Wetgeving zonne-energie

Op deze pagina vindt u een overzicht van de nationale wetgeving, bestaand en in ontwikkeling. Daaronder leest u over de Europese wetgeving voor zonne-energie die de Nederlandse wetgeving beïnvloedt.

Bestaande nationale wetgeving

In Nederland gelden op dit moment verschillende wetten en regelingen voor zonne-energie.

Klimaatwet en klimaatbeleid

Klimaatbeleid is er om de uitstoot van broeikasgassen in Nederland (en Europa) definitief en stap voor stap terug te dringen. Zo verminderen we de wereldwijde opwarming van de aarde en de verandering van het klimaat. De Klimaatwet is een kader voor de ontwikkeling van dit beleid. In deze wet zijn de doelen vastgelegd. Het Kabinet moet zich hier aan houden. In de Klimaatwet staat niet hóe we dat doen. Dat staat in het Klimaatakkoord. 

Lees meer over de afspraken in het Klimaatakkoord

Elektriciteitswet 1998 

De Elektriciteitswet stamt uit 2 juli 1998. In deze wet vindt u regels over de productie, het transport en de levering van elektriciteit (Elektriciteitswet 1998). Een belangrijke wet die u als klant beschermt tegen woekerprijzen en ook de netbeheerders en energieleveranciers controleert. Deze wet was nodig omdat de energiemarkt vrijgegeven is.

Salderingsregeling

De Salderingsregeling is voor kleinverbruikers die elektriciteit invoeden op het net. U bent kleinverbruiker als u een aansluiting heeft met een grootte van maximaal 3x80 ampère. Vooral kleinverbruikers die zelf elektriciteit opwekken met zonnepanelen gebruiken deze regeling. De Salderingsregeling is vastgelegd in artikel 31c van de Elektriciteitswet 1998 en artikel 50, tweede lid, van de Wet belastingen op milieugrondslag. De Kamer verklaarde in februari 2021 het wetsvoorstel voor de afbouw van de salderingsregeling 'controversieel' (omstreden). Het huidige kabinet besloot daarom de startdatum van de afbouw van de salderingregeling uit te stellen tot 1 januari 2025.

Lees meer over het veranderde afbouwplan van de salderingsregeling

Erkenningsregeling zonnestroomsystemen

In de Erkenningsregeling zonnestroomsystemen leest u de regels over de eisen voor ontwerpen, installeren, beheren en onderhouden van zonne-energiesystemen. Deze erkenningsregeling sluit aan op de Wet kwaliteitsborging (Wkb), die tegelijk met de Omgevingswet, op 1 januari 2023, in werking treedt. Het doel van de Wkb is het voorkómen van gebreken aan bouwwerken. Wilt u als gebruiker meer weten over veilige installatie van uw zonnepanelen? Ga dan naar onze pagina Kwaliteit, vakmanschap en verzekeringen zonne-energie.

Netcode elektriciteit

In de Netcode elektriciteit staan alle voorschriften voor netbeheerders en netgebruikers op 3 gebieden:

• functioneren van de netten;
• aansluiten van klanten op de netten;
• transporteren van elektriciteit over de netten.

Codebesluit congestiemanagement

De Autoriteit Consument & Markt (ACM) publiceerde in mei 2022 het codebesluit congestiemanagement. Hiermee kunnen netbeheerders slimmer bestaande elektriciteitsnetten gebruiken. Netbeheerders kunnen nu contracten afsluiten met grootverbruikers en producenten voor de lange termijn. In deze contracten staat dat zij tegen vergoeding het net minder gebruiken.

Verbruikers en producenten met kleinere aansluitingen kunnen als groep deelnemen aan deze manier van congestiemanagement. Soms kan de netbeheerder verbruikers en producenten van (grootschalige) wind- en zonnestroomprojecten ook verplichten het net minder te gebruiken. De netbeheerders werken samen uit hoe zij dit in de praktijk kunnen aanpakken.

Hernieuwbare energie bij ingrijpende renovatie

Per 1 februari 2022 is het verplicht om bij ingrijpende renovatie van een woning of gebouw een minimumwaarde hernieuwbare energie (HE), zoals zonnepanelen, een warmtepomp of een warmtenet, toe te passen.

Lees meer over deze wettelijke verplichting voor HE

De Wet milieubeheer (Wm)

In de Wet milieubeheer staan algemene regels voor verschillende onderwerpen: van stoffen en afvalstoffen tot handhaving, openbaarheid van milieugegevens en beroepsmogelijkheden. Kortom, welk wettelijk gereedschap kunnen overheden gebruiken om het milieu te beschermen. De belangrijkste instrumenten zijn milieuplannen en milieuprogramma's, milieukwaliteitseisen, vergunningen, algemene regels en handhaving. 

Veel milieu-onderwerpen staan in verschillende wetten en regelgeving, zoals het Besluit omgevingsrecht (Bor) en de erkende maatregelenlijst en informatieplicht vanuit het Activiteitenbesluit.

Zo regelt het Besluit omgevingsrecht (Bor) dat er voor zonnepanelen op daken geen vergunning nodig is. Het Activiteitenbesluit regelt dat het plaatsen en gebruiken van zonnepanelen nog niet verplicht is. Onder de kop Omgevingswet leest u dat gemeenten wél bedrijven kunnen verplichten om zonnepanelen te plaatsen en te gebruiken.

Btw-nultarief voor zonnepanelen op en nabij woningen

Per 1 januari 2023 is het btw-tarief voor zonnepanelen 0 (nul). U hoeft dus geen btw-vrijstelling of -teruggaaf meer aan te vragen. Door wijzigingen in Europese regelgeving kunnen lidstaten van de Europese Unie lagere btw-tarieven gebruiken voor levering en installatie van zonnepanelen op en naast woningen.

Inzameling kapotte/oude zonnepanelen en omvormers

Producenten en importeurs die elektrische en elektronische apparatuur verkopen binnen de EU, moeten deze producten inzamelen en verwerken als ze worden afgedankt. Zonnepanelen vallen onder deze regelgeving voor elektrische apparaten.

Lees meer over afgedankte elektrische en elektronische apparatuur.

Nationale wetgeving in ontwikkeling

Naast bestaande wetgeving werkt Nederland aan een aantal nieuwe of vernieuwende wetten en regelgeving.

Wetsvoorstel Energiewet (UHT)

De Rijksoverheid werkt op dit moment aan een wetsvoorstel voor de nieuwe Energiewet (UHT). Deze wet zorgt onder meer voor het efficiënter verdelen van de netcapaciteit. Ook zorgt deze nieuwe Energiewet voor: 

• vervanging van de huidige Gaswet en Elektriciteitswet 1998;
• invoering van de Europese regelgeving;
• invulling van de afspraken uit het Klimaatakkoord uit 2019. 

Omgevingswet

De Rijksoverheid werkt daarnaast aan een nieuwe Omgevingswet. De nieuwe Omgevingswet brengt alle spelregels die gelden voor de fysieke leefomgeving bij elkaar in één wet. Deze wet is dus voor iedereen belangrijk die te maken heeft met de fysieke leefomgeving. Dit gaat dan bijvoorbeeld om wet- en regelgeving voor bouwen, milieu, water, ruimtelijke ordening en natuur. De Omgevingswet zorgt voor een goede balans tussen het gebruiken en beschermen van de leefomgeving. Het kabinet geeft hiermee richting aan de grote opgaven die de inrichting van ons land ingrijpend veranderen. Een van deze opgaven is de ruimte voor opwekking van duurzame energie. De verwachting is dat op 1 januari 2024 de Omgevingswet ingaat.

Lees meer op Aan de slag met de Omgevingswet. 

De Nationale Omgevingsvisie (NOVI) is een instrument van de nieuwe Omgevingswet. Tot de invoering van de wet, wordt de NOVI gebruikt als 'structuurvisie' (strategisch beleidsdocument) voor de Wet ruimtelijke ordening (Wro). Provincies gebruiken de NOVI om hun provinciale omgevingsvisie op te stellen. Deze structuurvisies beïnvloeden het uitgeven van vergunningen door gemeenten en provincies. Zodra de Omgevingswet in gaat, geldt de NOVI als instrument zoals deze bedoeld is in de nieuwe wet. In de NOVI staat dat het plaatsen van zonnepanelen volgens de zogenaamde zonneladder moet.

Zonnepanelen op bestaande daken verplichten

Het kabinet wil gemeenten vanaf 2024 de mogelijkheid geven om zonnepanelen te verplichten op daken van bestaande utiliteitsgebouwen (gebouwen zonder woonbestemming). Het gaat dan om gebouwen groter dan 250 m². Hiermee vervalt het eerdere plan om eigenaren van alleen industriedaken te kunnen verplichten zonnepanelen te installeren per januari 2023. Nu is het de bedoeling dat dit voor 2024 voor álle utiliteitsgebouwen mogelijk is (en niet alleen voor industriedaken). In dit nieuwe plan is ook de hoeveelheid verplichte zonnepanelen per dak groter dan in het eerdere plan. 

Lees meer in de kamerbrief van 22 mei 2022 ('zonnebrief')

Europees beleid

Niet alleen binnen Nederland, maar binnen heel Europa maken we afspraken om gezamenlijke doelstellingen te halen.

Een Europese Green Deal 

Klimaatverandering en milieuvervuiling zetten de toekomst van Europa en de wereld op het spel. Het antwoord van de Europese Unie (EU) hierop is de Europese Green Deal. De Europese Green Deal bestaat uit verschillende EU-beleidsplannen, vooral op het gebied van klimaat en energie. Deze 'deal' verandert de EU in een moderne, concurrerende en grondstoffenefficiënte economie. Bijvoorbeeld door hergebruik van grondstoffen. De Europese Green Deal verbetert het welzijn en de gezondheid van de burgers door onder meer schone lucht, schonere energie en duurzamere producten.

EU Fit for 55-pakket

Dit ‘pakket’ bestaat uit 10 wetsvoorstellen. Die zorgen samen voor het waarmaken van de doelstellingen van de Europese Green Deal. Het uiteindelijke doel? Europa in 2050 een klimaatneutraal continent.

Lees de 10  wetsvoorstellen.

Europese richtlijnen en verordeningen

Behalve vrijblijvende afspraken maken we binnen Europa ook bindende afspraken.

Richtlijn Hernieuwbare energie (RED II)

In 2030 moet tenminste 32% van het eindenergieverbruik uit hernieuwbare (duurzame) bronnen komen. Dat staat in de REDII. De verwachting is dat dit percentage rond 2023 nog wordt verhoogd.

De eerdere richtlijn (RED I) is omgezet naar de Elektriciteitswet 1998 en de Gaswet. De invoering van de nieuwe richtlijn REDII staat in de nieuwe Nederlandse Energiewet (UHT). Deze gaat naar verwachting in 2022 in.

Europese netcode 

De Europese netcode zorgt voor meer leveringszekerheid en netveiligheid van energie. De Europese codes voor elektriciteit ondersteunen zo de energietransitie en zijn een verzameling van acht Europese Verordeningen (Requirements for Generators (RfG). Hierin staan de spelregels voor de Europese interne elektriciteitsmarkt.

Deze Europese verordening geldt sinds 27 april 2019 in Nederland en geldt voor netbeheerders en netgebruikers. De grotere installaties die energie opwekken moeten sinds die datum voldoen aan strengere technische eisen om aangesloten te worden op het elektriciteitsnet. Voor kleinere installaties van het type A –  dat zijn ook zonnepaneelinstallaties bij consumenten – besloot de Autoriteit Consument & Markt (ACM) in het voorjaar van 2019 de handhaving van de RfG met 2 jaar uit te stellen tot 27 april 2021. 

Sinds 27 april 2021 is het conformiteitscertificaat voor omvormers definitief in gegaan. Een consument die nieuwe zonnepanelen aanschaft, toont met dit certificaat aan dat hij voldoet aan de RfG-verordening. Het aantonen van die conformiteit is per 27 april 2021 verplicht voor alle zonnepaneelsystemen die nieuw op het elektriciteitsnet worden aangesloten. Ook voor bestaande zonnepaneelinstallaties waarvan consumenten de omvormer laten vervangen, is een conformiteitscertificaat verplicht. Particulieren en MKB-bedrijven die energie gaan leveren aan het net, zijn verplicht hun installatie aan te melden. 

Lees meer in het nieuwsbericht van Netbeheer Nederland.

Waste Electrical and Electronic Equipment directive (WEEE)

WEEE is de naam voor de Europese richtlijn die de inzameling en recycling van de afvalstroom van elektrische en elektronische apparatuur reguleert (zoals zonnepanelen). Wat de WEEE voor Nederland inhoudt, leest u op onze pagina Afgedankte Elektrische en Elektronische Apparatuur (AEEA).