Flexibiliteitsoplossingen: slim omgaan met energie en opslag
Merkt u de gevolgen van ons overvolle elektriciteitsnet? En wilt u kijken wat u op korte termijn zelf kunt doen? Wij helpen bedrijven, gemeenten, ontwikkelaars en dienstverleners als installateurs bij praktische oplossingen om ons energiesysteem flexibeler te maken, zoals het opslaan van energie en elektriciteit. Zodat er op elk moment genoeg energie is.
- Wilt u als bedrijf uitbreiden of overgaan van fossiele brandstoffen op elektriciteit (elektrificeren)? Maar kunt u niet aansluiten op het volle elektriciteitsnet?
- Gemeenten helpen u graag met verduurzamen. Maar zij willen ook netcongestie voorkomen (filevorming op het net). De oplossingen voor flexibiliteit op deze pagina helpen bij deze knelpunten.
- Dienstverleners als installateurs of intermediairs willen op hun beurt gemeenten en bedrijven helpen bij de invoering van die flexibiliteitsoplossingen. Dit willen ze zo doeltreffend mogelijk en volgens de regels doen.
Wij informeren deze partijen over mogelijke oplossingen. We ontwikkelen en delen kennis, bieden een netwerk en geven inzichten in het gebruik in de praktijk.
Waarom moet ons energiesysteem flexibeler?
Het energiesysteem in Nederland verandert. We stappen over naar hernieuwbare (duurzame) energie, zoals wind- en zonne-energie. Dit is voor een groot deel afhankelijk van het weer. Hierdoor komt het aanbod van energie niet altijd en overal overeen met de vraag naar energie. We moeten daarom op een andere manier zorgen voor flexibiliteit in ons energiesysteem. Dit kan met oplossingen zoals energieopslag, maar vooral ook elektriciteitsopslag.
Welke oplossingen zijn er?
Er zijn verschillende manieren om ons energiesysteem flexibeler te maken. Uiteindelijk gaat het erom dat deze met elkaar in balans zijn. Alleen zo realiseren we een energiesysteem dat zo optimaal mogelijk werkt. We lichten 5 verschillende manieren voor u uit:
Bij flexibele vraagsturing stemmen we vraag en aanbod van energie beter op elkaar af. Hiermee bedoelen we: we stemmen het verbruik van energie af op het beschikbare aanbod. En we gebruiken de duurzaam opgewekte energie wanneer het er is. Bijvoorbeeld wanneer de zon schijnt (zonne-energie) of de wind hard waait (windenergie).
Bijvoorbeeld:
Bedrijven kunnen het tijdstip van productieprocessen verschuiven naar die momenten. In huis kunnen we de vaatwasser aanzetten of de elektrische auto opladen op die piekmomenten (eventueel met de hulp van slimme apparatuur). De energie hoeven we dan niet op te slaan of verloren te laten gaan. Dit is efficiënt en voordeliger.
Met regelbaar opwekvermogen stemmen we ook vraag en aanbod van energie beter op elkaar af. We vangen de momenten dat er niet voldoende energie is door wind en zon, op met andere opgewekte energie. Dit noemen we regelbare CO2-vrije opwek. Dit doen we onder meer met opwek vanuit gascentrales die draaien op waterstof of waar de CO2-uitstoot wordt opgeslagen.
Bij interconnectie verbinden we de Nederlandse gas- en elektriciteitsnetwerken met het buitenland. We gebruiken deze netwerken voor de in- en uitvoer van energie (kabels en leidingen met andere landen). Dit zorgt voor flexibiliteit doordat de afzetmarkt (verkoopgebied) voor energie groter wordt. Er moet dan wel voldoende capaciteit op het elektriciteitsnet zijn voor de opgewekte energie.
Bij conversie zetten we het overschot aan energie om naar een andere vorm van energie.
Bijvoorbeeld:
Elektriciteit zetten we om naar warmte of waterstof. Die conversie van energie moeten we op de juiste momenten doen (als de vraag er is).
Het opslaan van energie is een belangrijke manier om flexibeler om te gaan met energie. Dit is onmisbaar in het nieuwe energiesysteem. Het is een manier om toch energie op voorraad te hebben, net zoals in ons huidige systeem.
Technisch is er veel mogelijk op het gebied van elektriciteitsopslag, warmte en waterstof (moleculen). Er is daarom terecht veel interesse en aandacht voor energieopslag. Maar er zijn ook technische, juridische en financieel-economische beperkingen.
Daarom onderzocht het ministerie van Economische Zaken en Klimaat samen met ons en andere partijen welke rol energieopslag kan spelen. En hoe we daar nu al op vooruit kunnen kijken (anticiperen).
Een belangrijke conclusie uit het rapport is dat alle vormen van opslag nodig zijn, zowel elektriciteit (zoals batterijen) en warmte als moleculen (zoals waterstof). Deze kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan de energietransitie (de overgang van fossiele brandstoffen naar duurzaam opgewekte energie) van bedrijven.
Op deze pagina vindt u meer informatie over het gebuik van batterijen. Zo vindt u praktijkverhalen waarin u meer leest over het gebruik van batterijen voor bedrijven.
Bekijk de Routekaart Energieopslag voor het volledige rapport.
Verschillende oplossingen in beeld
In onderstaande afbeelding ziet u hoe een geïntegreerd energiesysteem eruit kan zien. Hierin zorgen de verschillende oplossingen er samen voor dat duurzame (hernieuwbare) energie altijd te leveren is. De wisselwerking tussen de verschillende oplossingen is duidelijk te zien. De opgewekte hernieuwbare warmte, elektriciteit of waterstof wordt op verschillende manieren opgeslagen en geleverd aan de gebruiker van de energie (bijvoorbeeld voor huis, auto of industrie). Energieopslag is hierbij dus onmisbaar. Het speelt een belangrijke rol in de overgang naar het nieuwe energiesysteem.
Bij dit geïntegreerde energiesysteem is energieopslag onmisbaar. Zo wordt er altijd energie geleverd.
Hoe wordt de opgewekte hernieuwbare warmte en elektriciteit of waterstof opgeslagen en uiteindelijk flexibel gebruikt?
Opgewekte hernieuwbare warmte wordt via warmtetransport opgeslagen en geleverd aan de gebruiker van de energie (bijvoorbeeld voor huis, auto of industrie).
Opgewekte hernieuwbare elektriciteit wordt:
1. omgezet naar warmte en via het eerste schema geleverd aan de eindgebruiker;
2. via elektriciteitstransport opgeslagen;
3. omgezet naar groene waterstof, via waterstoftransport wordt het CO2-vrij regelbaar opgewekt en als energie geleverd aan de eindgebruiker.
Groene waterstof wordt getransporteerd en opgeslagen en geleverd aan de eindgebruiker.
Oplossingen voor bedrijven
Wilt u uw bedrijf verduurzamen of uitbreiden door over te stappen van fossiele brandstoffen op elektriciteit (elektrificatie)? Dan krijgt u in veel gevallen te maken met netinpassing en netcongestie: de kans bestaat dat u geen aansluiting op het elektriciteitsnet krijgt, omdat het net al overvol is.
Wat kunt u doen om toch aan te kunnen sluiten op het elektriciteitsnet? U kunt uw energie opslaan. Wij zetten deze en andere oplossingen in de komende tijd voor u op een rij. En geven u informatie over oplossingen waar u zelf mee aan de slag kunt.
Het elektriciteitsnet raakt steeds voller. Het net kan de energiepieken niet overal (meer) aan. Hierdoor wordt het terugleveren van energie aan het elektriciteitsnet minder voordelig. Of dit is zelfs helemaal niet mogelijk bij netcongestie (overbelast net). U kunt dit op verschillende manieren oplossen. Bekijk het stappenplan om tot een juiste oplossing te komen.
Begin 2022 besloot zelfstandig ondernemer Jos van Os uit Erp om nog meer te profiteren van zijn energieopbrengst, door ook te investeren in een batterijopslag. Jos: “Zonder de Energie-investeringsaftrek had ik deze investering voorlopig niet gedaan.”
Rundedal Agro Energy B.V. investeerde met de Energie-investeringsaftrek in een batterij die het mogelijk maakt om duurzaam opgewekte energie in grote hoeveelheden op te slaan. Mede-eigenaar Wiebe Kloosterman vertelt over deze duurzame energieopslag. “Het is goed voor ons én voor de netbeheerder.”
Cor de Graaf van bloembollenkwekerij Zwanendal B.V. in Sint-Maartensvlotbrug wekt al tientallen jaren duurzame energie op. Om de overtollige stroom te kunnen verhandelen, liet hij een batterijopslagsysteem installeren – een forse, maar draagbare investering met de Energie-investeringsaftrek.
Bekijk de kans op congestie in uw regio
Oplossingen voor gemeenten
Als gemeente wilt u meer duurzame energie opwekken. En daarmee de klimaatdoelstellingen halen van de Regionale Energiestrategie in uw regio. Ook wilt u netcongestie verminderen, om zo de bedrijven in uw gemeente te stimuleren en te houden.
Flexibiliteitsoplossingen, zoals opslag, kunnen u daarbij helpen. Maar hoe kunt u als gemeente dit soort nieuwe technieken beoordelen? Wij informeren u over het gebruik van oplossingen:
Dit rapport gaat over hoe u als gemeente om kunt gaan met netcongestie, specifiek als het gaat om het inpassen van zonne-energie op het net.
Netinpassing wordt vaak gezien als een zaak tussen de initiatiefnemer en netbeheerder. Dat gaat voorbij aan de belangrijke rol die gemeenten kunnen spelen bij het samenbrengen van partijen en zorgen voor aansluiting. Nu netcapaciteit steeds vaker een belemmering is voor duurzame energie, wordt deze rol steeds belangrijker.
Het rapport geeft basisinformatie over netcongestie bij zonne-energie en praktische tips en oplossingen aan de hand van praktijkvoorbeelden van gemeenten. Dit zijn gemeenten die vaak al langer met netcongestie te maken hebben en aanpakken hebben ontwikkeld waar anderen van kunnen leren.
Dit webinar geeft een extra verdieping op hoe u als gemeente kunt omgaan met netcongestie, als aanvulling op bovenstaand rapport.
Het elektriciteitsnet zit op steeds meer plekken vol. Dat betekent dat nieuwe bedrijven steeds vaker geen aansluiting kunnen vinden op het net. Of dat bestaande bedrijven niet kunnen uitbreiden of elektrificeren (overstappen van fossiele brandstoffen op elektriciteit).
In bovengenoemd rapport ‘Aansluiting vinden voor zonne-energie’ onderzochten we welke rol gemeenten kunnen spelen om betere netinpassing te bevorderen. Hieruit bleek dat gemeenten en provincies ruimtelijk kunnen sturen. Maar hoe gebruikt u nu ruimtelijke instrumenten voor netinpassing?
Wij vroegen AT Osborne de juridische instrumenten voor netinpassing te onderzoeken. Bekijk in onderstaande rapportage hoe en welke u hiervoor kunt gebruiken.
Oplossingen voor installateurs en dienstverleners
Bent u installateur, congestion service provider (CSP), aggregator (intermediair tussen verbruikers, netbeheerders en leveranciers) of een handelsplatform? En wilt u weten hoe u als dienstverlener kunt bijdragen aan oplossingen voor flexibiliteit voor gemeenten en bedrijven? We vertellen u:
- welke oplossingen er zijn;
- waar gemeenten en bedrijven tegenaan lopen;
- hoe u hen helpt met de (verdere) ontwikkeling en implementatie van die oplossingen.
Spijker uw kennis bij:
Oplossingen voor ontwikkelaars (initiatiefnemers)
Heeft u een zonnepark en wilt u deze combineren met energieopslag? Of ontwikkelt u opslaginstallaties? Lees wat u kunt doen. Wij breiden deze lijst de komende periode voor u uit:
In deze gids vindt u oplossingsrichtingen voor kleinschalige zon-projecten (installaties van 15 tot 500kW) die te maken hebben of krijgen met netcongestie. Bij elke oplossingsrichting zijn projectvoorbeelden meegenomen waarbij de oplossing in de praktijk is gebruikt.
Dit rapport geeft mogelijke oplossingen voor inpassing van grootschalige zon-projecten (vanaf 1 MW). Het gaat om oplossingen bij problemen met de netinpassing die te gebruiken zijn door initiatiefnemers, dak- en grondeigenaren. Een aantal van deze oplossingen kan de kans op optreden van congestie verminderen.
Sluit aan bij een bijeenkomst
Wij organiseren regelmatig bijeenkomsten over het nieuwe energiesysteem. Wij praten u bij of ondersteunen u bij het gebruik van oplossingen. Onderhoud uw netwerk of breid deze uit. Via onderstaande blauwe knop krijgt u een compleet overzicht van onze bijeenkomsten. U kunt zich daar aanmelden of een webinar terugkijken.
Meer weten?
Vragen over flexibiliteit en energieopslag?
- Ministerie van Economische Zaken en Klimaat
