Netcapaciteit en netcongestie
Wilt u uw installatie voor zonne-energie aansluiten op het elektriciteitsnet? Maar is de capaciteit van het net niet voldoende voor de transportvraag van alle elektriciteit (netcongestie)? Hier vindt u meer informatie, inspiratie en tips.
Het elektriciteitsnet is op veel plekken overbelast. Dit noemen we ‘netcongestie’. Met netcapaciteit of transportcapaciteit geven we aan hoeveel elektriciteit er door een net getransporteerd kan worden. Op verschillende plekken in Nederland is er onvoldoende netcapaciteit beschikbaar. Daardoor worden nieuwe zonne-energieprojecten niet altijd direct aangesloten. Ook bestaande zonne-energieprojecten kunnen hier last van hebben.
Netbeheerders werken hard om het elektriciteitsnet te verbeteren en te verzwaren. Toch krijgen veel initiatiefnemers van zonne-energieprojecten ook de komende jaren nog geen (volledige) netaansluiting. Zij moeten daar nog langere tijd op wachten. Wij helpen met advies, begeleiding en subsidie om tóch zoveel mogelijk zonne-energieprojecten aan te kunnen sluiten op het elektriciteitsnet.
Handreiking voor installateurs
De markt verwacht steeds meer advies van installateurs bij het ontwerp en de installatie van zonne-energiesystemen. Met de handreiking 'Energieopslag en netinpassing voor installateurs van zonnestroom' kunt u als installateur uw klanten goed adviseren. En actief meewerken aan het voorkomen van aansluitingsproblemen.
De handreiking is onderdeel van het vernieuwde handboek ‘Zonne-energie’ voor installateurs.
Inspiratie en tips voor gemeenten
Laat u inspireren door het rapport 'Aansluiting vinden voor zonne-energie'. Hierin geven wij u als gemeente tips, adviezen en voorbeelden uit de praktijk.
Dit rapport stond centraal op de bijeenkomsten van 22 en 26 september. De (fysieke) verdiepingssessie op 26 september was alleen voor ambtenaren van gemeenten en provincies. Bij het webinar op 22 september waren ook andere geïnteresseerden welkom. Kijk ook het webinar eens terug.
Inspiratie en tips voor initiatiefnemers (installaties van 15 tot 500kW)
Bekijk de inspiratiegids 'Oplossingen voor zonne-energie en netinpassing'. Hierin leest u hoe om te gaan met netcongestie bij installaties voor zonne-energie van 15 tot 500 kW.
Deze inspiratiegids vormde de rode draad voor het webinar 'Zonne-energie en netinpassing' van 23 juni 2022. Dit organiseerden wij voor ontwikkelaars en energiecoöperaties. Kijk ook het webinar eens terug.
Inspiratie en tips voor initiatiefnemers (installaties vanaf 1 MWp)
Wij vroegen Royal HaskoningDHV een rapport te maken over mogelijke oplossingen voor het probleem met het aansluiten van zonne-energieprojecten. Bekijk de oplossingen voor installaties vanaf 1 MWp in het rapport 'Verbeteren van netinpassing: 10 toepassingen in kaart gebracht'.
In de paragraaf hieronder leggen wij alvast 4 mogelijkheden aan u uit.
Oplossingen
In veel situaties is betere netinpassing mogelijk, waardoor een initiatief toch door kan gaan. Dat leest u ook hierboven in de inspiratiegids 'Verbeteren van netinpassing: 10 toepassingen in kaart gebracht'. Om de mogelijkheden te beoordelen, is altijd een gesprek met de lokale netbeheerder en de gemeente nodig. Wij leggen 4 mogelijke oplossingen aan u uit:
Bij curtailment (ook ‘peakshaving’ of ‘aftoppen’ genoemd) gaat de zonne-energie-installatie tijdelijk uit als de productie boven een ingesteld maximum komt. Zo wordt het net ontlast.
Hoe werkt het?
Bij curtailment is het maximale vermogen van een installatie voor zonne-energie hoger dan het vermogen van de aansluiting. Dit betekent dat u op sommige momenten niet alles wat u produceert aan het net kunt leveren. In één jaar zijn er maar een paar dagen waarop een zonne-energie-installatie maximaal produceert. Het productieverlies is dus beperkt.
Voor subsidieaanvragen van de Stimulering Duurzame Energieproductie en Klimaattransitie (SDE++) geldt per 2022 een voorwaarde voor aansluiting van zonneprojecten groter dan 1MWp. De voorwaarde is dat u die zonneprojecten aansluit op 50% van het maximale vermogen. Wij compenseren de verminderde energieproductie met een hoger basisbedrag. Bekijk veelgestelde vragen over de aansluitvoorwaarden binnen de SDE++.
Wat zijn de voor- en nadelen?
Curtailment zorgt ervoor dat er een kleinere aansluiting nodig is van de netbeheerder. Daardoor zijn de kosten voor zowel u als klant als de netbeheerder een stuk lager. Bespreekt u eens met uw netbeheerder de mogelijkheden van curtailment.
Zonnepanelen worden in oost-west-opstelling geplaatst (in plaats van een zuid-opstelling). Hierdoor is uw opwek van zonne-energie meer verdeeld over de dag dan bij een zuid-opstelling (kleinere piek).
Hoe werkt het?
Meestal worden zonnepanelen in een zuid-opstelling geplaatst in rijen. Ertussenin is ruimte om schaduwwerking te voorkomen. In een oost-west-opstelling (ook wel ‘duale opstelling’ genoemd) staat de helft van de panelen richting het oosten en de andere helft richting het westen. Bij deze variant is er minder last van schaduw. Hierdoor kunt u de rijen met panelen dichter op elkaar plaatsen. En gebruikt u een groter gedeelte van het beschikbare oppervlak (zowel op dak als op land).
Wat zijn de voor- en nadelen?
Een oost-west-opstelling levert een lagere piek in opwek op. De productie wordt meer uitgesmeerd over de dag. Uw project wekt iets minder stroom op dan bij een zuid-opstelling.
Dynamisch terugleveren gebeurt als er een spanningsknelpunt is. Niet bij een capaciteitsknelpunt. Per netdeel wordt dit bij niet meer dan één klant toegepast. Bij dynamisch terugleveren signaleert uw netbeheerder bij overbelasting dat het noodzakelijk is uw opwek terug te leveren.
Hoe werkt het?
U realiseert de omvang van uw project zoals u van plan was. Bij de omvormer worden de instellingen gewijzigd, zodat de spanningsbreedte die u heeft niet wordt overschreden en er dus geen spanningsprobleem kan ontstaan. Terugleveren van uw opwek gebeurt vervolgens alleen als dit voor het elektriciteitsnet noodzakelijk is.
Wat zijn de voor- en nadelen?
U krijgt de gelegenheid om voor het grootste deel van de tijd energie terug te leveren aan het net.
U kunt ook een oplossing vinden in de locatiekeuze van uw installatie voor zonne-energie. Bij (de ontwikkeling van) uw project houdt u dan rekening met lokaal verbruik.
Hoe werkt het?
Op plekken waar continu elektriciteitsverbruik is (bijvoorbeeld bij koelhuizen en industrie) kan het zijn dat de opwek van uw project dírect op locatie verbruikt wordt. Levert u door dit directe verbruik niet terug aan het net? Dan kan uw project vaak ook in rode congestiegebieden (volle gebieden) gerealiseerd worden.
Wat zijn de voor- en nadelen?
Uw project ondervindt geen (of minder) hinder bij eventuele congestie in dat gebied.
Oorzaak en gevolg netcongestie
Er is sprake van netcongestie als de vraag naar transport van elektriciteit (zowel bij de aanbieder als de afnemer) groter is dan de transportcapaciteit van het net. Dat houdt in dat de maximale hoeveelheid elektriciteit die per kwartier verplaatst kan worden over het net, al bereikt is.
Probleem
Door de sterke groei van de opwek van hernieuwbare (duurzame) energie, kan het net niet overal de elektriciteitsproductie aan. Het probleem bij zonne-energieprojecten is het tekort aan beschikbare capaciteit voor teruglevering. Door de economische groei is er op verschillende plaatsen een tekort aan transportcapaciteit voor levering. Hierdoor kunnen nieuwe bedrijven zich bijvoorbeeld niet altijd vestigen. Of worden nieuwe woonwijken (tijdelijk) niet op het net aangesloten.
In alle provincies zijn al congestiegebieden voor zonne-energieprojecten die een grootverbruikaansluiting gebruiken (op het midden- of hoogspanningsnet) om terug te leveren aan het net. Zijn ze er bij u nog niet? De kans bestaat dat er in gebieden waar nu nog geen congestie is, er binnenkort wel congestie optreedt.
Vanwege de netcongestie worden sommige zonne-energieprojecten aangesloten op een kleinverbruikaansluiting (op het laagspanningsnet) in plaats van een grootverbruikaansluiting.
Gevolgen voor initiatiefnemers
Voor initiatiefnemers van zonne-energieprojecten is het steeds lastiger om hun projecten aan te sluiten op het elektriciteitsnet. Het duurt soms meer dan een jaar om een nieuwe aansluiting te krijgen.
Bekijk in één oogopslag waar meer of minder ruimte is voor een nieuw grootschalig project (groter dan 15 kWp (kilowattpiek) en met een aansluiting groter dan 3x80A): Landelijke capaciteitskaart van het elektriciteitsnet van Netbeheer Nederland.
Wilt u een zonne-energieproject starten? Neem dan altijd zo vroeg mogelijk contact op met uw gemeente en netbeheerder.
Netbeheerders houden zogenaamde wachtlijsten bij van projecten die een netaansluiting en/of transportcapaciteit wensen. Zodra er nieuwe netcapaciteit beschikbaar is, worden projecten op volgorde van aanmelden aangesloten. Hoe beter netbeheerders en gemeenten van alle projectplannen op de hoogte zijn, des te beter kunnen zij inplannen waar en welke netverzwaringen nodig zijn. Blijft u daarom altijd in gesprek met zowel uw netbeheerder als gemeente.
Uw netaansluiting en energiecontract
Welke netaansluiting heeft u minimaal nodig? De grootte van uw zonne-energie-installatie en de gecontracteerde netcapaciteit voor teruglevering bepalen dit. De 'aansluitwaarde' geeft aan hoeveel elektriciteit per uur er door de aansluiting kan.
- Kleinverbruikers hebben aansluitingen tot maximaal 3x80 Ampère. Hierbij is de netcapaciteit voor teruglevering gelijk aan de aansluitwaarde. Dit geldt alleen als de zonne-energie-installatie is aangemeld bij de netbeheerder. Dit doet u via energieleveren.nl.
- Bij grootverbruikers gebeurt het steeds vaker dat de netcapaciteit voor teruglevering kleiner is dan de aansluitwaarde van de netaansluiting.
Bekijk welke aansluiting u heeft in het eancode-boek of vraagt dit op bij uw netbeheerder.
Slimme meter
De elektriciteitsaansluiting verbindt de elektriciteitsmeter met het elektriciteitsnet. Om energie van uw zonne-energie-installatie terug te kunnen leveren, is een slimme (digitale) meter binnenkort verplicht. Deze meter onderscheidt de energie die u verbruikt en die u teruglevert.
Wilt u met de volledige energieproductie in aanmerking komen voor SDE++-subsidie of voor Garanties van Oorsprong? Dan heeft u naast de elektriciteitsmeter nog een aparte productiemeter nodig.
Ook voor sommige energiecontracten heeft u een slimme meter nodig. Bij ACM Consuwijzer leest u hoe uw energieleverancier de teruglevering verrekent.
Voor grootverbruikaansluitingen gelden andere regels.
Wat gebeurt er nog meer?
Om iedereen tegemoet te kunnen komen bij het gebruik van zonne-energie, werken alle partijen hard aan oplossingen.
Regionale Energiestrategieën (RES)
In de Regionale Energiestrategieën (RES) bepalen lokale overheden samen met de netbeheerder en omwonenden waar zonne-energieprojecten moeten of kunnen komen. Als u uw project aanmeldt bij uw gemeente, kan de netbeheerder deze via de RES meenemen in de netplannen.
Overheden
De Rijksoverheid kijkt samen met de netbeheerders naar mogelijke wetswijzigingen. Met subsidies en fiscale voordelen stimuleert de rijksoverheid innovaties en 'marktrijpe' oplossingen die zorgen voor minder netbelasting. Bekijk onze pagina Lokale overheden of Innovatieve toepassingen met zonne-energie.
Branchevereniging en netbeheer
Branchevereniging Holland Solar en de netbeheerders maakten afspraken in het convenant ‘Zon Betaalbaar op het net'. Deze afspraken zorgen er onder meer voor dat zonnestroom het net minder belast. Zo kunnen meer projecten voor zonne-energie op gebouwen en velden sneller en goedkoper worden aangesloten. In het convenant staan ook oplossingen om het net ook in gebieden zonder netcongestie zo min mogelijk te belasten.
Lees wat netbeheerders nog meer doen en wat u als initiatiefnemer zelf kunt doen:
Krapte op het elektriciteitsnet raakt komende jaren iedereen - Artikel Netbeheer Nederland
Meer weten?
- Veelgestelde vragen energielabel en SCE
- TKI Urban Energy - Kennis elektrificatie van het energiesysteem
- Consumentenwijzer van ACM
- Netbeheer Nederland
- TenneT
- Netbeheer Nederland - factsheet netcongestie
- Nieuwe matching tool onthult kansen voor combinatie zon- en windenergie
- Slimme energie voor Nederland met energy hubs
- EIA voor opslag en netinpassing van elektrische energie
Heeft u vragen over zonne-energie?
- Ministerie van Economische Zaken en Klimaat
