Participatie bij zonne-energie en windenergie op land
Participatie gaat over het betrekken van inwoners, ondernemers en maatschappelijke organisaties bij overheidsbesluiten. Het is wenselijk en nodig dat u als lokale overheid omwonenden betrekt bij het nemen van besluiten over duurzame energieprojecten, zoals zonne- of windmolenparken. Dit zorgt voor draagvlak.
De komst van een zonne- of windpark geeft hoe dan ook veranderingen in de directe leefomgeving van inwoners. Het kan gaan om verandering in het landschap of geluid. Dat is een van de redenen waarom hierover in het Klimaatakkoord een afspraak is gemaakt: bij grootschalig opwekken van duurzame energie streven we naar 50% lokaal eigendom. Dit betekent dat inwoners, ondernemers en organisaties uit de omgeving mede-eigenaar zijn van het project.
50% lokaal eigendom
50% lokaal eigendom gaat verder dan alleen financieel deelnemen. Het gaat ook om zeggenschap. Daarom kiezen gemeenten steeds vaker voor mede-eigendom van inwoners, ondernemers en organisaties van een (lokaal) energieproject. Door dit ondernemerschap ontstaat er draagvlak voor het bereiken van de doelen uit het Klimaatakkoord. Want de opbrengsten uit de onderneming zijn voor de eigenaars, dus de eigen regio profiteert hiervan.
Vormen van participatie
Participatie is belangrijk voor de maatschappelijke acceptatie van zon- en windprojecten. Als u als lokale overheid omwonenden invloed geeft in besluitvorming, ervaren zij de besluitvorming eerder als rechtvaardig. Zij kunnen op verschillende manieren participeren:
- beleidsparticipatie;
- procesparticipatie;
- financiële participatie.
Beleidsparticipatie
Beleidsparticipatie is beleid maken samen met inwoners, ondernemers en maatschappelijke organisaties uit de omgeving. U kunt als lokale overheid bijvoorbeeld een burgerberaad, -forum of -panel organiseren. Maar ook een enquête, inloopavond of -spreekuur, persconferentie, serious game, straatgesprek of een werkatelier.
Procesparticipatie
De eerste belangrijke stappen in procesparticipatie zijn het informeren en raadplegen van inwoners, ondernemers en maatschappelijke organisaties uit de omgeving. Dit doet u bijvoorbeeld door enquêtes te houden. Ook kan u hen om advies vragen. In dat geval ontstaat er een gesprek: u neemt hun wensen mee in de plannen. Tenslotte is er de meest directe vorm van procesparticipatie: inwoners, ondernemers en maatschappelijke organisaties écht laten meebeslissen.
Financiële participatie
Het meest bekende voorbeeld van financiële participatie is mede-eigenaarschap. Denkt u hierbij bijvoorbeeld aan een energiecoöperatie. Dit is een gezamenlijk initiatief om duurzame energieprojecten van de grond te krijgen. Ook kunnen inwoners of bedrijven aandelen of obligaties kopen in een windenergie- of zonne-energieproject.
Lees meer over het organiseren van participatie op de website van Energie Participatie
Gemeente als regisseur
U heeft als gemeente een stimulerende en regisserende rol bij het zorgen voor draagvlak voor duurzame energie-initiatieven. Draagvlak ontstaat niet vanzelf. Hiervoor is vertrouwen belangrijk. Is er eenmaal draagvlak? Houd dit dan vast. U heeft bevoegdheden voor procesparticipatie en financiële participatie:
Alle decentrale overheden kunnen bij ons terecht met vragen over onder meer participatie.
Participatiemonitor
In de Participatiemonitor (2021) van de Rijksoverheid leest u hoe de participatie van burgers bij wind- en zonneparken zich ontwikkelt. De monitor baseert zich op data van verschillende projecten.
Participatie organiseren
Wilt u aan de slag met het organiseren van participatie in uw regio? Wij helpen u verder:
- Wat kunt u doen als lokale overheid om zonne-energie te stimuleren in uw regio?
- Monitor: wat doen burgers en bedrijven rondom zonne-energie?
- Bijeenkomsten over zonne-energie voor lokale overheden
- Lokale energie-initiatieven die u verder helpen bij uw project
- Monitor: welke (verwachte) wind-energieprojecten zijn er in Nederland?
Bekijk ook de informatie van onze kennispartners over participatie bij een project:
Vragen over participatie?
- Ministerie van Economische Zaken en Klimaat
