie of overheidsinstantie wettelijk verantwoordelijk voor het nemen van de besluiten over de locatiekeuze: het bevoegd gezag. De besluitvorming over het bevoegd gezag bij nationale hoogspanningsprojecten is ingewikkeld en kan daardoor lang duren. Om de uitbreiding van het hoogspanningsnet te versnellen, wil het kabinet het bevoegd gezag vaker neerleggen bij de provincie of het Rijk. U maakt met alle betrokken partijen projectafspraken over:
- de verdeling van het bevoegd gezag;
- de verdeling van andere besluiten;
- problemen;
- versnelling van het project.
Dit jaar start het kabinet met landelijk netbeheerder TenneT, de regionale netbeheerder, provincies en gemeenten met een eerste groep projecten. Deze selecteren we via het Meerjarenprogramma Infrastructuur Energie en Klimaat (MIEK). Vanaf 2026 kunnen we nieuwe projecten aan deze aanpak toevoegen.
Vragen of behoefte aan advies?
Onze adviseurs denken graag mee met gemeenten en provincies over de ruimtelijke inpassing van energie-infrastructuur en de voorbereiding van projecten.
Lees meer over de Expertpool MIEK-PEH
Wat is de planning van deze maatregel?
Op 19 juni 2025 stelden we via het Meerjarenprogramma Energie en Klimaat de eerste groep projecten vast. In de zomer van 2025 organiseren we werksessies om met betrokken partijen per project stand van zaken, kansen en risico’s te bespreken. Met deze bijeenkomsten wil het ministerie van Klimaat en Groene Groei (KGG) in het najaar per project bestuurlijke projectafspraken vastleggen. Hierin staan de verantwoordelijkheden, acties en stappen die we volgen als een project vertraging oploopt of als partijen er samen niet uitkomen.
Hoe wordt dit betaald?
Voor de uitvoering is er geld uit het Klimaatfonds gereserveerd. Het Rijk kan hiermee voor maximaal 25 extra projecten het bevoegd gezag op zich nemen.
Wanneer draagt een gemeente het bevoegd gezag over?
Er kunnen verschillende redenen zijn om het bevoegd gezag over te dragen van een gemeente naar een provincie of het Rijk. Voorbeelden zijn:
- wanneer er veel projecten in het gebied zijn en de capaciteit van een gemeente klein is;
- als de moeilijkheid van een project veel vraagt van de vakkennis en capaciteit van een gemeente;
- wanneer er projecten zijn binnen een gemeente, die belangrijk zijn voor een veel groter gebied dan de gemeente zelf.
2. Nieuwe wetten en beleid voor snellere netuitbreiding
Het kabinet start met een aanpak om knelpunten in bestaande wet- en regelgeving op te lossen en procedures te versnellen.
- Het wetgevingsprogramma bestaat uit meerdere fases:
- Fase 1: het invoeren van een versnelde beroepsprocedure en standaard gedoogplicht voor onderzoekswerkzaamheden. Ook wordt gekeken naar aanpassingen in de verkenningsfase van de projectprocedure voor grote projecten. Verwachte versnelling per uitbreiding van het net: 0,5 tot 3 jaar.
- Fase 2: kijkt naar nieuwe maatregelen, zoals vergunningsvrije uitbreidingen bij kleine of tijdelijke nieuwe projecten, het beperken van onderzoekslasten en het beter vastleggen van elektriciteitsprojecten. Verwachte versnelling per uitbreiding van het net: een paar maanden tot 1,5 jaar.
- Vervolgfases: extra versnellingsmaatregelen (nog te bepalen).
- Het beleidsprogramma richt zich op:
- extra ondersteuning voor provincies en gemeenten;
- het sneller filteren van mogelijke locaties voor uitbreidingen van het net;
- eerder reserveren van de benodigde ruimte voor uitbreidingen van het net;
- efficiëntere participatie bij een nieuw project;
- het verbeteren van de uitkoopmogelijkheden van omwonenden;
- inpassen van uitbreidingen van het elektriciteitsnet in of naast werelderfgoedgebieden.
Deze maatregelen gelden voor alle grote elektriciteitsinfrastructuurprojecten, met voorrang voor de eerste groep dringende projecten. Doordat de beleidsmaatregelen snel klaar zijn, hebben ze in 2026 al invloed op projecten.
Wat is de planning van deze maatregel?
In de komende periode werkt het ministerie van KGG de wet- en beleidsmaatregelen verder uit. Voor elke maatregel kiezen we een passende route. Voor de maatregel ‘extra ondersteuning voor provincies en gemeenten’ kunt u vanaf 2026 extra hulp krijgen voor werkzaamheden op het gebied van ruimtelijke ordening.
3. Investeren in gebieden met hoogspanningsprojecten
De uitvoering van grote uitbreidingsprojecten is belangrijk voor Nederland, maar heeft effect op uw omgeving. Daarom maakt het kabinet gebiedsinvesteringen mogelijk in gebieden waar de komende 6 jaar veel nationale hoogspanningsinfrastructuur bij elkaar komt. Hiervoor is in totaal € 197 miljoen beschikbaar. Gemeenten in deze gebieden kunnen dit bijvoorbeeld gebruiken voor de ontwikkeling van de fysieke leefomgeving of het versterken van de natuur.
Het kabinet verdeelt deze gebiedsinvesteringen op basis van het aantal verwachte bovengrondse nationale hoogspanningsinfrastructuur in een gebied. Krijgt uw gebied al geld uit de gebiedsinvesteringen van Netten op Zee? Dan krijgt u geen extra gebiedsinvestering voor hoogspanningstations. Ook industriegebieden met nieuwe nationale hoogspanningsinfrastructuur krijgen geen gebiedsinvesteringen.
Wat is de planning van deze maatregel?
De komende maanden werken we de maatregel verder uit. Hiervoor overleggen we ook met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en het Interprovinciaal Overleg (IPO). Vanaf 2026 krijgen gemeenten waarschijnlijk geld als er in hun gebied veel nieuwe hoogspanningsprojecten komen.
4. TenneT vernieuwt de manier van werken
Netbeheerder TenneT versnelt daarnaast projecten door stappen in de verkenningsfase – zoals haalbaarheidsstudies, locatiestudies en budgetonderzoek – meer tegelijk uit te voeren. Dit levert mogelijk een tijdswinst op van 7 tot 16 maanden per uitbreiding van het net. Ook werkt TenneT aan meer standaardisatie, zoals vaste ontwerpen voor stations en masten. Dit verkort het ontwerpproces van een nieuw te bouwen project. Daarnaast richt TenneT zich meer op goed omgevingsmanagement voor meer draagvlak bij de omgeving.
Wat is de planning van deze maatregel?
De komende tijden pakt Tennet deze maatregelen op, samen met KGG, provincies en gemeenten. Meer informatie over deze maatregel is te vinden op de website van Tennet.
Meer informatie
Dit maatregelenpakket is onderdeel van het Pakket voor Groene Groei. Deze pagina geeft uitleg over de Kamerbrief die erbij hoort.
- Ministerie van Klimaat en Groene Groei
Uitgelicht
