Lokale energie-initiatieven met buurtgenoten

Laatst gecontroleerd op:
11 november 2024
Gepubliceerd op:
15 juni 2023

Wilt u samen met dorps- of wijkgenoten uw eigen energie opwekken? Of wilt u samenwerken met een lokaal energie-initiatief? Wij helpen initiatiefnemers en gemeenten met subsidies. En onderzoeken kansen en oplossingen voor knelpunten. Zo krijgt u tips en trucs om uw eigen initiatief te starten of verder uit te bouwen. Of als gemeente samen te werken met een initiatief.

Waarom een lokaal energie-initiatief starten?

Met een lokaal energie-initiatief bespaart u energie en wekt u samen energie op. Windturbines en zonnepanelen geven meteen duurzame stroom die u kunt gebruiken in uw eigen omgeving. Zo zet u stappen in het verduurzamen van uw eigen leefomgeving. En draagt uw lokale energie-initiatief bij aan het doel van Nederland om in 2050 klimaatneutraal te willen zijn.

Want het energiesysteem in Nederland verandert. We stappen over naar hernieuwbare (duurzame) energie, zoals wind-  en zonne-energie en warmte. Hierbij zijn gezamenlijke lokale energie-initiatieven belangrijk. Ze helpen bij de overgang naar dit veranderende energiesysteem, het energiesysteem van de toekomst.

Lees meer over het energiesysteem van de toekomst

Wat doen deze lokale energie-initiatieven?

In vrijwel elke gemeente zijn wel één of meerdere energiecoöperaties of bewonersinitiatieven actief. Zij houden zich samen bezig met energiebesparing en het verduurzamen van hun huizen. En zorgen voor enthousiasme en draagvlak. U heeft dan een gezamenlijk belang: duurzame energie opwekken voor uw eigen omgeving. Er zijn in 2023 al ruim 700 energiecoöperaties en een groot aantal bewonersinitiatieven actief in Nederland.

Deze lokale energie-initiatieven starten vaak projecten die zonne-energie gebruiken. Zonnepanelen zijn gemakkelijk op daken of op bedrijventerreinen te leggen. En ze geven meteen duurzame stroom. Naast zonne-energieprojecten zijn er ook energie-initiatieven die zich bezighouden met windenergie of warmte. Zoals een energiecoöperatie die (mede)-eigenaar is van een windmolenpark. Of een coöperatie die samen met de gemeente een collectief warmtenet wil aanleggen.

Energie-initiatieven in de praktijk

Er zijn al mooie voorbeelden van initiatieven waar buurtbewoners samen optrekken in de verduurzaming van hun woningen, dorp of wijk. Lees hun verhalen. En laat u inspireren voor uw eigen initiatief. Deze verhalen over bewonersinitiatieven maakten wij samen met klimaatstichting HIER.

Wat gebeurt er al in uw regio?

  • Bekijk de jaarlijkse rapportage en analyse van de ontwikkelingen van burger-energie-initiatieven in de Lokale Energie Monitor. Deze monitor maakt alle lokale energie-initiatieven zichtbaar en laat zien wat ze samen bereiken. U ziet het aantal energiecoöperaties, hun projecten en activiteiten.
  • Bent u geïnteresseerd in de ontwikkelingen van energie-initiatieven bij u in de buurt of in een andere regio? Bijvoorbeeld hoeveel duurzame energie uw buurt of gemeente opwekt? Bekijk dan de Klimaatmonitor.
  • Wilt u meer weten over lokaal eigendom of financiële participatie? Bekijk dan eens de Participatiemonitor.

Aan de slag: uw rol als gemeente

Wilt u als gemeente meer duurzame energie opwekken of gaat u aan de slag met de warmtetransitie? En de klimaatdoelstellingen halen van de Regionale Energiestrategie in uw regio? Samenwerken met een lokaal energie-initiatief helpt u hierbij. U bent als gemeente de regisseur van de lokale energietransitie. Gemeenten zoeken vaak naar een goede invulling van hun rol in deze (nieuwe) samenwerking. Lees wat u kunt doen om initiatieven in uw regio mogelijk te maken.

Handreiking voor gemeenten

U leest in deze handreiking over de samenwerking tussen gemeenten en energiecoöperaties. De laatste versie vulden wij aan met informatie over het vinden van geschikte locaties voor zonnepanelen, financiering van energiecoöperaties, opgroeiruimte en energiegemeenschappen. Dit deden wij samen met Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), Klimaatstichting HIER, Energie Samen, Nationaal Programma Regionale Enegiestrategie (NPRES), Nationaal Programma Lokale Warmtetransitie (NPLW), het ministerie van Klimaat en Groene Groei (KGG) en een aantal gemeenten en energiecoöperaties. 

Heeft u suggesties die de handreiking nog meer kunnen aanvullen? Geef ons uw feedback.

Webinar: samenwerking gemeenten en energiecoöperaties

Wilt u als gemeente samenwerken met één of meerdere energiecoöperaties? Of wilt u de bestaande samenwerking verder uitbouwen? Collega-gemeenten en verschillende energiecoöperaties deelden in dit webinar hun ervaringen uit de praktijk. 

Sluit aan bij een bijeenkomst

Wij organiseren regelmatig bijeenkomsten over lokale energie-initiatieven voor lokale overheden. Wij praten u bij of ondersteunen u met kennis, regelingen en subsidies. Onderhoud uw netwerk of breid deze uit. Meld u aan of kijk een webinar terug op de pagina Bijeenkomsten.

Aan de slag: start uw energie-initiatief

Wilt u samen met dorps- of wijkgenoten uw eigen energie opwekken? Ontwikkelaars van bijvoorbeeld zonne-en windparken stellen soms een deel van hun zonnepanelen of windturbines beschikbaar voor inwoners. Of u wilt zelf energie opwekken om uw huis te verwarmen en zo energie te besparen.

Om de opgewekte energie te gebruiken, kunt u met andere inwoners een energiecoöperatie starten. Daarbij gaat het om sámen energie besparen. Samen energie opwekken én samen stappen zetten in het verduurzamen van uw eigen omgeving.

Bekijk hoe u zelf een initiatief kunt starten

Hulp van uw gemeente

Voor het organiseren van uw energie-initiatief heeft u uw gemeente hard nodig. Bijvoorbeeld voor afspraken over wie wat doet, toestemming of een vergunning. Of misschien wilt u alleen van gedachten wisselen of een antwoord op uw vraag. Gemeenten hebben steeds meer ervaring met energie-initiatieven. Informeer daarom altijd uw gemeente over uw plannen.

Kansen en knelpunten

HIER onderzocht voor ons de kansen en knelpunten voor energiecoöperaties. Eén van de aanbevelingen uit het onderzoek is om nog meer te investeren in de samenwerking met gemeenten. En om meer mensen te bereiken door de communicatie te richten op de concrete stappen die we moeten zetten. Dit spreekt mogelijke deelnemers aan om ook mee te doen. Een belangrijk knelpunt is de file op het elektriciteitsnet (netcongestie).

Bekijk de uitkomsten van het onderzoek en lees wat u kunt doen om uw initiatief te professionaliseren.

Gebruik duurzame energie voor uw initiatief

U kunt verschillende soorten duurzame (hernieuwbare) energie gebruiken binnen uw energie-initiatief, zoals zonne- of windenergie. U bepaalt zelf waar uw energie vandaan komt. Ook belangrijk: u bent daarbij onafhankelijk van een leverancier.

Bekijk de mogelijkheden voor bijvoorbeeld groen gas, zonne- of windenergie:

Vraag subsidie aan voor uw energie-initiatief

Bekijk welke subsidieregelingen u kunt gebruiken voor uw initiatief:


Vergeet niet bij uw gemeente of provincie na te vragen of zij aanvullende subsidies of regelingen hebben. Let er ook goed op of u de subsidie voor- of achteraf moet aanvragen.

Meer weten?

In opdracht van:
  • Ministerie van Klimaat en Groene Groei
Bent u tevreden over deze pagina?