Meerjarenprogramma Infrastructuur Energie en Klimaat (MIEK)
Om ons voor te bereiden op het toekomstig energiesysteem moeten we onze energie-infrastructuur op land en zee uitbreiden. Nieuwe hoogspanningsmasten, elektriciteitskabels en buisleidingen voor waterstof, warmte en CO2 komen erbij. Grote energieprojecten vragen zorgvuldige planning en inzet van schaarse middelen. Het Meerjarenprogramma Infrastructuur Energie en Klimaat (MIEK) helpt hierbij door ver vooruit te plannen, beter te prioriteren en knelpunten op te lossen.
In het kort
00:00:01:12 - 00:00:05:10
Nederland werkt hard aan een toekomst met duurzame energie.
00:00:05:19 - 00:00:10:16
Zo zorgen we ervoor dat we nu en later woningen van stroom voorzien...
00:00:10:23 - 00:00:15:07
de industrie verduurzamen en overstappen op elektrisch rijden.
00:00:15:18 - 00:00:20:12
Hiervoor moeten we onze energie infrastructuur fors uitbreiden en aanpassen...
00:00:20:14 - 00:00:23:12
met bijvoorbeeld nieuwe elektriciteitsverbindingen...
00:00:23:13 - 00:00:25:09
of buisleidingen voor warmte...
00:00:25:11 - 00:00:27:20
waterstof en CO2.
00:00:28:14 - 00:00:32:13
Via het Meerjarenprogramma Infrastructuur, Energie en Klimaat...
00:00:32:16 - 00:00:33:14
het MIEK...
00:00:33:16 - 00:00:36:20
werken overheden, netbeheerders en bedrijven samen...
00:00:36:21 - 00:00:40:20
om deze complexe energie infrastructuur tijdig te realiseren.
00:00:41:10 - 00:00:43:24
Het MIEK houdt zich hierbij vooral bezig met...
00:00:44:01 - 00:00:45:19
het selecteren van projecten...
00:00:45:21 - 00:00:49:05
die door hun grote maatschappelijke belang prioriteit hebben.
00:00:49:14 - 00:00:52:08
Deze projecten krijgen meer steun en sturing...
00:00:52:10 - 00:00:55:12
om ervoor te zorgen dat ze tijdig gerealiseerd worden.
00:00:55:16 - 00:00:59:24
Het MIEK kijkt daarbij naar het wegnemen van knelpunten bij deze projecten...
00:01:00:05 - 00:01:03:16
bijvoorbeeld door versnellingen in procedures en vergunningen...
00:01:03:20 - 00:01:06:11
of door het inzetten van experts die gemeenten...
00:01:06:12 - 00:01:08:23
en provincies bij projecten ondersteunen.
00:01:09:13 - 00:01:11:12
Ook kijken we verder vooruit.
00:01:11:13 - 00:01:15:02
Naar wat er op de lange termijn nodig is voor verschillende sectoren.
00:01:15:08 - 00:01:19:10
Zo kunnen we energieprojecten die in 2030, 2040...
00:01:19:12 - 00:01:23:13
of 2050 gerealiseerd moeten zijn, tijdig opstarten.
00:01:23:22 - 00:01:28:05
Het realiseren van energie infrastructuur is door schaarste in tijd...
00:01:28:10 - 00:01:32:19
ruimte, capaciteit en middelen een enorme opgave.
00:01:33:00 - 00:01:36:08
Met het MIEK helpen we om het energiesysteem van de toekomst...
00:01:36:09 - 00:01:38:01
op tijd te ontwikkelen.
00:01:38:05 - 00:01:39:10
Wil je meer weten?
00:01:39:11 - 00:01:43:02
Neem dan contact op met MIEK@minezk.nl.
Voor wie?
Het programma MIEK ondersteunt alle sectoren in hun energievraag: van industrie tot mobiliteit en woningbouw. In het programma werkt de Rijksoverheid samen met bedrijven, medeoverheden, netbeheerders en kennisinstituten aan het toekomstig energiesysteem. Daarbij helpt het MIEK om sneller en efficiënter tot een compleet en goed werkend energiesysteem te komen.
Het MIEK versnelt en geeft voorrang aan energie-infrastructuurprojecten. Medeoverheden, netbeheerders en andere betrokken partners kunnen via vaste routes een project aandragen. Meer informatie hierover vindt u onder Projecten aandragen en het bijbehorende projectfiche onder Downloads. Daar vindt u ook de nieuwe handleiding over het programma MIEK.
Stand van zaken
Op 26 november besloot het Bestuurlijk Overleg MIEK welke projecten in het programma komen. De volgende 8 projecten zijn in 2025 opgenomen in het nationale MIEK:
- 380 kV Maasbracht – Eindhoven
- 380 kV Geertruidenberg - Krimpen aan den IJssel of Crayestein
- Diepe aanlandingen voor wind op zee
- Elektriciteitspocket Flevoland, Gelderland, Utrecht
- Samenwerkingsaanpak voor laadinfrastructuur langs snelwegen
- Praktisch onderzoek regionale waterstofinfrastructuur
- Energie-infrastructuur voor luchthavens
- Projectenaanpak netcongestieprojecten
Waar werkt het programma aan?
Het MIEK werkt eraan om de energie-infrastructuur die nodig is op tijd klaar te hebben. Daarom richt het zich op:
Voorrang geven aan projecten met prioriteit
Er is te weinig tijd, personeel en materiaal. Daarom krijgen sommige projecten voorrang. Draag uw project in de aanvraagperioden aan bij het MIEK. Krijgt uw project een MIEK-status? Dan krijgt het voorrang in de planning van netbeheerders (bijvoorbeeld voor elektriciteit) én extra hulp bij de uitvoering. De MIEK-status betekent dat we uw project hebben goedgekeurd voor het MIEK en daarmee voor versnelling.
Vooruit plannen
Sommige grote projecten staan nog niet in de plannen van het ministerie, of nog niet in de investeringsplannen van netbeheerders. Ze zijn daarom nog niet in voorbereiding. Toch zijn ze belangrijk voor een duurzaam energiesysteem in 2050. Het MIEK brengt deze projecten in beeld en zorgt dat de voorbereiding op tijd start.
Hulp bij knelpunten
Loopt u vast in procedures, regels, ruimtelijke plannen of financiering? Het MIEK helpt u om deze knelpunten sneller op te lossen. Heeft uw organisatie te weinig geld of personeel? Dan kunt u hulp krijgen van de Expertpool Energie-infrastructuur, Ga naar Hulp bij energie-infrastructuurprojecten in ruimtelijke plannen.
Nationaal en provinciaal MIEK
Het selecteren van MIEK-projecten gebeurt op nationaal en regionaal niveau. Het ministerie van Klimaat en Groene Groei selecteert nationale energieprojecten voor het nationale MIEK. Sinds 2023 maken alle provincies elk een eigen provinciaal MIEK om de belangrijkste regionale projecten in de betreffende provincie te selecteren.
Nationale MIEK-projecten
Binnen het nationale MIEK zijn nu deze projecten opgenomen:
Noord-Nederland
Het plan is om in ondergrondse zoutcavernes op de locatie Zuidwending waterstof op te slaan. Het project bestaat uit de aanleg van vier nieuwe cavernes voor de opslag van waterstof. Voor het project moeten ook enkele bovengrondse installaties worden aangelegd.
Lees meer op de projectpagina: Energiebuffer Zuidwending: Project Hystock Waterstofopslag.
Hieronder valt uitbreiding van het landelijk gastransportnet met een druk van ten minste 40 bar en een diameter van ten minste 45,7 centimeter. Dat geldt ook voor de aanleg of uitbreiding van een landelijk transportnetwerk voor waterstofgas, inclusief hulpmiddelen en installaties.
Lees meer op de projectpagina's:
Noord-Holland
TenneT en het ministerie van Klimaat en Groene Groei (KGG) starten een ruimtelijke procedure voor de aanleg van een nieuwe bovengrondse 380 kV hoogspanningsverbinding naar Middenmeer met de daarbij benodigde hoogspanningsstations.
Lees meer op de projectpagina: 380 kV Netuitbreiding Noord-Holland Noord.
De focus ligt op een net op zee realiseren dat zorgt voor de stroomverbinding van de windturbines van windenergiegebieden naar het landelijke hoogspanningsnet.
Lees meer op de projectpagina's:
Hieronder valt uitbreiding van het landelijk gastransportnet met een druk van ten minste 40 bar en een diameter van ten minste 45,7 centimeter. Dat geldt ook voor de aanleg of uitbreiding van een landelijk transportnetwerk voor waterstofgas, inclusief hulpmiddelen en installaties.
Lees meer op de projectpagina: Waterstofnetwerk Noordzeekanaalgebied.
Zuid-Holland
Het Aramis initiatief omvat een grootschalige transportinfrastructuur voor opslag van CO2 in lege gasvelden onder de Noordzee. Door CO2 permanent op te slaan, wordt voorkomen dat deze in de atmosfeer terechtkomt, waardoor het geen bijdrage levert aan klimaatverandering.
Lees meer op de projectpagina: Aramis.
De Delta Rhine Corridor is het initiatief om ondergrondse buisleidingen aan te leggen tussen Rotterdam en de Duitse grens bij Venlo, via de industrie in Moerdijk.
Lees meer op de projectpagina: Delta Rhine Corridor.
De Delta Rhine Corridor (DRC) is het initiatief om ondergrondse buisleidingen aan te leggen van Rotterdam, via Moerdijk, naar Boxtel. Het project voorziet in buisleidingen voor het transport van waterstof en CO2.
Lees meer op de projectpagina: Delta Rhine Corridor West.
De focus ligt op een net op zee realiseren dat zorgt voor de stroomverbinding van de windturbines van windenergiegebieden naar het landelijke hoogspanningsnet.
Lees meer op de projectpagina's:
Het project Porthos is een initiatief van het Havenbedrijf Rotterdam N.V. (HbR), Energie Beheer Nederland (EBN B.V.) en N.V. Nederlandse Gasunie voor de aanleg van een CO2-leiding door het Rotterdamse havengebied naar een opslaglocatie onder de Noordzee waarin CO2 vanuit de Rotterdamse industrie wordt opgeslagen.
Lees meer op de projectpagina: Porthos Transport en opslag van CO₂.
Hieronder valt uitbreiding van het landelijk gastransportnet met een druk van ten minste 40 bar en een diameter van ten minste 45,7 centimeter. Dat geldt ook voor de aanleg of uitbreiding van een landelijk transportnetwerk voor waterstofgas, inclusief hulpmiddelen en installaties.
Lees meer op de projectpagina: Waterstofnetwerk West-Nederland.
Noord-Brabant
De Delta Rhine Corridor is het initiatief om ondergrondse buisleidingen aan te leggen tussen Rotterdam en de Duitse grens bij Venlo, via de industrie in Moerdijk.
Lees meer op de projectpagina: Delta Rhine Corridor.
De Delta Rhine Corridor (DRC) is het initiatief om ondergrondse buisleidingen aan te leggen van Rotterdam, via Moerdijk, naar Boxtel. Het project voorziet in buisleidingen voor het transport van waterstof en CO2.
Lees meer op de projectpagina: Delta Rhine Corridor West.
TenneT wil een nieuw 380 kV-hoogspanningsstation en een nieuw 150 kV-hoogspanningsstation bouwen in de omgeving van het haven- en industrieterrein Moerdijk in Noord-Brabant. In het project wordt tegelijkertijd een locatie gezocht voor een 20 kV-middenspanningsstation van Enexis.
Lees meer op de projectpagina: Hoog- en middenspanningsstations Port of Moerdijk (POM 380-150-20 kV).
De focus ligt op een net op zee realiseren dat zorgt voor de stroomverbinding van de windturbines van windenergiegebieden naar het landelijke hoogspanningsnet.
Lees meer op de projectpagina: Net op zee - Nederwiek 3.
Zeeland
TenneT en het ministerie van Klimaat en Groene Groei (KGG) starten een ruimtelijke procedure voor de aanleg van een nieuwe 380 kV hoogspanningsverbinding tussen Terneuzen en de hoogspanningsverbinding tussen Borssele en Rilland.
Lees meer op de projectpagina: 380 kV Netuitbreiding Zeeuws-Vlaanderen.
Het ministerie van Klimaat en Groene Groei (KGG) en TenneT willen een nieuw 380 kV hoogspanningsstation realiseren in de omgeving Sloegebied.
Lees meer op de projectpagina: Hoogspanningsstation omgeving Sloegebied.
De focus ligt op een net op zee realiseren dat zorgt voor de stroomverbinding van de windturbines van windenergiegebieden naar het landelijke hoogspanningsnet.
Lees meer op de projectpagina's:
Hieronder valt uitbreiding van het landelijk gastransportnet met een druk van ten minste 40 bar en een diameter van ten minste 45,7 centimeter. Dat geldt ook voor de aanleg of uitbreiding van een landelijk transportnetwerk voor waterstofgas, inclusief hulpmiddelen en installaties.
Lees meer op de projectpagina: Waterstofnetwerk Zuidwest-Nederland.
Limburg
De Delta Rhine Corridor is het initiatief om ondergrondse buisleidingen aan te leggen tussen Rotterdam en de Duitse grens bij Venlo, via de industrie in Moerdijk.
Lees meer op de projectpagina: Delta Rhine Corridor.
Midden-Nederland
Het ministerie van Klimaat en Groene Groei (KGG) en netbeheerder TenneT zijn van plan een extra 380 kV hoogspanningsverbinding aan te leggen tussen hoogspanningsstations Diemen, Lelystad en Ens.
Lees meer op de projectpagina: Hoogspanningsverbinding 380 kV Diemen, Lelystad en Ens.
Hieronder valt uitbreiding van het landelijk gastransportnet met een druk van ten minste 40 bar en een diameter van ten minste 45,7 centimeter. Dat geldt ook voor de aanleg of uitbreiding van een landelijk transportnetwerk voor waterstofgas, inclusief hulpmiddelen en installaties.
Lees meer op de projectpagina's:
Projecten in de onderzoeksfase
Bedrijven in het Noordzeekanaalgebied willen hun uitstoot verminderen met behulp van CO₂-afvang en -opslag. Daarnaast zijn er bedrijven die CO₂ willen gebruiken voor de productie van synthetische brandstoffen of in de tuinbouw.
Lees meer op de projectpagina: CO₂-netwerk Noordzeekanaalgebied.
Dit is een grote CO₂-transportleiding tussen de industriegebieden van Antwerpen, Moerdijk en Rotterdam/Maasvlakte, met een mogelijke aftakking voor de industrie in Zeeland.
Lees meer op de projectpagina: Delta Schelde CO₂nnection.
In het kader van de energie- en grondstoffentransitie groeit in de Schelde-Deltaregio in Zeeland de behoefte aan transport per buisleiding, naast het ondergrondse transport dat al plaatsvindt.
Lees meer op de projectpagina: Multi-Utiliteiten Kruising Zeeland.
Met het realiseren van de deelnet Noordoost-Brabant krijgt de regio een eigen aansluiting op het 380 kV-net.
Lees meer op de projectpagina: Pocket Noordoost-Brabant.
Nederland wil in 2050 helemaal overstappen op duurzame energie. Windenergie op zee is hierbij onmisbaar. De stroom uit nieuwe windparken moet via kabels aan land worden gebracht en aangesloten worden op het landelijke elektriciteitsnet. Tot nu toe gebeurde dat vooral aan de kust.
Voor de toekomst kijken we ook naar mogelijkheden om de elektriciteit verderop in het land aan te sluiten op het elektriciteitsnet. Dat noemen we diepe aanlanding. Op die manier voorkomen we verdere overbelasting van het elektriciteitsnet (netcongestie) aan de kust.
Programmafase
Het ministerie van Klimaat en Groene Groei (KGG) is een voorverkenning voor diepe aanlandingen gestart. Het doel van de voorverkenning is om geschikte aansluitlocaties dieper landinwaarts te vinden, en routes in kaart te brengen voor de ondergrondse kabels die de gelijkstroom van de windparken op zee naar de aansluitlocatie brengen. Uit de voorverkenning komen alternatieven voor aansluitlocaties en zoekzones voor routes. Het ministerie werkt hiervoor samen met netbeheerder TenneT, Rijkswaterstaat en de betrokken provincies.
In de voorverkenning zal ook een variant worden onderzocht met een gelijkstroomhub bij de westkust. Een gelijkstroomhub is een schakelstation tussen 2 of meer gelijkstroomkabels. Met deze hub kan TenneT beter sturen naar welk aansluitpunt de elektriciteit gaat, in periodes waarin er minder wind is.
Wat gebeurt er in de voorverkenning?
De voorverkenning is de eerste stap in het proces om tot diepe aanlandingen te komen. Het is de basis voor onderbouwde keuzes en helpt om in latere fasen kostbare aanpassingen of vertragingen te voorkomen.
De voorverkenning richt zich op verschillende mogelijke aansluitlocaties die dieper landinwaarts liggen. Het gaat om locaties in Limburg, Gelderland, Noord-Brabant, Flevoland en Overijssel. Daarnaast onderzoeken we mogelijke kabelroutes naar deze locaties.
De diepe aanlandingen zijn voor de toekomstige windparken in ‘gebied 6/7’. De kabelroutes op zee komen uit Programma VAWOZ.
Wanneer is de voorverkenning afgerond?
In de zomer 2026 moet de voorverkenning zijn afgerond. Dan worden redelijke alternatieven geselecteerd om verder te onderzoeken.
Hoe gaat het verder na de voorverkenning?
De kansrijke alternatieven die uit de voorverkenning komen, worden verder onderzocht. Dat gebeurt in een programma, in één of meer projectprocedure(s), of in een combinatie van een programma en een projectprocedure. Dit traject duurt een paar jaar. Tegelijk wordt een nieuw Programma Energie Hoofdstructuur (PEH II) opgesteld. Hieruit volgen de voordelen en de noodzaak voor de diepe aanlandingen.
Op basis van dit programma en de onderzoeken voor diepe aanlandingen neemt de minister van Klimaat en Groene Groei rond 2028 een besluit. Hierna start de vergunningprocedure, zodat de bouw kan beginnen.
Wanneer zijn de diepe aanlandingen klaar?
De realisatie van deze diepe aanlandingen is gepland rond 2040.
Voor verduurzaming van industrie, vervoer en de elektriciteitssector moet er voldoende waterstof beschikbaar zijn. Daarom is naast eigen waterstofproductie ook import vanuit het buitenland nodig.
Lees meer op de projectpagina: Verkenning waterstof-importterminals.
Het Warmtesysteem Zuid-Holland is een integrale, bovenregionale aanpak voor de ontwikkeling van een warmtenetwerk in de regio.
Lees meer op de projectpagina: Warmtesysteem Zuid-Holland.
Projecten aandragen
Het programma kent een jaarlijkse cyclus. Elk jaar kunt u projecten aandragen via verschillende routes. Lees hieronder meer over het proces.
Nationale MIEK
U kunt energie-infrastructuurprojecten via 3 routes aandragen bij het nationale MIEK:
- Via de Cluster Energie Strategieën (CES’en): Energie-infrastructuurprojecten voor de verduurzaming van de industrieclusters levert u aan via de CES’en.
- Opschaling uit een provinciale MIEK (pMIEK): regionale energie-infrastructuurprojecten die worden geïdentificeerd in een provinciaal MIEK komen mogelijk ook in aanmerking voor het nationaal MIEK. Bijvoorbeeld door de schaalgrootte van het project of als de Rijksoverheid een prominente rol kan spelen in versnelling van het project.
- Via de systeemroute: MIEK-systeemprojecten zijn infrastructuurprojecten die niet direct via CES of MIEK te onderbouwen zijn. Toch zijn ze belangrijk voor het energiesysteem dat we nodig heben in de toekomst.
Provinciale MIEK
Neem voor het aandragen van projecten op provinciaal niveau contact op met de provincie. Zo sluit u aan bij het proces voor het provinciaal MIEK. U leest op de website van Interprovinciaal Overleg meer over dit integraal programmeren.
Hoe kiezen we projecten en nemen we ze op in het MIEK?
Nationale MIEK
Voor projecten die industriële bedrijven of andere partijen indienen voor het nationale MIEK, stellen de betrokken partijen een projectfiche op. In deze samenvatting staat waarom dit project belangrijk is en wat de hulpvraag is aan het nationale MIEK. Het programma beoordeelt de projectfiches met het MIEK-afwegingskader. Met deze beoordeling stelt de minister van Klimaat en Groene Groei het nationale MIEK vast. Dit gebeurt na overleg met netbeheerders, decentrale overheden en collega-bewindspersonen.
Provinciale MIEK
De Gedeputeerde Staten van de desbetreffende provincie stelt uiteindelijk de provinciale MIEK vast.
Downloads
Contact
Meer weten over het MIEK? Neem contact op met miek@minezk.nl.
- Ministerie van Klimaat en Groene Groei
Uitgelicht
