Lokale energie-initiatieven met buurtgenoten

Gepubliceerd op:
15 juni 2023
Laatst gecontroleerd op:
7 september 2023

Wilt u samen met dorps- of wijkgenoten uw eigen energie opwekken? Of wilt u samenwerken met een lokaal energie-initiatief? Wij helpen initiatiefnemers en gemeenten met subsidies. En onderzoeken kansen en oplossingen voor knelpunten. Zo krijgt u tips en trucs om uw eigen initiatief te starten of verder uit te bouwen. Of als gemeente samen te werken met een initiatief.

Deel uw ervaring voor onze handreiking

In Nederland ontstaan meer en meer lokale energie-initiatieven vanuit buurtbewoners (energiecoöperaties). Samenwerking tussen gemeenten en coöperaties is daarbij hard nodig. Wij werken daarom aan een handreiking. 

De informatie in de handreiking is bedoeld voor gemeenten. Én komt vanuit gemeenten. Om de handreiking zo compleet mogelijk te maken zoeken wij (meer) ervaringen, knelpunten en duidelijke voorbeelden. Werkt u bij een gemeente? Vul de enquête in en help uw collega-gemeenten door kennis en ervaringen te delen.

Waarom een lokaal energie-initiatief starten?

Met een lokaal energie-initiatief bespaart u energie en wekt u samen energie op. Windturbines en zonnepanelen geven meteen duurzame stroom die u kunt gebruiken in uw eigen omgeving. Zo zet u stappen in het verduurzamen van uw eigen leefomgeving. En draagt uw lokale energie-initiatief bij aan het doel van Nederland om in 2050 klimaatneutraal te willen zijn.

Want het energiesysteem in Nederland verandert. We stappen over naar hernieuwbare (duurzame) energie, zoals wind-  en zonne-energie en warmte. Hierbij zijn gezamenlijke lokale energie-initiatieven belangrijk. Ze helpen bij de overgang naar dit veranderende energiesysteem, het energiesysteem van de toekomst.

Lees meer over het energiesysteem van de toekomst

Wat doen deze lokale energie-initiatieven?

In vrijwel elke gemeente zijn wel één of meerdere energiecoöperaties of bewonersinitiatieven actief. Zij houden zich samen bezig met energiebesparing en het verduurzamen van hun huizen. En zorgen voor enthousiasme en draagvlak. U heeft dan een gezamenlijk belang: duurzame energie opwekken voor uw eigen omgeving. Er zijn in 2023 al ruim 700 energiecoöperaties en een groot aantal bewonersinitiatieven actief in Nederland.

Deze lokale energie-initiatieven starten vaak projecten die zonne-energie gebruiken. Zonnepanelen zijn gemakkelijk op daken of op bedrijventerreinen te leggen. En ze geven meteen duurzame stroom. Naast zonne-energieprojecten zijn er ook energie-initiatieven die zich bezighouden met windenergie of warmte. Zoals een energiecoöperatie die (mede)-eigenaar is van een windmolenpark. Of een coöperatie die samen met de gemeente een collectief warmtenet wil aanleggen.

Wat gebeurt er al in uw regio?

  • Bekijk de jaarlijkse rapportage en analyse van de ontwikkelingen van burger-energie-initiatieven in de Lokale Energie Monitor. Deze monitor maakt alle lokale energie-initiatieven zichtbaar en laat zien wat ze samen bereiken. U ziet het aantal energiecoöperaties, hun projecten en activiteiten.
  • Bent u geïnteresseerd in de ontwikkelingen van energie-initiatieven bij u in de buurt of in een andere regio? Bijvoorbeeld hoeveel duurzame energie uw buurt of gemeente opwekt? Bekijk dan de Klimaatmonitor.
  • Wilt u meer weten over lokaal eigendom of financiële participatie? Bekijk dan eens de Participatiemonitor.

Aan de slag: start uw energie-initiatief

Wilt u samen met dorps- of wijkgenoten uw eigen energie opwekken? Ontwikkelaars van bijvoorbeeld zonne-en windparken stellen soms een deel van hun zonnepanelen of windturbines beschikbaar voor inwoners. Of u wilt zelf energie opwekken om uw huis te verwarmen en zo energie te besparen.

Om de opgewekte energie te gebruiken, kunt u met andere inwoners een energiecoöperatie starten. Daarbij gaat het om sámen energie besparen. Samen energie opwekken én samen stappen zetten in het verduurzamen van uw eigen omgeving.

Bekijk hoe u zelf een initiatief kunt starten

Hulp van uw gemeente

Voor het organiseren van uw energie-initiatief heeft u uw gemeente hard nodig. Bijvoorbeeld voor afspraken over wie wat doet, toestemming of een vergunning. Of misschien wilt u alleen van gedachten wisselen of een antwoord op uw vraag. Gemeenten hebben steeds meer ervaring met energie-initiatieven. Informeer daarom altijd uw gemeente over uw plannen.

Kansen en knelpunten

HIER onderzocht voor ons de kansen en knelpunten voor energiecoöperaties. Eén van de aanbevelingen uit het onderzoek is om nog meer te investeren in de samenwerking met gemeenten. En om meer mensen te bereiken door de communicatie te richten op de concrete stappen die we moeten zetten. Dit spreekt mogelijke deelnemers aan om ook mee te doen. Een belangrijk knelpunt is dat het elektriciteitsnet op veel plekken overbelast is (netcongestie).

Bekijk de uitkomsten van het onderzoek en lees wat u kunt doen om uw initiatief te professionaliseren.

Gebruik duurzame energie voor uw initiatief

U kunt verschillende soorten duurzame (hernieuwbare) energie gebruiken binnen uw energie-initiatief, zoals zonne- of windenergie. U bepaalt zelf waar uw energie vandaan komt. Ook belangrijk: u bent daarbij onafhankelijk van een leverancier.

Bekijk de mogelijkheden voor bijvoorbeeld groen gas, zonne- of windenergie:

Vraag subsidie aan voor uw energie-initiatief

Bekijk welke subsidieregelingen u kunt gebruiken voor uw initiatief:

Vergeet niet bij uw gemeente of provincie na te vragen of zij aanvullende subsidies of regelingen hebben. Let er ook goed op of u de subsidie voor- of achteraf moet aanvragen.

Aan de slag: uw rol als gemeente

Nederland wil in 2050 energieneutraal zijn. Overheden, inwoners, bedrijfsleven, netbeheerders, energiecoöperaties en maatschappelijke organisaties werken daarom samen in 30 energieregio's in Nederland, de Regionale Energiestrategie (RES). Wilt u als gemeente meer duurzame energie opwekken? En daarmee de klimaatdoelstellingen halen van de Regionale Energiestrategie in uw regio? Samenwerken met een lokaal energie-initiatief helpt u hierbij. Lees wat u kunt doen om initiatieven in uw regio mogelijk te maken:

Sluit aan bij een bijeenkomst

Wij organiseren regelmatig bijeenkomsten over lokale energie-initiatieven voor lokale overheden. Wij praten u bij of ondersteunen u met kennis, regelingen en subsidies. Onderhoud uw netwerk of breid deze uit. Meld u aan of kijk een webinar terug op de pagina Bijeenkomsten.

Gemeente aan het woord

In het webinar 'Gemeentelijke stakeholders vertellen - de energiecoöperatie' presenteerde het Expertisecentrum Warmte hoe de gemeente Opsterland en de energiecoöperatie Wijnjewoude Energieneutraal met elkaar samenwerken. Ook de landelijke koepelorganisatie Energie Samen was erbij. Had u dit niet willen missen? 

Bekijk succesvolle energie-initiatieven

Zonne-energie

Zonnecentrale Fablohal
Een Haarlemse tennishal voorziet 220 huishoudens van energie met zonnepanelen met de Subsidieregeling Coöperatieve Energieopwekking (SCE). 

Zonnewijde Breda
Bedrijventerrein Steenakker gebruikt bijna 7.000 zonnepanelen. Meer dan 500 burgers en bedrijven investeerden in dit grote zonne-energie crowdfunding-project met de subsidie Stimulering Duurzame Energieproductie en Klimaattransitie (SDE++).

Windenergie

Windpark Krammer
Burgerwindcoöperaties Deltawind en Zeeuwind bouwden in 2019 het grootste burgerinitiatief van Nederland. 34 windturbines met een vermogen van 102 MW op de Krammersluizen. 

De Coöperwieck
In Neer staat het grootste windpark van Limburg. Eén van de 5 molens, de Coöperwieck, is coöperatief ontwikkeld en in handen van burgers. Bewoners investeren mee, zijn nauw betrokken bij de ontwikkeling en hebben zeggenschap over de opbrengsten.

Meer weten?

  • HIER: over samen energie besparen en opwekken en met de buurt van het gas af
  • Energie Samen: koepel- en belangenorganisatie van energiecoöperaties
  • Participatiecoalitie: ondersteuningsprogramma voor bewonersparticipatie
  • Energieparticipatie: de leeromgeving voor participatie bij duurzaam opwekken
In opdracht van:
  • Ministerie van Economische Zaken en Klimaat
Bent u tevreden over deze pagina?