Aramis
Het Aramis initiatief omvat een grootschalige transportinfrastructuur voor opslag van CO2 in lege gasvelden onder de Noordzee. Door CO2 permanent op te slaan, wordt voorkomen dat deze in de atmosfeer terechtkomt, waardoor het geen bijdrage levert aan klimaatverandering. Het kabinet stimuleert CO2-opslag, omdat er op korte termijn voor de industrie nog onvoldoende CO2-vrije alternatieven beschikbaar zijn.
Op deze pagina vindt u informatie over de procedure van dit project. U leest welke stappen nodig zijn voordat de bouw/aanleg van het project kan starten.
Wilt u meer informatie over de inhoud van dit project, bezoek dan de website van de initiatiefnemer: www.aramis-ccs.com.
Algemene informatie over Bureau Energieprojecten vindt u op onze ‘homepage’ Bureau Energieprojecten. Let op! Het tabblad Home verwijst naar de homepage van de RVO website (waarvan Bureau Energieprojecten een onderdeel is).
Projectinformatie
Het Aramis initiatief bestaat uit verschillende onderdelen:
- Een terminal op de Maasvlakte voor vloeibare CO2 afkomstig van schepen. Dit is het CO2next project, dat wordt gerealiseerd door Vopak, Gasunie, Shell en TotalEnergies.
- Een compressorstation op de Maasvlakte om CO2 onder de juiste druk te kunnen transporteren naar de lege gasvelden. Hiervoor wordt samengewerkt met project Porthos. Beide (Aramis en Porthos) gaan gebruik maken van het compressorstation. Het compressorstation wordt gerealiseerd door havenbedrijf Rotterdam, Gasunie en EBN.
- Een zee-leiding vanaf de Maasvlakte naar een distributieplatform op zee. Dit heet het Aramis project, dat wordt gerealiseerd door EBN, Gasunie, Shell en TotalEnergies.
- Platforms op zee om de CO2 in de lege gasvelden van Shell (project K14), TotalEnergies (project L04) en Eni (project L10CCS) op te slaan.
Door deze zogenoemde Carbon Capture and Storage (CCS) wordt bijgedragen aan de reductie van broeikasgas zoals is afgesproken in het Klimaatakkoord en in de Klimaatwet.
Projectprocedure
Om het Aramis inititatief mogelijk te maken zijn vergunningen nodig en moet het initiatief ruimtelijk worden ingepast. Voor de ruimtelijke inpassing wordt een projectprocedure doorlopen. Deze procedure loopt parallel aan het vergunningenproces. Een aantal onderdelen van het Aramis initiatief passen nu niet binnen het omgevingsplan van gemeente Rotterdam. Het omgevingsplan moet daarop worden aangepast.
Projectfase
In onderstaande tijdlijn ziet u de fase waarin het project zich op dit moment bevindt.
Stand van zaken
Van zaterdag 26 april tot en met vrijdag 6 juni 2025 liep de beroepstermijn voor de ter inzage gelegde besluiten fase 1 en fase 2. In die periode was het mogelijk om hiertegen in beroep te gaan bij de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State.
De besluiten zijn nog beschikbaar op de pagina: Aramis - fase 1 en Aramis - fase 2.
Van vrijdag 25 april tot en met donderdag 5 juni 2025 liep de bezwaartermijn voor de fase 3 besluiten. In die periode was het mogelijk om hiertegen in bezwaar te gaan.
De besluiten zijn nog beschikbaar op de pagina: Aramis - fase 3.
Alle besluiten zijn op donderdag 24 april 2025 bekendgemaakt door de minister van Klimaat en Groene Groei (KGG).
Actualisatie participatieplan
Het ministerie van Klimaat en Groene Groei (voorheen EZK) en Aramis consortium vinden participatie erg belangrijk. De manier waarop de participatie wordt ingezet, staat beschreven in het participatieplan. Dit plan wordt bij elke fase van het project beoordeeld in een verslag en opnieuw vastgesteld voor de komende periode. Het participatieplan is per april 2025 geactualiseerd. Reacties op het participatieplan kunt u doorgeven via bureauenergieprojecten@minezk.nl.
Informatiepagina jaaroverzicht
Het jaaroverzicht met grote energieprojecten geeft inzicht in hoe het ministerie van Klimaat en Groene Groei hier als coördinerend ministerie mee omgaat. Het volledige, meest recente jaaroverzicht (2024) staat op de pagina: Bureau Energieprojecten: jaaroverzicht projecten.
Hieronder vindt u de informatie over dit specifieke project.
Voorgeschiedenis
Hieronder vindt u meer informatie over de voorgeschiedenis van dit project.
Op 16 januari 2025 is een digitale informatiebijeenkomst georganiseerd. Hieronder vindt u de presentatie en de beantwoording van de gestelde vragen.
Op woensdag 3 juli 2024 is het coördinatiebesluit gepubliceerd in de Staatscourant.
Op 14 juni 2024 is voorbereidingsbesluit gepubliceerd. Met een voorbereidingsbesluit wordt (tot het projectbesluit), voorkomen dat ontwikkelingen plaatsvinden in het gebied die de aanleg van het project belemmeren of onmogelijk maken.
De minister voor Klimaat en Energie heeft op 5 februari 2024 het Voorkeursalternatief (VKA) gekozen en daarmee vastgesteld. In een eerdere fase van het project is in de Notitie Reikwijdte en Detailniveau (NRD) bepaald welke alternatieven onderzocht moesten worden in de milieueffectrapportage. Hierin zijn de milieueffecten van de alternatieven in beeld gebracht.
Wat zijn de vervolgstappen?
Nu het VKA is gekozen kunnen de vergunningaanvragen worden ingediend, waarna een ontwerpprojectbesluit en ontwerpvergunningen worden opgesteld. Deze liggen naar verwachting in juni 2024 voor 6 weken ter inzage. Iedereen kan op de ontwerpbesluiten reageren. Daarna worden de reacties verwerkt en de definitieve vergunningen opgesteld. Tegen de definitieve vergunningen kan beroep worden ingediend.
Het VKA en de Afwegingsnotitie kunt u hieronder inzien.
De minister voor Klimaat en Energie heeft de Notitie Reikwijdte en Detailniveau (NRD) voor Aramis vastgesteld. Op basis van de NRD worden de benodigde onderzoeken uitgevoerd voor het opstellen van een milieueffectrapportage (MER).
De concept Notitie Reikwijdte en Detailniveau (concept-NRD) heeft van vrijdag 10 juni 2022 tot en met donderdag 21 juli 2022 ter inzage gelegen. Iedereen heeft in die periode een zienswijze kunnen indienen op de concept-NRD. Op 18 augustus 2022 heeft de Commissie voor de milieueffectrapportage (Commissie m.e.r.) advies uitgebracht over de concept-NRD. Er zijn in totaal 8 zienswijzen ingediend op de concept-NRD. De antwoorden op de zienswijzen kunt u lezen in de Nota van Antwoord.
Het besluit vaststelling Notitie Reikwijdte en Detailniveau Aramis en de Nota van Antwoord op de concept-NRD zijn samen in een document hieronder te raadplegen. Hier vindt u ook de concept-NRD en de inspraakbundel op de concept-NRD.
Op dinsdag 21 juni 2022 werd een informatiebijeenkomst georganiseerd. Op deze avond was gelegenheid om vragen te stellen over het initiatief en de procedure. De posters die op deze avond gebruikt zijn kunt u hieronder terugvinden.
Het voornemen en voorstel voor participatie, de inspraakbundel en de Nota van Antwoord kunt u hieronder bekijken.
Op woensdag 26 januari 2022 vond een online informatiebijeenkomst plaats. Tijdens deze online informatiebijeenkomst was er gelegenheid om vragen te stellen.
Hieronder vindt u de presentaties die zijn gegeven en de lijst met antwoorden op de vragen die tijdens de bijeenkomst zijn gesteld.
Presentatie Aramis - Voornemen en Participatieplan - informatieavond (26 januari 2022) - Aramis
Presentatie EZK - Voornemen en Participatieplan deel 1 - informatieavond (26 januari 2022) - Aramis
Presentatie EZK - Voornemen en Participatieplan deel 2 - informatieavond (26 januari 2022) - Aramis
Vragen en antwoorden - Voornemen en Participatieplan - informatieavond (26 januari 2022) - Aramis
Hieronder vindt u meer informatie over de verschillende fasen van dit project.
Van vrijdag 25 april tot en met donderdag 5 juni 2025 lagen de uitvoeringsbesluiten (fase 3) ter inzage voor het Aramis initiatief. U kon in bezwaar gaan als de besluiten tegen uw belangen ingaan.
In de Staatscourant van donderdag 24 april 2025 is een kennisgeving geplaatst.
De besluiten en overige documenten kunt u inzien op de pagina: Aramis - fase 3.
Van vrijdag 25 april 2025 tot en met vrijdag 6 juni 2025 lag de 2e set uitvoeringsbesluiten (fase 2) ter inzage voor het Aramis initiatief. U kon in beroep gaan als de besluiten tegen uw belangen ingaan of als u heeft gereageerd op het ontwerp van de besluiten.
In de Staatscourant van donderdag 24 april 2025 is een kennisgeving geplaatst.
De besluiten en overige documenten kunt u inzien op de pagina: Aramis - fase 2.
Van vrijdag 13 september tot en met donderdag 24 oktober 2024 lagen het ontwerpprojectbesluit, de 1e ontwerpbesluiten en het bijbehorende milieueffectrapport ter inzage. In die periode was het mogelijk om een zienswijze (reactie) in te dienen. In totaal zijn er 7 zienswijzen ingediend. Deze zienswijzen worden beoordeeld en betrokken bij de definitieve besluitvorming. De zienswijzen kunt u terugvinden in de inspraakbundel.
In de Staatscourant van donderdag 24 april 2025 is een kennisgeving geplaatst.
In het 1e kwartaal van 2025 stelt de minister van Klimaat en Groene Groei, in samenspraak met de minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening het projectbesluit vast.
De inspraakbundel en de overige documenten zijn beschikbaar op de pagina: Aramis - fase 1.
Wat speelt er verder in uw regio?
Wilt u weten of en wat voor energieprojecten van nationaal belang er verder spelen in uw regio? Bekijk dan de digitale projectenkaart.
MIEK project
Dit project valt onder het Meerjarenprogramma Infrastructuur Energie en Klimaat (MIEK). In dit programma staan energieprojecten die een belangrijke basis vormen voor de energie-infrastructuur op de lange termijn. De overheid wil deze samen met betrokken partijen zo snel mogelijk realiseren. Meer informatie over het MIEK vindt u op de pagina: Meerjarenprogramma Infrastructuur Energie en Klimaat (MIEK).
