Zuid-Afrika: vind kansen in de toekomstgerichte tuinbouw in Grootvlei

Laatst gecontroleerd op:

14 mei 2025

Gepubliceerd op:

4 november 2023

In Grootvlei in Zuid-Afrika staat een verouderde, nu nog in bedrijf zijnde kolencentrale. Het idee van de combitrack 'Toekomstgerichte Tuinbouw in Grootvlei' is om de kolencentrale aan te passen in een hub voor klimaatslimme tuinbouw. Dat biedt nieuwe arbeidskansen voor de lokale bewoners én herstel van het lokale landschap. Houd dit project in de gaten als u al zakendoet in de tuinbouwsector in Afrika en graag wilt uitbreiden.

Uitdagingen in de toekomstgerichte tuinbouw in Zuid-Afrika

Zuid-Afrika is net als Nederland een grootmacht in de land- en tuinbouw. In Zuid-Afrika is de laatste 10 jaar meer oppervlakte aan tuinbouwgrond bijgekomen. Mais, druiven, avocado's en citrusvruchten zijn de belangrijke exportproducten in Zuid-Afrika.

De land- en tuinbouw in Zuid-Afrika heeft wel te maken met grote uitdagingen, zoals overvloedig watergebruik. Zuid-Afrika gebruikt bijvoorbeeld momenteel 50 tot 60% van het beschikbare water voor land- en tuinbouw.

Naast de waterproblematiek kampt Zuid-Afrika ook met uitdagingen op het gebied van klimaatverandering, de elektriciteitscrisis en hoge werkeloosheid.

Kansen voor Nederlandse bedrijven

De Nederlandse ambassade werkt steeds meer samen met Nederlandse en Zuid-Afrikaanse partners aan oplossingen voor deze uitdagingen. Vooral in deze 3 provincies:

Mpumalanga: overgang van mijnbouw naar landbouw
Limpopo: agrologistiek en de samenhang (nexus) tussen water-, landbouw- en biodiversiteit
West-Kaap: bedekte tuinbouw en fruitteelt

Ze werken aan innovatieve oplossingen in de landbouw, waaronder klimaatslimme landbouw en toepassingen die helpen met het herstellen van de natuur en de biodiversiteit. Nederlandse bedrijven en kennisinstellingen kunnen daar een rol in spelen.

Zuid-Afrika heeft zelf ook al veel innovatie en kennis in huis op het gebied van tuinbouw, waar Nederlandse bedrijven en kennisinstellingen weer van kunnen leren. De tuinbouwsector behoorde in 2023 tot de snelstgroeiende economische sectoren van Zuid-Afrika.

Voordelen van zakendoen met Zuid-Afrika:

Zuid-Afrika is een logistieke hub, ook voor de overige landen in zuidelijk Afrika.
Het land heeft een goede dienstensector, een moderne financiële sector en een concurrerende industrie.
Zuid-Afrika is een belangrijke handelspartner voor Nederland en de EU.
Zuid-Afrika heeft veel te bieden op het gebied van kennis en innovatie.

De herbestemming van de kolencentrale van Grootvlei

Grootvlei ligt in de buurt van Johannesburg en is bekend om zijn verouderde kolencentrale. Dit is een van de kolencentrales in Zuid-Afrika die op termijn gesloten zal worden.

Via een studie heeft RVO onderzocht welke herbestemmingsopties er waren voor deze kolencentrale. Klimaatslimme tuinbouw bleek een van de meest kansrijke opties op de korte termijn. Denk daarbij aan:

Innovatieve oplossingen in de land- en tuinbouw om de klimaatweerbaarheid te verbeteren.
Kansen in de samenhang (nexus) tussen water-, voedsel- en biodiversiteit.
(Gekoelde) agrologistiek.

Toekomstbestendige banen

Hans van Ek, Private sector Development Coach, staat binnen RVO voor deze combitrack aan de lat. Hij vertelt dat de Nederlandse ambassadeur in Zuid-Afrika een intentieovereenkomst heeft opgesteld en getekend met Eskom, van wie de centrale is. Van Ek: "Met het opzetten van een klimaatslim tuinbouwdemonstratiecentrum creëren we toekomstbestendige banen – juist voor de Zuid-Afrikaanse gemeenschappen die rondom de centrale wonen."

Het eerste doel is nu het bouwen van een kas die kan dienen als 'demonstratiefaciliteit'. Een demonstratiefaciliteit helpt bij trainingen, onderzoeken en demonstraties.

Het demonstratiecentrum is niet het einde van het project, integendeel. Als de kolencentrale definitief sluit in 2027, wordt het hele terrein rondom de centrale aangepast voor duurzame tuinbouw. Dat levert nog meer werkgelegenheid op.

Er liggen straks ook kansen voor circulaire verwerking van oogst-restmaterialen, zoals biogas. Maar denk ook aan kansen binnen de recreatie- en agro-industrie.

Als alles voorspoedig verloopt zal Grootvlei doorgroeien tot tuinbouwhub. Het kan mogelijk ook als voorbeeld dienen voor andere nog om te bouwen oude kolencentrales.

Alwin Quispel, Business Development Coach voor onder andere Zuid-Afrika: "Het wordt klimaatslim, dus zuinig watergebruik zal voorop staan."

Doelen van de combitrack van Grootvlei

De herontwikkeling van de kolencentrale kan een model zijn voor het ombouwen van andere oude centrales en mijnen in het land of daarbuiten. Het maakt ook grotere investeringen in duurzame voedselproductie en lokale voedselvoorziening mogelijk en biedt kansen voor ondernemers in de (duurzame) tuinbouw.

Concreet streeft de combitrack in Zuid-Afrika naar de volgende doelen:

Een overgang naar een duurzame ontwikkeling van het gebied.
De ontwikkeling van een agrohub in de regio.
Meer waardig werk voor mensen uit de omgeving.
Meer (duurzame) economische groei in de regio.
Meer handel tussen Zuid-Afrika en Nederland.

Welke kansen biedt de combitrack u?

De combitrack voor toekomstgerichte tuinbouw in Zuid-Afrika zoekt vooral ondernemers die sterk zijn op het gebied van tuinbouw en graag nieuwe kansen willen ontdekken.

Deze combitrack kan ook kansen bieden voor ondernemers die niet uit de tuinbouwsector komen, maar wel over andere, benodigde expertises beschikken.

We kunnen u later in het proces beter uitleggen welke kansen er ontstaan voor welke type ondernemers. Houd daarvoor deze pagina in de gaten.