Algemene regels invasieve exoten

Waarom zijn invasieve exoten schadelijk?

Invasieve exoten komen in Nederland terecht door menselijke acties. Dit kan bewust of per ongeluk zijn. Sommige exoten voelen zich prima thuis in hun nieuwe omgeving. Ze vestigen zich in onze natuur en kunnen zich hier snel voortplanten en verder verspreiden.

Dit kan schadelijk zijn voor de Nederlandse natuur. Invasieve exoten kunnen planten en dieren die hier al leefden verdringen of laten verdwijnen. Soms veroorzaken ze zelfs problemen voor de economie of menselijke gezondheid. Bijvoorbeeld omdat ze een ziekte meebrengen. Een voorbeeld hiervan is de rivierkreeft.

Regels invasieve exoten

Er zijn regels om schade door invasieve exoten te voorkomen. Een belangrijk onderdeel hiervan is de Unielijst. Hierop staan de soorten waarvan de EU zegt dat ze schadelijk zijn. De regels gelden voor levende exemplaren van de soorten op de Unielijst. Ook gelden de regels voor alle levende delen van een soort, zoals zaden, eitjes en wortels. Bekijk alle regels op Verordening Invasieve Uitheemse Soorten.

De EU onderzoekt welke soorten de meeste schade veroorzaken. Daarna stemt de EU af welke soorten op de Unielijst moeten komen. De lijst wordt regelmatig aangevuld met nieuwe soorten. Soorten op de Unielijst mag u niet:

• houden als u de soort kreeg nadat deze op de Unielijst kwam,
• vervoeren,
• in-, uit- of doorvoeren binnen de EU, ook niet onder douanetoezicht,
• kweken, telen of laten voortplanten,
• verhandelen,
• gebruiken of ruilen, of
• vrijlaten.

Vervoert u de soort om het dier of de plant uit te roeien? Dat mag wel. Zorg er wel voor dat de soort niet kan ontsnappen of zich kan verspreiden.

Voor dierentuinen die dieren opvangen met een vergunning voor invasieve uitheemse soorten gelden aparte regels. Bekijk hiervoor Dierentuinen. Vangt u invasieve exoten op? Bekijk dan Opvangcentrum voor beschermde dieren en invasieve exoten.

Welke soorten staan er op de Unielijst?

U vindt de Unielijst op de website van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA). Er komen regelmatig nieuwe soorten op deze lijst.

Overgangsregels

Staat uw plant of dier op de Unielijst? En had u deze al in bezit voordat de soort op de Unielijst kwam? Onder voorwaarden gelden dan de overgangsregels. U moet hiervoor de soort aantoonbaar in bezit hebben gehad voor deze op de Unielijst kwam. En u mag de soort zich niet laten voortplanten of verspreiden. Of laten ontsnappen.

De overgangsregels gelden bij:

• persoonlijk bezit. Bekijk Mijn plant of huisdier is een invasieve exoot;
• commercieel bezit. Bekijk Overgangsregeling voor handelaren in invasieve exoten

Gevolgen na een overtreding

Bent u in overtreding omdat u zich niet aan de regels hield? Bijvoorbeeld omdat u invasieve exoten heeft laten verspreiden? Dan kijken wij eerst of u de overtreding kunt herstellen. Kan dat niet? Dan nemen wij uw planten of dieren in bewaring. Dit betekent dat wij de dieren aan een opvangcentrum geven die een ontheffing heeft. Kan dit ook niet? Dan blijft het dier levenslang in bewaring of laten wij het inslapen. Planten laten wij vernietigen.

Gevolgen bij verzenden of ontvangen

Verzendt of ontvangt u invasieve exoten en heeft u geen ontheffing? Dan kunnen wij:

• uw in- of uitvoerzending in bewaring nemen;
• de planten of dieren terugsturen naar waar deze vandaan komen;
• de dieren aan iemand geven die wel een ontheffing heeft;
• de planten laten vernietigen of de dieren laten inslapen.

U betaalt zelf (een deel van) de kosten die wij hiervoor maken. Dat geldt voor een algemene overtreding en bij een overtreding bij in- of uitvoer.

Wie doet de controles?

Wij voeren samen met de NVWA en de Douane de toezichthoudende taken uit. Dit zijn onder andere de controles op in- en uitvoer. De NVWA werkt ook samen met de politie en het Openbaar Ministerie (OM) aan de strafrechtelijke handhaving. Afhankelijk van de overtreding schrijft de NVWA of het OM de boete uit.

Als u zich niet aan de regels houdt

Houdt u zich niet aan de regels voor invasieve exoten? Dat heeft gevolgen. Wat het gevolg is, hangt af van de overtreding die u maakt.

Gevolgen na een overtreding

Bent u in overtreding? Bijvoorbeeld omdat u invasieve exoten heeft laten voortplanten? Dan kijken wij eerst of u de overtreding kunt herstellen.  Kan dat niet? Dan nemen wij uw planten of dieren in bewaring. Dit betekent dat wij de dieren aan een houder geven die wel een ontheffing heeft. Is dit ook niet mogelijk? Dan blijft het dier levenslang in gevangenschap of laten wij het inslapen. Planten laten wij vernietigen. 

Gevolgen na overtreding bij in- en uitvoer

Verzendt of ontvangt u invasieve exoten en heeft u geen ontheffing? Dan kunnen wij:

• uw in- of uitvoerzending in bewaring nemen;
• de planten of dieren terugsturen naar het land waar de zending vandaan komt;
• de planten of dieren aan iemand geven die wel een ontheffing heeft;
• de planten laten vernietigen.

U betaalt (deels) de kosten die hiervoor worden gemaakt. Dat geldt voor een algemene overtreding en een overtreding bij in- of uitvoer.

Wie doet de controles?

Wij zijn de bestuursrechtelijke handhaver. Dit betekent dat wij samen met de NVWA en de Douane de toezichthoudende taken uitvoeren. De NVWA werkt ook samen  met de politie en het Openbaar Ministerie aan de strafrechtelijke handhaving. Zij schrijven de boete uit bij een overtreding.

Invasieve exoot gevonden?

Vindt u een dierlijke invasieve exoot in de natuur die op de Unielijst staat? En lijkt het gezond? Laat het dan met rust en laat het zitten. Lijkt het dier ziek of is het gewond? Bekijk op Gevonden dierlijke invasieve exoten wat u kunt doen.

U kunt wel melden dat u een dierlijke invasieve exoot heeft gezien, bijvoorbeeld op Waarneming.nl. De provincies kunnen deze meldingen zien. Zij zijn er verantwoordelijk voor dat invasieve exoten zich niet verspreiden. En dat ze geen schade veroorzaken aan onze natuur.

Wetten en regels

Wilt u de complete tekst van de Verordening IUS lezen? U vindt deze in het document hieronder.